Na osnovu člana 143. Zakona o izvršenju krivičnih sankcija ("Službeni glasnik RS", broj 85/05),
Ministar pravde donosi

PRAVILNIK

O MERAMA ZA ODRŽAVANjE REDA I BEZBEDNOSTI U ZAVODIMA ZA IZVRŠENjE ZAVODSKIH SANKCIJA

(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 105 od 21. novembra 2006)

I. OSNOVNE ODREDBE

Član 1.

Ovim pravilnikom bliže se uređuju uslovi i način primene mera za održavanje reda i bezbednosti prema osuđenim licima u zavodima za izvršenje zavodskih sankcija (u daljem tekstu: zavodi).

Član 2.

Tekst ovog pravilnika dostupan je osuđenom sve vreme izdržavanja kazne zatvora.

Član 3.

Tokom izvršenja kazne zatvora osuđeni je dužan da se ponaša u skladu sa zakonom i propisima donetim na osnovu zakona, kao i po nalozima službenih lica, osim kada bi izvršenje naloga bilo protivpravna radnja.

Član 4.

U cilju održavanja reda i bezbednosti u zavodu, prema osuđenom se mogu primeniti mere za održavanje reda i bezbednosti.

Član 5.

Mere za održavanje reda i bezbednosti su mere prinude i posebne mere.
Mere prinude su:
1) upotreba fizičke snage;
2) vezivanje;
3) izdvajanje;
4) upotreba gumene palice;
5) upotreba šmrkova sa vodom;
6) upotreba hemijskih sredstava i
7) upotreba vatrenog oružja.
Posebne mere su:
1) pojačan nadzor;
2) oduzimanje ili privremeno zadržavanje stvari čije je držanje inače dozvoljeno;
3) smeštaj u posebno osiguranu prostoriju bez opasnih stvari;
4) smeštaj pod pojačan nadzor;
5) usamljenje i
6) testiranje na zarazne bolesti ili psihoaktivna sredstva.

Član 6.

U primeni mera za održavanje reda i bezbednosti ne sme se primeniti stroža mera od neophodno potrebne s obzirom na prirodu potrebe njene primene i sadržinu mere.

Član 7.

Prilikom upotrebe mera za održavanje reda i bezbednosti poštuje se ljudsko dostojanstvo osuđenog i vodi se računa o njegovom zdravstvenom stanju.
Lekarski nalazi bitni za primenu mera moraju biti dostupni ovlašćenom licu.

Značenje izraza u pravilniku

Član 8.

Bekstvom se smatra svako savladavanje prepreka u cilju protivpravnog napuštanja prostora zavoda ili drugog prostora u kome se osuđeni nalazi.
Fizički napad na drugo lice je svaka radnja kojom se ugrožava život ili telesni integritet drugog lica.
Nanošenje povrede drugom licu je lišavanje života ili telesna povreda.
Samopovređivanje je samoubistvo i nanošenje telesne povrede sebi.
Pod aktivnim otporom podrazumeva se svako suprotstavljanje osuđenog zakonitim službenim merama, radnjama i nalozima službenog ili ovlašćenog lica koje se vrši zaklanjanjem ili držanjem za lice ili predmet, otimanjem, stavljanjem u izgled da će se lice napasti ili preduzimanjem slične radnje.
Pod pasivnim otporom podrazumeva se svako suprotstavljanje osuđenog zakonitim službenim merama, radnjama i nalozima službenog ili ovlašćenog lica koje se vrši oglušivanjem ili zauzimanjem klečećeg, sedećeg, ležećeg ili sličnog položaja.
Ovlašćeno lice je lice sa položenim stručnim ispitom za rad u službi za obezbeđenje zavoda.

II. MERE PRINUDE

Uslovi za primenu mera prinude

Član 9.

Mere prinude prema osuđenom se mogu primeniti samo kada je neophodno da se spreči:
1) bekstvo osuđenog;
2) fizički napad na drugo lice;
3) nanošenje povreda drugom licu;
4) samopovređivanje;
5) prouzrokovanje materijalne štete;
6) aktivan i pasivan otpor osuđenog.
Mera prinude se može primeniti i prema licu koje protivpravno oslobađa osuđenog ili protivpravno ulazi u prostorije zavoda. Ovo lice se zadržava do dolaska ovlašćenih lica organa unutrašnjih poslova.

Član 10.

Meru prinude može primeniti samo ovlašćeno lice.

Član 11.

O nameri primene mere prinude usmeno i jasno se upozorava lice prema kojem će se mera primeniti, osim ako se radi o istovremenom ili neposredno predstojećem protivpravnom napadu.

Član 12.

