Na osnovu člana 245. stav 1. Zakona o radu ("Službeni glasnik Republike Srbije", br. 24/05, 61/05 i 54/09), reprezentativno udruženje poslodavaca - Unija poslodavaca Srbije i reprezentativni sindikat - Samostalni sindikat metalaca Srbije osnovani za teritoriju Republike Srbije (u daljem tekstu: učesnici kolektivnog ugovora), 13. decembra 2011. godine, zaključuju

POSEBAN GRANSKI KOLEKTIVNI UGOVOR

ZA METALSKU INDUSTRIJU SRBIJE

(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 10 od 10. februara 2012, 41/12, 69/12, 80/12, 101/12)

I. OSNOVNE ODREDBE

Član 1.

Ovim posebnim - granskim kolektivnim ugovorom za metalsku industriju Srbije (u daljem tekstu: ovaj kolektivni ugovor), u skladu sa zakonom, uređuju se: prava, obaveze i odgovornosti poslodavaca i zaposlenih iz oblasti rada i radnih odnosa; postupak izmena i dopuna; međusobni odnosi učesnika ovog kolektivnog ugovora, kao i druga pitanja od značaja za zaposlene i poslodavca.
Ovaj kolektivni ugovor se primenjuje na sve zaposlene kod poslodavca, osim na direktora i druga zaposlena lica čija prava i obaveze su regulisana posebnim ugovorima zaključenim sa upravnim odborom ili drugim nadležnim organom poslodavca.
Odgovarajuće odredbe ovog kolektivnog ugovora se mogu primenjivati i na lica koja nisu zasnovala radni odnos kod poslodavca, već su angažovana po osnovu posebnih ugovora (na primer: o privremenim i povremenim poslovima, o delu, o zastupanju i posredovanju, o stručnom osposobljavanju i usavršavanju, o dopunskom radu).

Član 2.

Ovaj kolektivni ugovor se neposredno primenjuje na delatnosti metalskog kompleksa prema Prilogu 1 pod nazivom "Klasifikacija delatnosti", koji je odštampan uz ovaj kolektivni ugovor i čini njegov sastavni deo, a koji je usaglašen između pregovaračkih timova.

Član 3.

Opštim aktom kod poslodavca (kolektivnim ugovorom, odnosno pravilnikom o radu), ili ugovorom o radu, mogu se utvrditi veća prava od prava utvrđenih ovim kolektivnim ugovorom, kao i druga prava koja nisu utvrđena ovim kolektivnim ugovorom, u skladu sa zakonom.
Poslodavac ne može opštim aktom ili ugovorom o radu, da utvrdi manji nivo prava za zaposlene od prava utvrđenih ovim kolektivnim ugovorom.

Član 4.

Kod poslodavca kod koga je osnovan sindikat koji ispunjava uslov reprezentativnosti, prava iz rada i po osnovu rada, utvrđuju se kolektivnim ugovorom.
Poslodavac kod koga nije osnovan sindikat ili koji nema zaključen kolektivni ugovor, a čiji je zaposleni član sindikata - učesnika ovog kolektivnog ugovora, dužan je da, na zahtev sindikata, dostavi na uvid važeći opšti akt. Ukoliko poslodavac nije doneo opšti akt dužan je, na zahtev sindikata, da na uvid dostavi ugovor o radu kojim se uključuju prava, obaveze i odgovornosti zaposlenog i poslodavca.
Poslodavac iz stava 1. ovog člana ne može opštim aktom, odnosno ugovorom o radu, da utvrdi manji nivo prava za zaposlene od prava utvrđenih ovim kolektivnim ugovorom.

Član 5.

Učesnici ovog kolektivnog ugovora su saglasni da će preduzimati mere u cilju ostvarivanja uslova za primenu odredaba ovog kolektivnog ugovora.

II. RADNI ODNOS

Zasnivanje radnog odnosa

Član 6.

Radni odnos se zasniva u skladu sa zakonom, ovim kolektivnim ugovorom i pravilnikom o organizaciji i sistematizaciji poslova.
Radni odnos se može zasnovati na neodređeno ili određeno vreme sa licem koje ispunjava opšte uslove utvrđene zakonom i drugim propisima, kao i posebne uslove utvrđene pravilnikom o organizaciji i sistematizaciji poslova.
Radni odnos se zasniva zaključivanjem ugovora o radu, koji potpisuju zaposleni koji zasniva radni odnos i direktor, odnosno ovlašćeno lice poslodavca, a koji ima sve zakonom propisane elemente.
Ugovorom o radu ne mogu se utvrditi manja prava i nepovoljniji uslovi rada od prava i uslova utvrđenih Ustavom, zakonom, ovim kolektivnim ugovorom i opštim aktom kod poslodavca (kolektivnim ugovorom ili pravilnikom o radu).
Zaposleni ostvaruje prava, obaveze i odgovornosti iz radnog odnosa od dana stupanja na rad.

