Na osnovu člana 77. stav 12. Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja ("Službeni glasnik RS", broj 72/09),
Ministar prosvete donosi

PRAVILNIK

O BLIŽIM UPUTSTVIMA ZA UTVRĐIVANjE PRAVA NA INDIVIDUALNI OBRAZOVNI PLAN, NjEGOVU PRIMENU I VREDNOVANjE

(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 76 od 22. oktobra 2010)

Predmet Pravilnika

Član 1.

Ovim pravilnikom propisuju se bliža uputstva za utvrđivanje prava na individualni obrazovni plan (u daljem tekstu: IOP), njegovu primenu i vrednovanje u predškolskoj ustanovi, osnovnoj i srednjoj školi, (u daljem tekstu: ustanova) s ciljem postizanja optimalnog uključivanja deteta i učenika u redovan obrazovno-vaspitni rad i njegovo napredovanje i osamostaljivanje u vršnjačkom kolektivu, kao i za IOP za učenike sa izuzetnim sposobnostima.

Pravo na individualni obrazovni plan

Član 2.

Pravo na IOP ima dete i učenik koji ima potrebu za dodatnom podrškom u obrazovanju i vaspitanju zbog teškoća u pristupanju, uključivanju, učestvovanju ili napredovanju u vaspitno-obrazovnom ili obrazovno-vaspitnom radu, ako te teškoće utiču na ostvarivanje opštih ishoda obrazovanja i vaspitanja, a naročito ako dete, odnosno učenik:
1. ima teškoće u učenju (zbog specifičnih smetnji učenja ili problema u ponašanju i emocionalnom razvoju);
2. ima smetnje u razvoju ili invaliditet (telesne, motoričke, čulne, intelektualne ili višestruke smetnje ili smetnje iz spektra autizma);
3. potiče, odnosno živi u socijalno nestimulativnoj sredini (socijalno, ekonomski, kulturno, jezički siromašnoj sredini ili dugotrajno boravi u zdravstvenoj, odnosno socijalnoj ustanovi);
4. iz drugih razloga ostvaruje pravo na podršku u obrazovanju.
Pravo na prilagođen i obogaćen način obrazovanja po IOP-u ima i učenik sa izuzetnim sposobnostima koji stiče osnovno i srednje obrazovanje i vaspitanje.

Prikupljanje podataka i formiranje dokumentacije

Član 3.

Vaspitač, nastavnik, odnosno stručni saradnik prati razvoj i napredovanje deteta, odnosno učenika u toku učenja i razvoja veština za učenje, socijalnog razvoja, razvoja komunikacije i samostalnosti.
Ako u postupku praćenja napredovanja deteta, odnosno učenika, vaspitač, odnosno nastavnik ili stručni saradnik, utvrdi da dete, odnosno učenik ne ostvaruje očekivane ishode obrazovanja i vaspitanja ili su rezultati koje učenik ostvaruje značajno iznad nivoa opštih i posebnih standarda, pristupa se prikupljanju podataka, radi formiranja neophodne dokumentacije za pružanje odgovarajuće podrške u obrazovanju i vaspitanju.
Vaspitač, nastavnik, odnosno stručni saradnik pored već datih podataka o detetu, odnosno učeniku, prikuplja podatke iz različitih izvora (od roditelja, odnosno staratelja deteta ili učenika, stručnjaka van obrazovne ustanove koji dobro poznaje dete, odnosno učenika, od vršnjaka i samog deteta, odnosno učenika, na način na koji je to moguće), pri čemu se koriste različite tehnike (sistematsko posmatranje aktivnosti deteta, odnosno učenika u različitim situacijama, testiranje, kao i intervjuisanje i popunjavanje upitnika od strane učenika i drugih koji poznaju dete, odnosno učenika). Medicinski nalazi su, po potrebi, sastavni deo dokumentacije.
Na osnovu prikupljenih podataka i dokumentacije iz st. 2 i 3. ovog člana stručni saradnik koordinira izradu i u saradnji sa vaspitačem, odnosno nastavnikom izrađuje pedagoški profil deteta, odnosno učenika.
Pedagoški profil sadrži opis obrazovne situacije deteta, odnosno učenika i osnov je za planiranje individualizovanog načina rada sa detetom, odnosno učenikom.

Otklanjanje fizičkih i komunikacijskih prepreka (individualizovan način rada)

Član 4.

