Na osnovu člana 43. stav 2. Zakona o zdravlju bilja ("Službeni glasnik RS", broj 41/09),
Ministar poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede donosi

PRAVILNIK

O MERAMA OTKRIVANjA, SPREČAVANjA ŠIRENjA I SUZBIJANjA ŠTETNOG ORGANIZMA RALSTONIA SOLANACEARUM (SMITH) YABUUCHI ET AL. PROUZROKOVAČA MRKE TRULEŽI KRTOLA KROMPIRA I BAKTERIJSKOG UVENUĆA KROMPIRA I PARADAJZA, NAČINU ODREĐIVANjA GRANICA ZARAŽENOG, UGROŽENOG I PODRUČJA BEZ ŠTETNOG ORGANIZMA, USLOVIMA ZA OKONČANjE NALOŽENIH MERA, KAO I NAČINU OBAVEŠTAVANjA O PREDUZETIM MERAMA I PRESTANAK MERA

(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 107 od 23. decembra 2009)

I. UVODNA ODREDBA

Član 1.

Ovim pravilnikom propisuju se mere otkrivanja, sprečavanja širenja i suzbijanja štetnog organizma Ralstonia solanacearum (Smith) Yabuuchi et al., pruzrokovača mrke truleži krtola krompira i bakterijskog uvenuća krompira i paradajza (u daljem tekstu: štetni organizam), način određivanja granica zaraženog, ugroženog i područja bez štetnog organizma, uslovi za okončanje naloženih mera, kao i način obaveštavanja o preduzetim merama i prestanak mera.

II. MERE OTKRIVANjA ŠTETNOG ORGANIZMA

Pregledi radi otkrivanja štetnog organizma

Član 2.

Radi otkrivanja pojave štetnog organizma sprovode se pregledi biljaka i krtola krompira (Solanum tuberosumL.) i pregledi biljaka paradajza (Lycopersicon lycopersicum (L.) Karsten edž Farnj), osim semena i plodova paradajza (u daljem tekstu: glavne biljke domaćini), kao i pregledi propisanih objekata.
Radi otkrivanja drugih mogućih izvora zaraze koji mogu ugroziti proizvodnju glavnih biljaka domaćina, vrši se procena opasnosti od širenja štetnog organizma (analiza rizika). Ako se analizom rizika utvrdi opasnost od širenja štetnog organizma u proizvodnim područjima glavnih biljaka domaćina sprovode se mere otkrivanja štetnog organizma, i to pregled:
1) na drugim biljkama domaćinima, uključujući samonikle biljke iz familije Solanaceae;
2) površinskih voda koje se koriste za navodnjavanje ili prskanje glavnih biljaka domaćina;
3) tečnog otpada koji nastaje u industrijskoj preradi ili u pogonima za pakovanje glavnih biljaka domaćina i koristi se za navodnjavanje ili prskanje glavnih biljaka domaćina;
4) supstrata koji se koristi za rast biljaka, zemljišta i čvrstih otpadaka koji nastaju u industrijskoj preradi ili u pogonima za pakovanje glavnih biljaka domaćina.

Način vršenja pregleda i laboratorijskih ispitivanja

Član 3.

