ZAKON

O PROFESIONALNOJ REHABILITACIJI I ZAPOŠLjAVANjU LICA SA INVALIDITETOM

(Objavljen u "Sl. listu CG" br. 49 od 15. avgusta 2008, 73/10)

I. OSNOVNE ODREDBE

Predmet

Član 1

Ovim zakonom uređuje se način i postupak ostvarivanja prava na profesionalnu rehabilitaciju lica sa invaliditetom, mjere i podsticaji za njihovo zapošljavanje, način finansiranja i druga pitanja od značaja za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje lica sa invaliditetom.
Lica sa invaliditetom ostvaruju pravo na profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje, na način i pod uslovima propisanim zakonom, kolektivnim ugovorom, potvrđenim i objavljenim međunarodnim ugovorima i opšte prihvaćenim pravilima međunarodnog prava.

Cilj

Član 2
Ovim zakonom stvaraju se uslovi za povećanje zaposlenosti lica sa invaliditetom i njihovo ravnopravno učešće na tržištu rada, uz otklanjanje barijera i stvaranje jednakih mogućnosti.

Definicija lica sa invaliditetom

Član 3

Lice sa invaliditetom, u smislu ovog zakona, je lice kod kojeg postoji tjelesna, čulna ili mentalna smetnja, koja za posljedicu ima smanjenu mogućnost zapošljavanja, odnosno smanjenu mogućnost da zadrži postojeće zaposlenje, kao i da napreduje u njemu.

Definicija profesionalne rehabilitacije

Član 4

Profesionalna rehabilitacija obuhvata mjere i aktivnosti koje se realizuju sa ciljem da se lice sa invaliditetom na odgovarajući način osposobi za rad, zadrži zaposlenje, u njemu napreduje ili promijeni svoju profesionalnu karijeru.

Zabrana diskriminacije

Član 5

Zabranjena je neposredna i posredna diskriminacija prilikom profesionalne rehabilitacije, zapošljavanja, kao i za vrijeme trajanja zaposlenja lica sa invaliditetom.

Korisnici prava

Član 6

Prava utvrđena ovim zakonom ostvaruje:
1) lice kojem je utvrđen status invalida rada u smislu propisa o penzijskom i invalidskom osiguranju;
2) lice ometeno u razvoju, koje je razvrstano u određenu kategoriju i stepen ometenosti, u skladu sa posebnim zakonom završilo obrazovanje u specijalnoj školi;
3) lice ometeno u razvoju, koje je razvrstano u određenu kategoriju i stepen ometenosti u skladu sa posebnim propisima, a završilo je redovno obrazovanje;
4) lice kod kojeg je nastupio invaliditet, odnosno tjelesno oštećenje u skladu sa propisima o boračko - invalidskoj zaštiti;
5) lice koje je završilo obrazovanje, uz prilagođeno izvođenje obrazovnog programa i pružanje dodatne stručne pomoći ili posebnom obrazovnom, odnosno vaspitnom programu,u skladu sa posebnim zakonom;
6) lice kojem je preostala radna sposobnost i mogućnost zaposlenja utvrđena u skladu sa ovim zakonom.

Uslovi za ostvarivanje prava

Član 7

Profesionalna rehabilitacija lica sa invaliditetom ostvaruje se pod opštim i posebnim uslovima.

Način utvrđivanja preostale radne sposobnosti

Član 8

Invaliditet lica iz člana 3 i člana 6 stav 1 tač. 1 do 5 ovog zakona utvrđuju nadležni organi u skladu sa posebnim zakonima.
O preostaloj radnoj sposobnosti i mogućnosti zaposlenja lica iz člana 6 stav 1 tačka 6 ovog zakona, u prvom stepenu odlučuje rukovodilac organizacione jedinice Zavoda za zapošljavanje Crpe Gore (u daljem tekstu: Zavod), a u drugom stepenu direktor Zavoda.
Lica iz stava 2 ovog člana, o preostaloj radnoj sposobnosti i mogućnosti zaposlenja, odlučuju na osnovu ocjene, nalaza i mišljenja prvostepene, odnosno drugostepene komisije za profesionalnu rehabilitaciju, koju obrazuje direktor Zavoda".
Kriterijume i uslove za utvrđivanje preostale radne sposobnosti iz stava 2 ovog člana propisuje ministarstvo nadležno za poslove rada i zapošljavanja.
Sastav i način rada komisija iz stava 3 ovog člana bliže se uređuju aktom Zavoda.