Na osnovu pedagoškog profila deteta, odnosno učenika utvrđuju se područja u kojima postoji potreba za dodatnom podrškom u obrazovanju i vaspitanju i planira se otklanjanje fizičkih i komunikacijskih prepreka (individualizovan način rada) u obrazovno-vaspitnom, odnosno vaspitno-obrazovnom radu.
Otklanjanje fizičkih i komunikacijskih prepreka (individualizovan način rada ) u ustanovi ostvaruju se putem:
1) prilagođavanja prostora i uslova u kojima se odvija aktivnost u predškolskoj ustanovi, odnosno nastava u školi (otklanjanje fizičkih barijera, osmišljavanje dodatnih i posebnih oblika aktivnosti, izrade posebnog rasporeda aktivnosti itd.);
2) prilagođavanja metoda rada, nastavnih sredstava i pomagala i didaktičkog materijala, a posebno prilikom uvođenja novih sadržaja, načina zadavanja zadataka, praćenja brzine i tempa napredovanja, načina usvajanja sadržaja, provere znanja, organizacije učenja, postavljanja pravila ponašanja i komunikacije.
Otklanjanje fizičkih i komunikacijskih prepreka (individualizovan način rada) prema detetu, odnosno učeniku sprovode se u praksi tokom procesa obrazovanja i vaspitanja, prema potrebi, kao sastavni deo obrazovno-vaspitnog rada vaspitača, odnosno nastavnika i mogu se ostvarivati i bez vođenja posebne dokumentacije.
Planirane mere za otklanjanje fizičkih i komunikacijskih prepreka (individualizovan način rada) u ustanovi, upisuju se u Obrazac 1 koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.

Sadržaj IOP-a

Član 5.

IOP je pismeni dokument ustanove, kojim se planira dodatna podrška u obrazovanju i vaspitanju deteta, odnosno učenika ako prethodno prilagođavanje i otklanjanje fizičkih i komunikacijskih prepreka nisu dovele do ostvarivanja opštih ishoda obrazovanja i vaspitanja, odnosno do zadovoljavanja obrazovnih potreba učenika sa izuzetnim sposobnostima.
IOP sadrži posebno:
1) lične podatke i kratak opis razvoja i obrazovne situacije deteta, odnosno učenika;
2) cilj obrazovno-vaspitnog rada, odnosno promenu koja dodatnom podrškom treba da se dostigne u području u kojem se planira dodatna podrška;
3) operacionalizovan opis podrške kroz niz pojedinačnih aktivnosti, odnosno koraka i njihov redosled u vaspitnoj grupi i na časovima u odeljenju, kao i opis i raspored rada izvan grupe, odnosno odeljenja kada je to potrebno;
4) posebne standarde postignuća i prilagođene standarde za pojedine aktivnosti u predškolskoj ustanovi, za pojedine ili za sve predmete u školi, odnosno ishode tih aktivnosti koje kroz postupan proces dovode do cilja dodatne podrške;
5) lica koja će pružati podršku tokom realizacije pojedinačnih planiranih aktivnosti;
6) vremenski raspored, trajanje, odnosno učestalost za svaku meru podrške u toku planiranih aktivnosti.
IOP može da se donese za deo ili celokupan predškolski program, a u školi za deo ili oblast u okviru nastavnog predmeta, jedan nastavni predmet, grupu nastavnih predmeta ili za sve sadržaje, odnosno nastavne predmete za razred koji učenik pohađa, kao i za vannastavne aktivnosti.
Za učenika sa izuzetnim sposobnostima škola donosi prilagođen i obogaćen IOP, shodno stavu 3. ovog člana.
Sadržaj IOP-a u predškolskoj ustanovi, odnosno školi dat je na Obrascu 2 i Obrascu 3, koji su odštampani uz ovaj pravilnik i čine njegov sastavni deo.

Predlog za utvrđivanje prava na IOP

Član 6.

Predlog za utvrđivanje prava na IOP može da podnese stručni tim za inkluzivno obrazovanje, a na osnovu procene potreba za IOP-om koju može da daje vaspitač, nastavnik, stručni saradnik ili roditelj deteta, odnosno učenika.
Ustanova pismenim putem obaveštava roditelja, odnosno staratelja da je podnet predlog za utvrđivanje prava na IOP.
Pokretanje predloga za utvrđivanje prava na IOP, sprovodi se po istom postupku za svako dete, odnosno učenika za koga je procenjeno da mu je potrebna dodatna podrška u obrazovanju i vaspitanju, nezavisno od toga da li se IOP izrađuje za dete, odnosno učenika koji ima teškoće u učenju ili za učenika sa izuzetnim sposobnostima.
Stručni tim za inkluzivno obrazovanje podnosi predlog za donošenje IOP-a ako dete, odnosno učenik ne postiže ishode obrazovanja, odnosno opšte i posebne standarde postignuća zbog smetnji u razvoju i invaliditeta, ili ako bi učenik, zbog njegovih izuzetnih sposobnosti,