Na osnovu člana 55. stav 2. Zakona o bezbednosti hrane ("Službeni glasnik RS", broj 41/09),
Ministar poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, donosi
PRAVILNIK
O KVALITETU PROIZVODA OD MLEKA I STARTER KULTURA
(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 33 od 18. maja 2010, 69/10)
I. UVODNE ODREDBE
Predmet
Član 1.
Ovim pravilnikom bliže se propisuju uslovi u pogledu kvaliteta proizvoda od mleka namenjeni konzumiranju i starter kultura za proizvode od mleka (u daljem tekstu: proizvodi), i to za: klasifikaciju, kategorizaciju i naziv proizvoda; fizička, hemijska, fizičko-hemijska i senzorska svojstva, kao i sastav proizvoda; fizička, hemijska, fizičko-hemijska i senzorska svojstva sirovina, kao i vrstu i količinu sirovina, dodataka i drugih supstanci koje se upotrebljavaju u proizvodnji i preradi proizvoda; elemente bitnih tehnoloških postupaka koji se primenjuju u proizvodnji i preradi proizvoda; dodatne zahteve za označavanje proizvoda.
Značenje pojmova
Član 2.
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:
1) mleko jeste prirodni sekret mlečne žlezde životinja iz uzgoja, dobijeno jednom ili više muža, kojem nije ništa dodato niti oduzeto;
2) proizvodi od mleka jesu proizvodi dobijeni isključivo od mleka, kojima je dozvoljeno dodavanje sastojaka potrebnih za njihovu proizvodnju, pod uslovom da ti sastojci nisu dodati kako bi delimično ili potpuno zamenili bilo koju mlečnu komponentu;
3) sadržaj masti jeste maseni sadržaj (m/m) mlečne masti u mleku, izražen u procentima;
4) sadržaj belančevina jeste maseni sadržaj (m/m) belančevina u mleku, izražen u procentima (dobija se množenjem ukupnog sadržaja azota u mleku, izraženog u procentima, sa faktorom 6,38);
5) rekonstituisani proizvodi od mleka jesu proizvodi dobijeni dodavanjem vode sušenim ili koncentrovanim proizvodima od mleka u količini potrebnoj da se dobije odgovarajući odnos vode i suve materije u gotovom proizvodu;
6) rekombinovani proizvodi od mleka jesu proizvodi dobijeni kombinacijom mlečne masti i bezmasne suve materije mleka u njihovom nepromenjenom obliku, sa ili bez dodatka vode da bi se dobio odgovarajući sastav gotovog proizvoda;
7) dodati sastojci jesu sastojci, osim aditiva i njihovih mešavina, koji se upotrebljavaju u proizvodnji i koji ispunjavaju uslove u skladu sa propisom kojim se uređuje kvalitet i bezbednost hrane;
8) stavljanje u promet je držanje hrane u svrhu prodaje, uključujući ponudu za prodaju ili svaki oblik prenosa, bez obzira na to da li je besplatan ili nije, kao i prodaju, distribuciju i druge oblike prenosa.
Proizvođačka specifikacija
Član 3.
Subjekt u poslovanju hranom mora, pre početka proizvodnje, da donese proizvođačku specifikaciju za proizvode kojom se dokazuje ispunjenost uslova propisanih ovim pravilnikom i propisom kojim se uređuje deklarisanje i označavanje.
Senzorska svojstva proizvoda od mleka moraju da budu u skladu sa svojstvima osnovne sirovine i drugim označenim svojstvima, navedenim u proizvođačkoj specifikaciji.
U proizvodnji proizvoda, ako to ovim pravilnikom nije drukčije propisano, dozvoljena je upotreba aditiva i njihovih mešavina, kao i dodavanje vitamina i mineralnih materija, u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuju aditivi i njihove mešavine, kao i kvalitet i bezbednost hrane.
Proizvođačka specifikacija mora da sadrži kratak opis tehnološkog postupka proizvodnje proizvoda, podatke o dodatim sastojcima, osnovne zahteve kvaliteta proizvoda (fizička, hemijska, fizičko-hemijska i senzorska svojstva), izveštaj o izvršenom ispitivanju higijenske ispravnosti i podatke koji su u skladu sa propisom kojim se uređuje deklarisanje i označavanje.
O donetim proizvođačkim specifikacijama subjekt u poslovanju hranom vodi evidenciju, koja mora da sadrži sledeće podatke:
1) evidencijski broj proizvođačke specifikacije;
2) datum donošenja proizvođačke specifikacije;
3) datum početka proizvodnje prema proizvođačkoj specifikaciji;
4) datum izvršenog ispitivanja zahteva kvaliteta utvrđenih u proizvođačkoj specifikaciji.
Proizvodi, za koje ovim pravilnikom nisu propisani posebni zahtevi kvaliteta, mogu se proizvoditi i stavljati u promet prema proizvođačkoj specifikaciji.
Dodatni zahtevi za označavanje proizvoda
Član 4.
Proizvodi koji u pogledu kvaliteta ispunjavaju uslove propisane ovim pravilnikom označavaju se i stavljaju u promet u skladu sa nazivima propisanim ovim pravilnikom.
Naziv: "mleko" koristi se za kravlje mleko kome nakon tehnološke obrade nije promenjen sastav ili za mleko kod kojeg je sadržaj masti standardizovan u skladu sa ovim pravilnikom.
