Na osnovu člana 70. stav 1. tačka 2. Ustava Republike Srpske i člana 116. Poslovnika Narodne skupštine Republike Srpske ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 10/96), Narodna skupština Republike Srpske, na Jedanaestoj sednici održanoj 22. juna 2000. godine, donela je

KRIVIČNI

ZAKONIK REPUBLIKE SRPSKE

(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 22 od 31. jula 2000; 37/01)

OPŠTI DEO

Glava prva

OSNOVNE ODREDBE

Funkcija krivičnog zakonodavstva Republike Srpske

Član 1.

(1) Krivično zakonodavstvo Republike Srpske štiti osnovna prava i slobode čoveka i građanina i druge osnovne individualne i opšte vrednosti koje ustanovljuje i jemči pravni poredak.
(2) Ova zaštita se ostvaruje određivanjem koja djela predstavljaju krivična djela, propisivanjem kazni i drugih krivičnih sankcija za ta djela i izricanjem tih sankcija učiniocima krivičnih djela u zakonom utvrđenom postupku.

Osnov i granice krivičnopravne prinude

Član 2.

Krivično-pravna prinuda (član 1. stav 2. ovog zakona) primeniće se samo kada na drugi način nije moguće zaštititi osnovne društvene vrednosti i u meri koja je nužna za takvu zaštitu.

Nema krivičnog djela i kazne bez zakona

Član 3.

Nikome ne može biti izrečena kazna ili druga krivična sankcija za djelo koje, pre nego što je učinjeno, nije zakonom bilo određeno kao krivično djelo i opisana njegova obeležja i za koje nije bila zakonom propisana kazna.

Vremensko važenje krivičnog zakona

Član 4.

(1) Na učinioca krivičnog djela primenjuje se zakon koji je važio u vreme izvršenja krivičnog dela.
(2) Ako je posle izvršenja krivičnog djela izmenjen zakon, jednom ili više puta, primeniće se zakon koji je najblaži za učinioca.

Krivične sankcije i njihova svrha

Član 5.

(1) Krivične sankcije su: kazne, upozoravajuće sankcije, mere bezbednosti i vaspitne mere.
(2) Za krivično djelo u zakonu se uvek određuje kazna i ona se može izreći samo krivično odgovornom učiniocu. Druge sankcije se izriču po odredbama opšteg djela ovog zakona.
(3) Krivične sankcije se propisuju i izriču radi suzbijanja protivpravnih delatnosti kojima se ugrožavaju ili povređuju vrednosti zaštićene krivičnim zakonodavstvom.

Važenje opšteg dela

Član 6.

Odredbe opšteg djela ovog zakona važe za sve krivičnopravne odredbe sadržane u zakonima Republike Srpske i u zakonima Bosne i Hercegovine.

Glava druga

KRIVIČNO DELO I KRIVIČNA ODGOVORNOST

1. Opšte odredbe o krivičnom delu i krivičnoj odgovornosti

Krivično delo

Član 7.

(1) Krivično djelo je protivpravno djelo kojim se potvrđuju ili ugrožavaju zaštićene vrednosti i koje je, zbog svoje opasnosti, u zakonu određeno kao krivično djelo i za njega propisana kazna.
(2) Nije krivično djelo ono djelo koje je, iako sadrži obeležja krivičnog djela određena zakonom, u zanemarljivoj meri opasno zbog svog malog značaja i zbog neznatnosti ili odsustva štetnih posledica. Delo je malog značaja ako na to ukazuju njegova priroda, težina, okolnosti pod kojima je učinjeno, nizak stepen krivične odgovornosti učinioca ili njegove lične okolnosti.

Način izvršenja krivičnog dela

Član 8.

(1) Krivično djelo može se izvršiti činjenjem ili nečinjenjem.
(2) Krivično djelo može biti izvršeno nečinjenjem samo kad je učinilac propustio činjenje koje je bio dužan da izvrši.

Vreme izvršenja krivičnog dela

Član 9.

Krivično djelo učinjeno je u vreme kad je učinilac radio ili bio dužan da radi, bez obzira kad je posledica nastupila.

Mesto izvršenja krivičnog dela

Član 10.

(1) Krivično djelo je izvršeno kako u mestu gde je učinilac radio ili je bio dužan da radi, tako i u mestu gde je posledica nastupila.
(2) Krivično djelo je pokušano kako u mestu gde je učinilac radio, tako i u mestu gde je po njegovom umišljaju posledica trebala da nastupi ili je mogla nastupiti.

Nužna odbrana

Član 11.

(1) Nije krivično djelo ono djelo koje je učinjeno u nužnoj odbrani.
(2) Nužna je ona odbrana koja je neophodno potrebna da se od svog dobra ili od dobra drugog odbije istovremeni ili neposredno predstojeći protivpravni napad.
(3) Učinilac koji je prekoračio granice nužne odbrane može se blaže kazniti, a ako je prekoračenje učinio usled jake razdraženosti ili prepasti izazvane napadom, može se i osloboditi od kazne.

Krajnja nužda

Član 12.

(1) Nije krivično djelo ono djelo koje je učinjeno u krajnjoj nuždi.
(2) Krajnja nužda postoji kad je djelo učinjeno radi toga da učinilac otkloni od svog dobra ili od dobra drugog istovremenu neskrivljenu opasnost koja se na drugi način nije mogla otkloniti, a pri tom učinjeno zlo nije veće od zla koje je pretilo.
(3) Učinilac koji je sam izazvao opasnost ali iz nehata, ili je prekoračio granice krajnje nužde, može se blaže kazniti, a ako je prekoračenje učinjeno pod osobito olakšavajućim okolnostima - može se i osloboditi od kazne.
(4) Nema krajnje nužde ako je učinilac bio dužan da se izloži opasnosti.

