Na osnovu člana 17. stav 5. i člana 107. stav 2. tačka b) Zakona o šumama ("Službeni glasnik Republike Srpske", broj 75/08) člana 69. st. 1. i 2. i člana 82. stav 2. Zakona o republičkoj upravi ("Službeni glasnik Republike Srpske", br. 118/08 i 11/09), ministar poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede donosi
PRAVILNIK
O ELEMENTIMA I SADRŽAJU ŠUMSKOPRIVREDNIH OSNOVA
(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 52 od 17. juna 2009)
I - OSNOVNA ODREDBA
Član 1.
Ovim pravilnikom propisuju se sadržaj i način izrade šumskoprivrednih osnova za šume u svojini Republike Srpske i za šume u privatnoj svojini.
II - ŠUME U SVOJINI REPUBLIKE SRPSKE
Član 2.
(1) Šumskoprivredni osnov za šume u svojini Republike Srpske sadrži:
a) uvodni dio,
b) stanje šuma u doba uređivanja,
v) analizu i ocjenu dosadašnjeg gazdovanja šumama,
g) planove gazdovanja šumama za naredni uređajni period i
d) ekonomsko-finansijsku analizu.
(2) Sastavni dio šumskoprivrednog osnova su karte i uređajni elaborati.
Član 3.
Uvodni dio šumskoprivrednog osnova sadrži:
a) razloge za izradu šumskoprivrednog osnova,
b) osnovne karakteristike šumskoprivrednog područja koje se odnose na:
1) geografski položaj šumskoprivrednog područja,
2) granice šumskoprivrednog područja,
3) imovinsko-pravno stanje šumskoprivrednog područja,
4) biološke, klimatske, orografske, geološke i pedološke karakteristike šumskoprivrednog područja,
5) opštekorisne funkcije (zaštita zemljišta, saobraćajnica i drugih objekata od erozije, bujica i poplava, uticaj na vodni režim i hidroenergetski sistem, uticaj na plodnost zemljišta i poljoprivrednu proizvodnju, uticaj na klimu, zaštita i unapređenje čovjekove sredine, stvaranje kiseonika i prečišćavanje atmosfere, rekreativna, turistička i zdravstvena funkcija, uticaj na faunu i lov),
6) ugroženost šuma od biljnih bolesti, štetočina, imisije štetnih gasova i šumskih požara,
7) organizaciju upravljanja u šumarstvu,
8) broj i strukturu zaposlenih u šumarstvu,
9) ekonomske i saobraćajne uslove,
10) razvijenost ostalih industrijskih kapaciteta i poljoprivrede,
v) posebna ograničenja u gazdovanju na dijelovima šumskoprivrednog područja (zaštitne šume, šume sa posebnom namjenom i sjemenske sastojine) i
g) osnovne karakteristike metodike rada koja se koristi pri izradi šumskoprivrednog osnova (formiranje gazdinskih klasa, prikupljanje i obrada podataka i izrada planova).
III - STANjE ŠUMA I NEOBRASLOG ŠUMSKOG ZEMLjIŠTA U DOBA UREIVANjA
Član 4.
(1) Stanje šuma i neobraslog šumskog zemljišta iskazuje se po klasifikacionim i uređajnim jedinicama.
(2) Klasifikacione jedinice su: gazdinske klase i kategorije šuma.
(3) Uređajne jedinice su: šumskoprivredno područje, privredne jedinice, područja opština, odjeljenja i odsjeci.
(4) Stanje šuma sadrži i klasifikaciju stabala. 1. Klasifikacione jedinice
Član 5.
(1) Gazdinske klase formiraju se na osnovu sprovedenih pedoloških i vegetacijskih kartiranja i drugih istraživanja, izdvajanja šumskih sastojina na osnovu tih kartiranja i njihovog svrstavanja u proizvodne tipove šuma.
(2) Jedna gazdinska klasa obuhvata, po pravilu, šumske sastojine koje pripadaju jednom proizvodnom tipu šume.
(3) U slučajevima kada je proizvodni tip šume zastupljen sa manje od dva procenta visokih šuma u šumsko-privrednom području, može se pripojiti drugom srodnom proizvodnom tipu šume, odnosno gazdinskoj klasi.
Član 6.
(1) Pored kriterijuma iz člana 5. ovog pravilnika, pri formiranju gazdinskih klasa visokih šuma sa prirodnom obnovom kao poseban kriterijum uzima se stepen degradiranosti šume i zemljišta.