Za ostale proizvode označavanje se vrši s jednom ili više reči kako bi se označila vrsta (prema senzorskim karakteristikama, hranljivoj vrednosti, fizičko-hemijskim karakteristikama, mogućnostima za dalju preradu, odnosno tehnološkim karakteristikama), poreklo (prema vrsti životinje) i/ili predviđena upotreba takvog mleka, ili opisala mehanička obrada ili promena sastava. Promena sastava odnosi se samo na dodavanje i/ili oduzimanje sastojaka prirodno prisutnih u mleku.
Za proizvode kojima su, osim sastojaka od proizvoda od mleka, dodati i drugi sastojci, označavanje se vrši s jednom ili više reči kako bi se označili i drugi sastojci koji nisu sastojci proizvoda od mleka. Drugi sastojci ne mogu zameniti bilo koju mlečnu komponentu i u zavisnosti od količine dodatih drugih sastojka vrši se označavanje proizvoda.
Za proizvode koji nisu označeni u skladu sa ovim pravilnikom, označavanje se vrši u skladu sa propisom kojim se uređuje deklarisanje i označavanje.
Proizvodi podvrgnuti jonizujućem zračenju označavaju se u skladu sa propisom kojim se uređuje deklarisanje i označavanje.
Označavanje srodnih proizvoda koji nisu propisani ovim pravilnikom
Član 5.
Označavanje proizvoda na način propisan ovim pravilnikom vrši se i za proizvode za koje su zahtevi u pogledu kvaliteta rezultat karakteristika nastalih iz tradicionalne proizvodnje tih proizvoda, odnosno kada se označavanje vrši za opisivanje karakterističnog kvaliteta tih proizvoda.
Proizvodi koji ne ispunjavaju zahteve u pogledu kvaliteta propisanih ovim pravilnikom ne mogu se označavati i deklarisati kao proizvod od mleka, u skladu sa propisom kojim se uređuje zaštita potrošača.
Stavljanje u promet proizvoda
Član 6.
Proizvodi koji u pogledu kvaliteta ispunjavaju uslove propisane ovim pravilnikom, stavljaju se u promet kao pojedinačna ili zbirna pakovanja.
Ako je sadržaj pojedinačnog pakovanja proizvoda (neto količina) deklarisan u jedinicama mase ili zapremine dozvoljena odstupanja data su u Tabeli 1 - Dozvoljena odstupanja za pojedinačna pakovanja.
Tabela 1
Dozvoljena odstupanja za pojedinačna pakovanja
-----------------------------------------------------------------------------------
REDNI NAZIV PROIZVODA PAKOVANjE % ODSTUPANjA
BROJ
-----------------------------------------------------------------------------------
1 2 3 4
-----------------------------------------------------------------------------------
1. termički obrađena mleka:
pasterizovana i sterilizovana manje od 0,2 L +/- 5%
0,21 - 0,5 L +/- 4%
0,5 L +/- 3%
0,51 - 1 L +/- 2%
preko 1 L +/- 1.5%
2. fermentisani proizvodi od mleka do 250 ml ili g +/- 5%
251 - 500 ml ili g +/- 3%
501 - 1000 ml ili g +/- 2%
preko 1 L ili 1 kg +/- 1.5%
3. pavlaka, fermentisana pavlaka i
termički obrađena fermentisana pavlaka do 100 g +/- 5%
101 - 500 g +/- 3%
501 - 1000 g +/- 2%
preko 1000 g +/- 1.5%
4. maslac, maslo i
anhidrovana mlečna mast do 50 g +/- 5%
125 g +/- 2,5%
250 g +/- 2%
250 - 1000 g +/- 1.5%
preko 1 kg +/- 1%
5. kajmak (skorup) do 50 g +/- 5%
125 g +/- 2,5%
250 g +/- 2%
250 - 1000 g +/- 1.5%
preko 1 kg +/- 1%
6. sveži sir, sirni namaz i sirni dezert 15 - 50 g +/- 5%
51 - 200 g +/- 3%
201 g - 1 kg +/- 2%
preko 1 kg +/- 1,5%
7. konfekcionirani i
pojedinačno pakovani sirevi 15 - 50 g +/- 5%
51 - 200 g +/- 3%
201 g - 1 kg +/- 2%
preko 1 kg +/- 1,5%
8. topljeni i pakovani sirevi do 200 g +/- 3%
201 g - 1 kg +/- 2%
preko 1 kg +/- 1,5%
9. kondenzovano mleko, mleko u prahu
i drugi sušeni proizvodi od mleka do 50 g +/- 5%
51 - 125 g +/- 2,5%
126 - 250 g +/- 2%
251 - 1000 g +/- 1.5%
preko 1 kg +/- 1%
10. mlečni namaz i mlečni dezert 15 - 50 g +/- 5%
51 - 200 g +/- 3%
201 g - 1 kg +/- 2%
preko 1 kg +/- 1,5%
11. mlečni napici manje od 0,2 L +/- 5%
0,21 - 0,5 L +/- 4%
0,5 L +/- 3%
0,51 - 1 L +/- 2%
preko 1 L +/- 1.5%
12. smrznuti dezerti do 50 g ili ml +/- 5%
51 - 250 g ili ml +/- 3%
251 -