Nakon primene mere prinude obavezan je lekarski pregled osuđenog prema kome je prinuda primenjena. U naredna dvadeset i četiri sata lekarski pregled se obavlja još dva puta u jednakim vremenskim intervalima.
O primeni mere prinude i obavljenom lekarskom pregledu iz stava 1. ovog člana podnosi se pismeni izveštaj upravniku zavoda.

Član 13.

Prilikom primene mera prinude obezbeđuje se dovoljan broj zaposlenih u službi za obezbeđenje kako bi se izbegla primena težih mera prinude.

Zabrana upotrebe mera prinude

Član 14.

Mere prinude, osim fizičke snage, neće se primeniti prema osuđenima koji su vidljivo stari, bolesni, teški invalidi, prema licima mlađim od 14 godina, kao ni prema osuđenicama čija je trudnoća vidljiva.
Mere prinude primeniće se i prema licima iz stava 1. ovog člana ako vatrenim oružjem ili drugim opasnim sredstvom neposredno ugrožavaju život drugih lica.

Upotreba fizičke snage

Član 15.

Pod upotrebom fizičke snage smatra se primena različitih propisanih i uvežbanih tehnika i zahvata borilačkih veština na telu osuđenog, kojima je cilj odbijanje napada ili savlađivanje otpora osuđenog.
Fizička snaga se upotrebljava radi savlađivanja aktivnog ili pasivnog otpora osuđenog, sprečavanja bekstva osuđenog, fizičkog napada na drugo lice, nanošenja povrede drugom licu, samopovređivanja ili prouzrokovanja materijalne štete od strane osuđenog i napada na objekat koji čuva ovlašćeno lice.
Ovlašćeno lice dužno je da prestane sa upotrebom fizičke snage čim prestane napad ili otpor lica prema kome je upotrebljena.

Upotreba gumene palice

Član 16.

Propisana gumena palica može se upotrebiti ako je upotreba fizičke snage ostala bezuspešna ili ne jamči uspeh da se odbije napad ili savlada otpor.
Pod primenom gumene palice smatra se udarac gumenom palicom po telu osuđenog. Udarci gumenom palicom ne nanose se u predelu glave, vrata, kičmenog stuba, genitalija, bubrega i zglobova, osim kao krajnja mera.
Ovlašćeno lice dužno je da prestane sa upotrebom gumene palice čim prestane napad ili otpor lica prema kome je upotrebljena.

Član 17.

Propisana specijalna palica može se upotrebiti po naređenju neposrednog rukovodioca, u slučaju težeg ugrožavanja reda i bezbednosti u zavodu od strane više osuđenih istovremeno i na istom mestu.
Zabranjena je upotreba električne palice.

Vezivanje

Član 18.

Sredstva za vezivanje su: lisice, plastične lisice za jednokratnu upotrebu i kožni kaiševi posebno namenjeni za vezivanje. Ostala sredstva za vezivanje i sputavanje su zabranjena.

Član 19.

Osuđeni koji izdržava kaznu u odeljenju zatvorenog tipa, prilikom izvođenja iz zavoda, po bilo kom osnovu, mora biti vezan.

Član 20.

Ovlašćeno lice vezuje osuđenog prilikom sprovođenja ako dobije pisani nalog rukovodioca službe za obezbeđenje.
Ovlašćeno lice može, i ako nije dobilo pisani nalog, vezati osuđenog ako prilikom njegovog sprovođenja osuđeni pokuša bekstvo ili napad na drugo lice, odnosno pruža otpor ili pokuša da se samopovredi.

Član 21.

O načinu na koji će osuđeni biti vezan (sa rukama napred ili nazad), odlučuje ovlašćeno lice na osnovu podataka o sklonostima osuđenog, koji se upisuju u nalog za sprovođenje osuđenog, na osnovu fizičke konstitucije osuđenog i drugih saznanja do kojih ovlašćeno lice dođe.
Vezivanje osuđenih lica se može vršiti pojedinačno ili grupno.
Vezivanje ruku i nogu vrši se sredstvima za vezivanje na način kojim se ne nanose telesne povrede licu koje se vezuje.
Vezivanje nogu vrši se samo izuzetno kada je to izričito navedeno u nalogu za sprovođenje.
Prilikom sprovođenja, osuđeni se može vezati za levu ruku ovlašćenog lica, a u prevoznom sredstvu za pogodan deo vozila, tako da mu položaj ruke ili tela ne nanosi telesni bol.

Član 22.

Ovlašćeno lice može vezati osuđenog u zavodu kada pruža otpor koji se na drugi način ne može savladati, o čemu odmah obaveštava rukovodioca službe za obezbeđenje.
Vezivanje iz stava 1. ovog člana traje do prestanka otpora ili izdvajanja.

Član 23.

Osuđeni može biti vezan kožnim kaiševima samo kada je to jedino preostalo sredstvo da se spreči samopovređivanje osuđenog ili napad na druga lica.
Mera iz stava 1. ovog člana