Član 7.

Potrebu za novim zaposlenima utvrđuje direktor, odnosno ovlašćeno lice poslodavca, u skladu sa potrebama poslovanja, raspoloživim kadrovima i stanjem na tržištu, pri čemu odlučuje o sledećem:
1. da li će se i kako oglašavati potreba za prijemom novih zaposlenih;
2. da li će se novi zaposleni primati na određeno ili na neodređeno vreme;
3. da li će se novi zaposleni primati sa radnim iskustvom ili bez radnog iskustva;
4. da li će se vršiti prethodna provera radnih sposobnosti (istovremeno utvrđuje postupak i program provere);
5. da li će se novi zaposleni primati na probni rad i u kom trajanju (istovremeno utvrđuje postupak i program sprovođenja i kontrole probnog rada);
6. da li će se novi zaposleni primati u svojstvu pripravnika (istovremeno utvrđuje dužinu pripravničkog staža, program obuke i postupak polaganja pripravničkog ispita);
7. da li će novi zaposleni raditi sa punim ili nepunim radnim vremenom;
8. da li se zaposleni prima na poslove sa posebnim uslovima, odnosno sa skraćenim radnim vremenom;
9. da li će novi zaposleni obavljati poslove u prostorijama ili van prostorija poslodavca, odnosno kod svoje kuće, u drugim prostorijama ili na terenu;
10. da li će se novi zaposleni angažovati za povremene ili privremene poslove, pojedinačno ili preko drugih organizacija (preduzeća, zadruga, agencija i slično);
11. o ukupnom iznosu zarade, u skladu sa zakonom, ovim kolektivnim ugovorom, opštim aktom poslodavca i ugovorom o radu;
12. o posebnim radnim obavezama zaposlenog u skladu sa zakonom, ovim kolektivnim ugovorom, opštim aktom poslodavca i ugovorom o radu.
Navedene i druge elemente, direktor odnosno ovlašćeno lice poslodavca, ugrađuje u predlog ugovora o radu koji će se zaključiti sa novim zaposlenima, s tim što ih prethodno čini dostupnim svim kandidatima.

Posebni slučajevi zasnivanja radnog odnosa

Član 8.

U zavisnosti od organizacije rada i kadrovskih planova poslodavca, novi zaposleni mogu da se prime u radni odnos na jedan od sledećih načina:
1. u svojstvu pripravnika;
2. sa prethodnom proverom radnih sposobnosti;
3. sa probnim radom.
Navedena tri načina se mogu koristiti samo alternativno, odnosno ne mogu se kombinovati međusobno.
Kandidatima se zasnivanje radnog odnosa na jedan od navedena tri načina blagovremeno saopštava, kao i program i način polaganja ispita/testova.
Program/testovi/pitanja ne mogu sadržati nezakonite, nemoralne i diskriminacione odredbe, konstatacije ili pitanja, te moraju biti jedinstveni za sve kandidate.

Član 9.

Radni odnos sa novim zaposlenim koji nema odgovarajuće radno iskustvo u struci, može se zasnovati u svojstvu pripravnika za rad na poslovima za koje se traži radno iskustvo i to sa trajanjem pripravničkog staža:
1. na poslovima za koje se traži VSS, do 12 meseci;
2. na poslovima za koje se traži VŠS, do devet meseci;
3. na poslovima za koje se traži SSS, do šest meseci.
Za vreme trajanja pripravničkog staža, pripravnik ima pravo na osnovnu zaradu u visini 80% od osnovne zarade utvrđene za poslove za koje se osposobljava.
Po isteku pripravničkog staža, pripravnik je dužan da polaže pripravnički ispit.
Ako je radni odnos zasnovan na određeno vreme koje se podudara sa dužinom pripravničkog staža, istekom pripravničkog staža prestaje radni odnos.
Ako je radni odnos zasnovan na neodređeno vreme, radni odnos se nastavlja u slučaju položenog pripravničkog ispita, a prestaje u slučaju nepoloženog pripravničkog ispita.
Poslodavac može obrazovati posebnu komisiju, ili odrediti posebno lice (mentora) za praćenje rada pripravnika i polaganje pripravničkog ispita.

Član 10.

Prethodna provera radnih sposobnosti može biti uslov za rad na poslovima utvrđenim pravilnikom o organizaciji i sistematizaciji poslova.
Ako kandidat zadovolji na prethodnoj proveri radnih sposobnosti, stiče uslov za zasnivanje radnog odnosa, uz diskreciono pravo poslodavca da donese odluku o izboru između kandidata koji su zadovoljili, ili da odluku o izboru ne donese.