(2) Dijelovi visokih šuma u kojima se zbog velikog stepena degradiranosti ne može obezbijediti prirodna obnova izdvajaju se na terenu, obilježavaju u posebne šumske sastojine i svrstavaju u visoke degradirane šume. To su dijelovi visokih šuma u kojima je stepen sklopa 0,4 ili manji za vrste drveća sjenke, odnosno 0,3 ili manji za vrste drveća svjetla, gdje je bonitet staništa peti ili četvrti, gdje je zemljište do te mjere zakorovljeno ili erodirano da nema nikakvih uslova za prirodno obnavljanje i gdje veličina tih dijelova šuma iznosi pet hektara ili više.
Član 7.
(1) U šumskim kulturama gazdinske klase se formiraju od sastojina odgovarajućih vrsta drveća. Pri tome se obuhvataju šumske kulture sa procijenjenom drvnom masom i šumske kulture bez procijenjene drvne mase, koje su izdvojene i na kartama obilježene kao sastojine šumskih kultura.
(2) Gazdinske klase šumskih kultura ne obuhvataju grupe šumskih kultura koje su podignute u sastojinama visokih šuma sa prirodnom obnovom u cilju kompletiranja prirodne obnove.
Član 8.
(1) U izdanačkim šumama koje će se prevoditi u visoke šume čistom sječom i pošumljavanjem ili mjerama njege gazdinske klase se formiraju na osnovu sprovedenih pedoloških i vegetacijskih kartiranja i drugih istraživanja.
(2) U izdanačkim šumama koje se neće prevoditi u visoke šume gazdinske klase se mogu formirati na osnovu zastupljenosti vrsta drveća.
Član 9.
(1) Prema zastupljenosti vrsta drveća i sposobnosti za pošumljavanje, gazdinske klase se svrstavaju u sljedeće kategorije šuma i šumskog zemljišta: visoke šume sa prirodnom obnovom, visoke degradirane šume, šumske kulture, izdanačke šume, površine podesne za pošumljavanje i gazdovanje i površine nepodesne za pošumljavanje i gazdovanje.
(2) U kategoriju visokih šuma sa prirodnom obnovom spadaju: visoke šume bukve, visoke čiste i mješovite šume jele i smrče i mješovite šume bukve, jele i smrče, visoke šume bijelog i crnog bora, visoke šume hrasta kitnjaka i ostale visoke šume sa prirodnom obnovom.
(3) U kategoriju visokih degradiranih šuma spadaju: visoke degradirane šume bukve, visoke degradirane čiste i mješovite šume jele i smrče i mješovite šume bukve, jele i smrče, visoke degradirane šume bijelog i crnog bora, visoke degradirane šume hrasta kitnjaka i ostale visoke degradirane šume.
(4) U kategoriju šumskih kultura spadaju: kulture smrče i jele, kulture bijelog i crnog bora, kulture ostalih četinara, kulture hrasta kitnjaka i kulture ostalih lišćara.
(5) U kategoriju izdanačkih šuma spadaju: izdanačke šume bukve, izdanačke šume hrasta, izdanačke mješovite šume i ostale izdanačke šume.
(6) U kategoriju površina podesnih za pošumljavanje i gazdovanje spadaju: šibljaci i goleti podesne za pošumljavanje.
(7) U kategoriju površina nepodesnih za pošumljavanje i gazdovanje spadaju: šume nepodesne za gazdovanje, krš i goleti nepodesne za pošumljavanje, stalne šumske čistine, šumske komunikacije, dalekovodi i ostale neproduktivne površine u šumarskom pogledu.
a) Klasifikacija stabala
Član 10.
Stabla se klasifikuju po vrstama drveća, debljini (debljinska klasa), starosti (klasa starosti) i kvalitetu.
Član 11.
U svim kategorijama šuma stabla se svrstavaju u sljedeće vrste drveća: jela, smrča, bijeli bor, crni bor, ostali četinari, bukva, hrast, plemeniti lišćari, voćkarice, ostali lišćari, kao i u sljedeće klase: ukupno četinari, ukupno lišćari i ukupno sve vrste drveća.
Član 12.
(1) U visokim šumama sa prirodnom obnovom, visokim degradiranim šumama, šumskim kulturama i visokim šumama nepodesnim za gazdovanje stabala se po debljini svrstavaju u sljedeće debljinske klase: 6-10; 11-20; 21-30; 31-50; 51-80; 81 cm i više.
(2) Stabla tanja od 5 cm svrstavaju se u podmladak.
(3) U izdanačkim šumama stabla se po debljini svrstavaju u iste debljinske klase kao u prethodnom stavu, s tim što postoji još debljinska klase 0-5 cm.
Član 13.
(1) U visokim šumama sa prirodnom obnovom, visokim degradiranim šumama, šumskim kulturama stabla se svrstavaju po kvalitetu u uzgojno-tehničke i tehničke klase.