Postupak ostvarivanja prava

Član 9

U postupku priznavanja prava utvrđenih ovim zakonom primjenjuje se Zakon o opštem upravnom postupku.
Troškove postupka u rješavanju o pravima iz ovog zakona snosi organ koji vodi postupak.

Prava i obaveze po osnovu zapošljavanja i rada

Član 10

Ako pojedina pitanja ovim zakonom nijesu drukčije uređena, na prava i obaveze lica sa invaliditetom primjenjuju se propisi iz oblasti rada, penzijskog i invalidskog osiguranja, zapošljavanja i drugih oblasti.

Definicije pojmova

Član 11

Pojedini izrazi u ovom zakonu imaju sljedeće značenje:
1) poslodavac je pravno i fizičko lice koje sa licem sa invaliditetom zasniva radni odnos, odnosno zaključuje ugovor o radu;
2) subvencija je finansijska pomoć koju dobija poslodavac radi zapošljavanja lica sa invaliditetom;
3) otvoreno tržište rada je zapošljavanje lica sa invaliditetom pod opštim uslovima,kao i za zapošljavanje lica bez invaliditeta;
4) posebne organizacije su: ustanova za profesionalnu rehabiltaciju,zaštitna radionica, radni centar i zaštitni pogon;
5) lice sa teškim invaliditetom je lice sa invaliditetom većim od 50%;
6) radno osposobljavanje predstavlja osposobljavanje za posloveIiIIstepena stručne spreme;
7) dokvalifikacija je inoviranje znanja u okviru istog zanimanja;
8) prekvalifikacija je sticanje drugog zanimanja istog ili nižeg stepena stručne spreme;
9) habilitacija je sistem mjera i postupaka za osposobljavanje djece sa urođenim ili u najranijem uzrastu stečenim oštećenjem, radi boljeg funkcionisanja za svakodnevne potrebe života;
10) prosječna mjesečna zarada u Crnoj Gori je prosječan iznos mjesečne bruto zarade ostvarene u prethodnoj godini po zaposlenom, prema podacima organa nadležnog za poslove statistike.

II. PROFESIONALNA REHABILITACIJA

Profesionalna rehabilitacija

Član 12

Profesionalna rehabilitacija,u smislu ovog zakona, obuhvata sledeće mjere i aktivnosti:
1) profesionalno informisanje, savjetovanje i procjena profesionalnih mogućnosti, radi izbora zanimanja, programa osposobljavanja i zaposlenja;
2) sprovođenje procedura i postupaka utvrđivanja radnih sposobnosti i vještina;
3) psihosocijalna i motivacijska podrška i pomoć za usmjeravanje lica na odgovarajuće programe rehabilitacije;
4) realizacija programa osposobljavanja lica sa invaliditetom za odgovarajuća zanimanja i uključivanje na tržište rada, odnosno održavanje zaposlenosti;
5) prilagođavanje radnog mjesta za lica sa invaliditetom;
6) stručna pomoć i praćenje lica sa invaliditetom sa ciljem da se efikasno uključi u radno okruženje, zadrži zaposlenje i napreduje;
7) analiza tržišta rada, mogućnost zapošljavanja i uključivanja u rad lica sa invaliditetom;
8) procjena mogućnosti izvođenja, razvoja i usavršavanja programa profesionalne rehabilitacije;
9) radno osposobljavanje, dokvalifikacija, prekvalifikacija i programi za održavanje i usavršavanje radnih i socijalnih vještina i sposobnosti u funkciji pripreme za zapošljavanje;
10) informisanje i savjetovanje o primjeni različitih tehnologija i tehnika u učenju i radu;
11) informisanje i podrška o izvorima finansiranja;
12) tehnička pomoć, podrška, praćenje i procjena radnih rezultata lica sa invaliditetom, i sl.