Na osnovu člana 6. stav 6. tačka 2) i člana 9. stav 5. Zakona o zaštiti od nejonizujućih zračenja ("Službeni glasnik RS", broj 36/09),
Ministar životne sredine i prostornog planiranja donosi

PRAVILNIK

O IZVORIMA NEJONIZUJUĆIH ZRAČENjA OD POSEBNOG INTERESA, VRSTAMA IZVORA, NAČINU I PERIODU NjIHOVOG ISPITIVANjA

(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 104 od 16. decembra 2009)

I. UVODNE ODREDBE

Predmet uređivanja

Član 1.

Ovim pravilnikom propisuju se izvori nejonizujućih zračenja koji se smatraju izvorima nejonizujućih zračenja od posebnog interesa, vrste izvora nejonizujućih zračenja od posebnog interesa za koje je obavezno ispitivanje nivoa nejonizujućih zračenja, kao i način i period njihovog ispitivanja.
Odredbe ovog pravilnika odnose se na zone povećane osetljivosti izvan kontrolisanih (nadziranih) oblasti, osim na zračenje uređaja koji su namenjeni terapiji ili lečenju u zdravstvu ili zračenje radarskih i primopredajnih sistema za odbrambene potrebe, za zaštitu, spasavanje ili pružanje pomoći.

Značenje izraza

Član 2.

Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:
1) izvor nejonizujućeg zračenja od posebnog interesa jeste izvor koji može da bude štetan po zdravlje ljudi;
2) prvo ispitivanje jeste merenje nejonizujućeg zračenja oko izvora u toku započinjanja rada izvora pre korišćenja ili posle rekonstrukcije izvora nejonizujućeg zračenja;
3) periodično ispitivanje nejonizujućeg zračenja jeste merenje nejonizujućeg zračenja oko izvora koje se sprovodi u propisanom periodu;
4) ispitivanje izvora nejonizujućeg zračenja jeste provera kvaliteta i tehničkih karakteristika izvora u pogledu emitovanja nejonizujućeg zračenja i primenjenih mera zaštite na samom izvoru.
5) zone povećane osetljivosti jesu: područja stambenih zona u kojima se osobe mogu zadržavati i 24 sata dnevno; škole, domovi, predškolske ustanove, porodilišta, bolnice, turistički objekti, te dečja igrališta; površine neizgrađenih parcela namenjenih, prema urbanističkom planu, za navedene namene, u skladu sa preporukama Svetske zdravstvene organizacije.

II. POJAM I VRSTE IZVORA NEJONIZUJUĆIH ZRAČENjA OD POSEBNOG INTERESA

Izvori koji se smatraju izvorima nejonizujuĆih zračenja od posebnog interesa

Član 3.

Izvorima nejonizujućih zračenja od posebnog interesa smatraju se izvori elektromagnetnog zračenja koji mogu da budu štetni po zdravlje ljudi, a određeni su kao stacionarni i mobilni izvori čije elektromagnetno polje u zoni povećane osetljivosti, dostiže najmanje 10% iznosa referentne, granične vrednosti propisane za tu frekvenciju.

Vrste izvora

Član 4.

Izvori nejonizujućih zračenja od posebnog interesa su:
1) novi izvori elektromagnetskog polja čija izgradnja, odnosno postavljanje i upotreba se planiraju;
2) zatečeni izvori elektromagnetskog polja za koje je izdata upotrebna dozvola za rad u skladu sa propisima koji su važili pre stupanja na snagu ovog pravilnika, kao i izvori koji se koriste bez upotrebne dozvole za rad;
3) rekonstruisani izvori nastali nakon rekonstrukcije kojom su bitno izmenjene osnovne tehničke karakteristike, način upotrebe ili rada, snaga ili smeštaj izvora, što ima za posledicu promenu nivoa ili vrste elektromagnetskog polja izvora.
Izvori nejonizujućih zračenja od posebnog interesa iz stava 1. ovog člana u zavisnosti od tehničkih i drugih karakteristika koje se odnose na konstrukciju i rad tih izvora, mogu biti:
1) stacionarni izvori;
2) mobilni izvori.

Stacionarni i mobilni izvori

Član 5.

Stacionarni izvori jesu izvori elektromagnetskog polja koji imaju određeno stalno mesto rada.
Stacionarni izvori elektromagnetskog zračenja jesu:
1) izvori niskofrekventnog elektromagnetskog polja (u daljem tekstu: niskofrekventni izvori) kao što su: transformatorske stanice, postrojenje električne vuče, zatim uređaj ili objekti čije statičko magnetsko polje može da pređe referentni granični nivo (kao npr. uređaj za magnetsko-rezonantnu tomografiju ili spektroskopiju, postrojenje za proizvodnju aluminijuma, elektrolizu ili galvanizaciju i sl.), ili bilo koji drugi uređaj ili objekat koji stvara elektromagnetsko polje frekvencije do uključivo 10 kHz, pri čemu je nazivni radni napon veći od 35 kV;
2) elektroenergetski vodovi tj. nadzemni ili podzemni kablovi za prenos ili distribuciju električne energije napona većeg od 35 kV, s tim što se elektroenergetski vodovi kao pojedini izvodi iz napojne trafostanice celom dužinom, sve do kraja svog naponskog nivoa, smatraju kao jedinstveni izvori elektromagnetskog polja;
3) izvori visokofrekventnog elektromagnetskog polja (u daljem tekstu: visokofrekventni izvor), odnosno uređaj ili objekat koji stvara elektromagnetsko polje frekvencije od 10 kHz do uključivo 300 GHz.
Visokofrekventnim izvorom ne smatra se uređaj predviđen za usmerenu nepokretnu mikrotalasnu vezu, satelitsku vezu kao i sve nepokretne radio stanice efektivne izražene snage manje od 10 Nj i nepokretne amaterske radio stanice efektivne izražene snage manje od 100 Nj.
Stacionarnim izvorima ne smatraju se ugrađeni kućni aparati (kao što je npr. mikrotalasna peć i sl.).
Mobilni izvori elektromagnetskog zračenja jesu:
1) izvori elektromagnetskog polja koji nemaju određeno stalno mesto rada;
2) izvori koji se ne zadržavaju u vremenski ograničenom roku na jednoj lokaciji;
3) izvori koji su takve konstrukcije da nisu vezani za podlogu ili objekat;
4) izvori koji se mogu premeštati sa jedne lokacije na drugu lokaciju; i
5) bazne stanice mobilne telefonije koje se koriste za dodatno pokrivanje za vreme pojedinih događaja, a privremeno se postavljaju u zonama povećane osetljivosti.

III. NAČIN I PERIOD ISPITIVANjA IZVORA NEJONIZUJUĆIH ZRAČENjA OD POSEBNOG INTERESA

Način ispitivanja novih i rekonstruisanih izvora

Član 6.

Postupak pripreme za izgradnju, postavljenje i upotrebu novih izvora nejonizujućih zračenja, odnosno rekonstrukcija postojećih izvora nejonizujućih zračenja, vrši se uz:
1) pribavljanje uslova i mera zaštite životne sredine koje izdaje nadležni organ u skladu sa propisima kojima se