(2) Za klasifikaciju stabala prema kvalitetu, u smislu prethodnog stava, primjenjuju se kriterijumi koji su sadržani u Tablicama taksacionih elemenata visokih i izdanačkih šuma u SRBiH, Šumarski fakultet, Sarajevo, 1980.
b) Stanje šuma po klasifikacionim jedinicama
Član 14.
Za svaku gazdinsku klasu izrađuje se spisak sastojina i iskazuju površine dijelova gazdinske klase po privrednim jedinicama i ukupna površina gazdinske klase.
Član 15.
Za svaku kategoriju šume izrađuje se spisak gazdinskih klasa i iskazuju površine gazdinskih klasa i ukupna površina kategorije šuma.
Član 16.
(1) Zaliha drveta, zapreminski prirast i drugi podaci o zapremini stabala iskazuju se u kubnim metrima sveukupne drvne mase, primjenom Tablica iz člana 13. stav. 2. ovog pravilnika.
(2) Taksaciona granica za visoke šume je 5 cm, a za izdanačke šume 0 cm.
Član 17.
Stanje visokih šuma sa prirodnom obnovom, po gazdinskim klasama i kategorijama šuma, sadrži:
a) ukupnu površinu, prosječni bonitet staništa za glavne vrste drveća i prosječni stepen sklopa sastojina za gazdinsku klasu, odnosno kategoriju šume kao cjelinu,
b) zalihu drveta po vrstama drveća i debljinskim klasama u smislu člana 11. i člana 12. stav 1. ovog pravilnika,
v) procentualnu raspodjelu zalihe drveta po uzgojno-tehničkim klasama i tehničkim klasama, za sve četinare zajedno i sve lišćare zajedno,
g) godišnji zapreminski prirast po debljinskim klasama, za sve četinare zajedno, sve lišćare zajedno i sve vrste drveća zajedno,
d) drvnu masu stabala probne doznake po debljinskim klasama, za sve četinare zajedno, sve lišćare zajedno i sve vrste drveća zajedno,
đ) procentualnu raspodjelu drvne mase stabala probne doznake po uzgojno-tehničkim klasama i tehničkim klasama, za sve četinare zajedno i sve lišćare zajedno,
e) stanje prirodnog podmlatka prema prosječnom broju biljaka po hektaru i uzrastu visine 10-50 cm, visine 50-130 cm i prsnog prečnika 0-5 cm, po vrstama drveća u smislu člana 11. ovog pravilnika i
ž) relativni udio površine koju treba pošumiti u cilju kompletiranja prirodne obnove sastojina.
Član 18.
Maksimalne relativne greške procjene taksacionih elemenata visokih šuma sa prirodnom obnovom, određene na bazi 95% vjerovatnoće, ne mogu prelaziti sljedeće veličine za cijelo šumskoprivredno područje:
a) +/- 1% za zalihe drveta svih vrsta drveća, svih debljinskih klasa i svih kvalitetnih klasa,
b) +/- 2% za zapreminski prirast svih vrsta drveća i svih debljinskih klasa,
v) +/- 3% za drvnu masu stabala probne doznake svih vrsta drveća, svih debljinskih klasa i svih kvalitetnih klasa i
g) +/- 4% za broj biljaka, odnosno stabalaca prirodnog podmlatka svih vrsta drveća, za sve klase uzrasta zajedno.
Član 19.
Izuzetno od odredaba člana 18. ovog pravilnika, tolerišu se i veće greške, pod uslovom da su terenska snimanja za procJenu taksacionih elemenata izvršena na probnim koncentričnim krugovima najvećeg međusobnog razmaka do 100 metara i da su radijusi koncentričnih krugova iznosili najmanje:
a) debljinska klasa (cm): 6-10; 11-20; 21-30; 31-50; 51-80; 81 i više;
b) radijus krugova (m): 2,5 4,5 5,5 9,0 15,0 25,0.
Član 20.
Stanje visokih degradiranih šuma, po gazdinskim klasama i kategorijama šuma, sadrži:
a) ukupnu površinu, prosječni bonitet staništa za glavne vrste drveća i prosječni stepen sklopa sastojina, za gazdinsku klasu, odnosno kategoriju šume kao cjelinu,
b) zalihe drveta po vrstama drveća i debljinskim klasama, u smislu člana 11. i člana 12. stav 1. ovog pravilnika,
v) procentualnu raspodjelu zalihe drveta po uzgojno-tehničkim klasama i tehničkim klasama, za sve četinare zajedno i sve lišćare zajedno i
g) godišnji zapreminski prirast po debljinskim klasama, za sve četinare zajedno, sve lišćare zajedno i sve vrste drveća zajedno.
Član 21.
Stanje šumskih kultura, po gazdinskim klasama i kategorijama šuma, sadrži:
a) površinu sa procijenjenom zalihom drveta, površinu bez procijenjene zalihe drveta i ukupnu površinu, te prosječni bonitet staništa z