Krivična odgovornost

Član 13.

(1) Krivično je odgovoran učinilac koji je uračunljiv i koji je krivično djelo učinio sa umišljajem ili iz nehata.
(2) Za krivično djelo učinjeno iz nehata učinilac je krivično odgovoran samo kad to zakon određuje.

Uračunljivost

Član 14.

(1) Nije uračunljiv učinilac koji u vreme izvršenja krivičnog djela nije mogao shvatiti značaj svog djela ili nije mogao upravljati svojim postupcima usled duševne bolesti, privremene duševne poremećenosti ili zaostalog duševnog razvoja (neuračunljivost).
(2) Učinilac krivičnog djela čija je sposobnost da shvati značaj svog djela ili sposobnost da upravlja svojim postupcima bila bitno smanjena usled nekog stanja iz stava 1. ovog člana može se blaže kazniti (bitno smanjena uračunljivost).
(3) Krivično je odgovoran učinilac krivičnog djela koji upotrebom alkohola, droga ili na drugi način dovede sebe u stanje u kome nije mogao shvatiti značaj svog djela ili upravljati svojim postupcima, ako je u vreme dovođenja u to stanje djelo bilo obuhvaćeno njegovim umišljajem ili je u odnosu na djelo kod njega postojao nehat, a zakon za takvo djelo predviđa krivičnu odgovornost i za nehat.

Umišljaj

Član 15.

Krivično djelo je učinjeno sa umišljajem kad je učinilac bio svestan svog djela i hteo njegovo izvršenje; ili kad je bio svestan da usled njegovog činjenja ili nečinjenja može nastupiti zabranjena posledica ali je pristao na njeno nastupanje.

Nehat

Član 16.

Krivično djelo je učinjeno iz nehata kad je učinilac bio svestan da usled njegovog činjenja ili nečinjenja može nastupiti zabranjena posledica, ali je olako držao da će je moći sprečiti ili da ona neće nastupiti; ili kad nije bio svestan mogućnosti nastupanja zabranjene posledice, iako je prema okolnostima i prema svojim ličnim svojstvima bio dužan i mogao biti svestan te mogućnosti.

Odgovornost za težu posledicu i naročite okolnosti

Član 17.

(1) Kad je iz krivičnog djela proizašla teža posledica za koju zakon propisuje težu kaznu, ta se kazna može izreći ako je učinilac u odnosu na tu posledicu postupao iz nehata.
(2) Ako je za određeno krivično djelo zbog naročitih okolnosti propisana teža kazna, ona se može izreći samo ako je učinilac za te okolnosti znao.

Stvarna zabluda

Član 18.

(1) Nije krivično odgovoran učinilac koji u vreme izvršenja krivičnog djela nije bio svestan nekog njegovog zakonom određenog obeležja ili koji je pogrešno smatrao da postoje okolnosti prema kojima bi, da su one stvarno postojale, to djelo bilo dozvoljeno.
(2) Ako je učinilac bio u zabludi usled nehata, krivično je odgovoran za krivično djelo učinjeno iz nehata kad zakon i za takvo djelo određuje krivičnu odgovornost.

Pravna zabluda

Član 19.

Učinilac krivičnog djela koji iz opravdanih razloga nije znao da je to djelo zabranjeno može se blaže kazniti ili osloboditi kazne.

2. Pokušaj krivičnog dela

Pokušaj

Član 20.

(1) Ko sa umišljajem započne izvršenje krivičnog djela, ali ga ne dovrši, kazniće se za pokušaj krivičnog djela za koje se po zakonu može izreći zatvor od pet godina ili teža kazna, a za pokušaj drugog krivičnog djela samo kad zakon izričito propisuje kažnjavanje i za pokušaj.
(2) Učinilac će se za pokušaj kazniti u granicama kazne propisane za krivično djelo, a može se i blaže kazniti.

Nepodoban pokušaj

Član 21.

Učinilac koji pokuša da izvrši krivično djelo nepodobnim sredstvom ili prema nepodobnom predmetu može se osloboditi od kazne.

Dobrovoljni odustanak

Član 22.

(1) Učinilac koji je pokušao izvršenje krivičnog djela, ali je dobrovoljno odustao od njegovog izvršenja, može se osloboditi od kazne.
(2) U slučaju dobrovoljnog odustanka, učinilac će se kazniti za one radnje koje čine neko drugo samostalno krivično djelo.

3. Saučesništvo u krivičnom delu

Saizvršilaštvo

Član 23.

Ako više lica, učestvovanjem u radnji izvršenja ili na drugi način, zajednički izvrše krivično djelo, svako od njih kazniće se kaznom propisanom za to djelo.

Podstrekavanje

Član 24.

Ko drugog sa umišljajem podstrekne da izvrši krivično djelo kazniće se kao da ga je sam izvršio.

Pomaganje

Član 25.

(1) Ko drugome sa umišljajem pomogne u izvršenju krivičnog djela kazniće se kao da ga je sam učinio, a može se i blaže kazniti.
(2) Kao pomaganje u izvršenju krivičnog djela smatra se naročito: davanje saveta ili uputstava kako da se izvrši krivično djelo, stavljanje učiniocu na raspolaganje sredstava za izvršenje krivičnog djela, otklanjanje prepreka za izvršenje krivičnog djela, kao