Na osnovu člana 201. tačka 3) Zakona o planiranju i izgradnji ("Službeni glasnik RS", br. 72/09, 81/09 - ispravka, 64/10 - US, 24/11 i 121/12) i člana 6. stav 1. Zakona o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti ("Službeni glasnik RS", broj 36/09),
Ministar građevinarstva i urbanizma donosi

PRAVILNIK

O KVALITETU CEMENTA

(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 34 od 12. aprila 2013)

I. UVODNE ODREDBE

Predmet

Član 1.

Ovim pravilnikom bliže se propisuju zahtevi koje u pogledu kvaliteta, mora da ispuni cement koji se stavlja i/ili isporučuje na tržište; postupci za ocenjivanje usaglašenosti cementa; znak usaglašenosti i označavanje usaglašenosti; zaštitna klauzula i zahtevi koje mora da ispuni telo za ocenjivanje usaglašenosti da bi bilo imenovano za ocenjivanje usaglašenosti cementa.

Primena

Član 2.

Ovaj pravilnik se primenjuje na cemente koji se ugrađuju u betonske konstrukcije, kao i na sledeće vrste cementa ( u daljem tekstu: cement):
1) cement opšte namene (obični portland cement, sulfatno otporni obični cement, beli portland cement i obični portland cement niske toplote hidratacije);
2) cement za specijalnu namenu (kalcijum-aluminatni cement).
Betonskim konstrukcijama u smislu ovoga pravilnika smatraju se sve konstrukcije na koje se odnose priznata tehnička pravila sadržana u Pravilniku o tehničkim normativima za beton i armirani beton ("Službeni list SFRJ", broj 11/87).

Značenje pojedinih izraza

Član 3.

Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:
1) Cement jeste hidraulično vezivo, tj. fino mleveni neorganski materijal koji, kada je pomešan sa vodom, stvara pastu koja vezuje i očvršćava reakcijom i procesom hidratacije i koji posle očvršćavanja zadržava svoju čvrstoću i stabilnost čak i pod vodom;
2) obični portland cement jeste hidraulično vezivo koje se dobija mlevenjem portland cementnog klinkera kome se pored kalcijum sulfata-regulatora vremena vezivanja cementa može dodati i: granulisana zgura visoke peći, pucolanski materijali, leteći pepeli, sagoreli škriljac, krečnjak, silikatna čađ i eventualno aditivi za poboljšanje proizvodnje ili svojstava cementa; hidrauličko očvršćavanje običnog portland cementa prvenstveno je posledica hidratacije kalcijum-silikata, ali i druga hemijska jedinjenja mogu imati udela u procesu očvršćavanja;
3) cement niske toplote hidratacije jeste obični portland cement čiji mineraloški sastav uslovljava nisku toplotu hidratacije;
4) beli portland cement jeste hidraulično vezivo koje se dobija mlevenjem belog portland cementnog klinkera sa dodatkom potrebne količine kalcijum sulfata, eventualno pomoćnih sredstava za mlevenje kada je to potrebno i dodataka za korekciju beline;
5) sulfatno otporni obični cement jeste hidraulično vezivo koje se dobija mlevenjem portland cementnog klinkera za sulfatno otporne cemente kome se pored kalcijum sulfata-regulatora vremena vezivanja cementa može dodati granulisana zgura visoke peći ili pucolanski materijali kada je to potrebno;
6) kalcijum-aluminatni cement jeste hidraulično vezivo koje se proizvodi od kalcijum-aluminatnog cementnog klinkera i pomoćnih sredstava za mlevenje kada je to potrebno. Glavna komponenta kalcijum-aluminatnog cementa je monokalcijum-aluminat, dok su ostale mineraloške komponente sačinjene od: kalcijum alumo-ferita, dikalcijum silikata i kalcijum siliko aluminata ili gehlenita; hidrauličko očvršćavanje kalcijum-aliminatnog cementa prvenstveno je posledica hidratacije monokalcijum-aluminata, ali i druga hemijska jedinjenja mogu imati udela u procesu očvršćavanja;
7) standardna čvrstoća cementa jeste čvrstoća pri pritisku, određena nakon 28 dana u skladu sa srpskim standardomSRPS EN 196-1;
8) početna čvrstoća cementa jeste čvrstoća pri pritisku, određena u skladu sa srpskim standardomSRPS EN 196-1, nakon dva ili sedam dana;
9) autokontrolna ispitivanja jesu kontinualna ispitivanja koja obavlja proizvođač na slučajnim uzorcima cementa uzetim (od strane proizvođača) na mestu/mestima otpreme cementa iz fabrike/skladišta;
10) uporedna ispitivanja jesu ispitivanja koja vrše imenovano telo za ocenjivanje usaglašenosti cementa i proizvođač na uzorcima cementa uzetim od strane imenovanog tela za ocenjivanje usaglašenosti cementa u periodu kontrole;
11) period kontrole jeste period proizvodnje i otpremanja koji je određen za vrednovanje rezultata ispitivanja;
12) lot jeste isporuka cementa iz uvoza u maksimalnoj količini do 2000t;
13) distributer cementa koji vrši pakovanje jeste svako pravno lice ili preduzetnik registrovan u Republici Srbiji, odnosno svako fizičko lice sa prebivalištem u Republici Srbiji, koje je uključeno u lanac stavljanja i/ili isporuke cementa na tržište tako što vrši prijem cementa u rasutom stanju, skladištenje, pakovanje i otpremu cementa, a nije proizvođač niti uvoznik cementa;
14) sertifikovani cement jeste cement za koji je izdat sertifikat o usaglašenosti u skladu sa ovim pravilnikom;
15) saobraznost sa sertifikovanim cementom jeste potvrda da dva zajednička rezultata (jedan dobijen na uzorcima cementa uzetim kod distributera cementa koji vrši pakovanje, i drugi dobijen na uzorcima cementa koji poseduje sertifikat o usaglašenosti izdat prema ovom pravilniku) pripadaju istoj populaciji.

II. ZAHTEVI ZA SASTAV I KVALITET CEMENTA

Sastojci za proizvodnju cementa

Član 4.

U proizvodnji cementa koriste se glavni i sporedni sastojci.
Glavni sastojci za proizvodnju cementa su:
1) portland-cementni klinker (K);
2) portland-cementni klinker za sulfatno otporne cemente (K);
3) beli portland-cementni klinker (K);
4) kalcijum-aluminatni cementni klinker (K);
5) granulisana zgura visoke peći (S);
6) pucolanski materijali (P, Q, V, W);
7) krečnjak (L, LL);
8) sagoreli škriljac (T);
9) silikatna čađ (D).
Sporedni sastojci koji se mogu dodati cementu su posebno odabrani, neorganski prirodni materijali, neorganski mineralni materijali izvedeni iz procesa proizvodnje klinkera ili sastojaka kao što je utvrđeno u ovom pravilniku, izuzev ako nisu uključeni kao glavni sastojci u cementu koji poboljšavaju fizička svojstva cementa (kao što su obradivost ili zadržavanje vode).

Portland-cementni klinker (K)

Član 5.

Portland-cementni klinker je proizvod koji se dobija procesom sinterovanja, tačno određene mešavine sirovina (sirovinsko brašno, pasta, mulj), koje sadržeCaO, SiO2, Al2O3, Fe2O3i male količine drugih materijala.
Portland-cementni klinker je hidraulični materijal koji se sastoji od najmanje dve trećine mase kalcijum silikata (3x CaO x SiO2i 2x CaO x SiO2), ostatka koji