Pri vizuelnom pregledu biljaka krompira u polju, u odgovarajućem vremenskom periodu u toku vegetacije, vrši se pregled na prisustvo štetnog organizma, uzimaju se uzorci biljaka krompira i dostavljaju ovlašćenoj laboratoriji (u daljem tekstu: laboratorija), radi laboratorijskog ispitivanja.
Pri vizuelnom pregledu krtola krompira iz lotova u skladištima i distributivnim centrima, vrši se pregled krtola semenskog krompira i krompira koji nije namenjen sadnji (u daljem tekstu: merkantilni krompir), kao i vizuelni pregled krtola koje su sečene čiji uzorci se dostavljaju laboratoriji, radi laboratorijskog ispitivanja. Semenski krompir mora da potiče od materijala koji ispunjava uslove u pogledu zdravstvene ispravnosti i za koji je laboratorijskim ispitivanjem utvrđeno da nije zaražen štetnim organizmom.
Pri vizuelnom pregledu paradajza u odgovarajućem vremenskom periodu tokom vegetacije vrši se pregled rasada na prisustvo štetnog organizma koji je namenjen tržišnoj proizvodnji.
Kada se pregledi vrše na drugim biljkama domaćinima, u površinskim vodama, uključujući tečni otpad i u ostalom materijalu, posebno supstratima, zemljištu i čvrstim otpacima industrijskih postrojenja za preradu i pakovanje, uzimaju se uzorci i dostavljaju laboratoriji, radi laboratorijskog ispitivanja.
Laboratorijsko ispitivanje iz st. 1, 2. i 4. ovog člana sprovodi se na način opisan u Prilogu - Šema testiranja za dijagnostiku, detekciju i identifikaciju prouzrokovača mrke truleži krtola krompira i bakterijskog uvenuća krompira i paradajza (u daljem tekstu: Prilog), koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.

Sumnja na pojavu štetnog organizma

Član 4.

Sumnja na pojavu štetnog organizma postoji ako su vizuelnim pregledom uočeni tipični simptomi bolesti ili je rezultat jednog od brzih testova provere (screening test) pozitivan.
Da bi se potvrdila ili otklonila sumnja na pojavu štetnog organizma, sprovode se dalja laboratorijska ispitivanja, na način opisan u Prilogu.
Pri laboratorijskom ispitivanju, na odgovarajući način čuvaju se uzorkovane krtole i kada je to moguće uzorkovane biljke, preostali ekstrakt i dodatno pripremljen materijal za brze testove provere (screening test), npr. stakalca za imunofluorescenciju i prateća dokumentacija.
Sačuvani uzorak krtole obezbeđuje testiranje sortnosti, kada je to potrebno.
Ako je laboratorijskim ispitivanjem potvrđeno prisustvo štetnog organizma, na odgovarajući način čuva se materijal iz stava 3. ovoga člana, uzorak veštački zaraženih test biljaka paradajza i patlidžana, kao i izolovana kultura štetnog organizma najmanje mesec dana od dana potvrđene zaraze.

Sprovođenje mera u slučaju sumnje na pojavu štetnog organizma

Član 5.

U slučaju sumnje na pojavu štetnog organizma, pored mera iz čl. 2. i 3. ovog pravilnika, sprovode se sledeće mere:
1) zabrana premeštanja biljaka paradajza, kao i biljaka i krtola krompira iz svih useva, lotova ili pošiljaka iz kojih su uzeti uzorci;
2) preduzimanje potrebnih radnji radi otkrivanja izvora zaraze štetnim organizmom;
3) dodatne preventivne mere radi sprečavanja širenja štetnog organizma, u zavisnosti od procenjenog stepena rizika.
Mere iz stava 1. tačka 3) ovog člana primenjuju se naročito u slučaju proizvodnje glavnih biljaka domaćina i premeštanja svih ostalih krtola ili biljaka povezanih sa sumnjivom pojavom, unutar i van objekata, ograničavanje upotrebe potencijalno kontaminiranih mašina i opreme.

Obaveštavanje u slučaju sumnje na pojavu štetnog organizma

Član 6.

U slučaju sumnje na zarazu štetnim organizmom, kada postoji opasnost od prenošenja zaraze sa glavnih biljaka domaćina ili površinskim vodama u drugu državu, Ministarstvo o tome obaveštava službeno telo nadležno za zaštitu bilja te države i međunarodnu organizaciju, u skladu sa međunarodnim konvencijama i sporazumima obavezujućim za Republiku Srbiju.

III. NAČIN ODREĐIVANjA GRANICA ZARAŽENOG, UGROŽENOG I PODRUČJA BEZ ŠTETNOG ORGANIZMA, KAO I MERE SPREČAVANjA ŠIRENjA I SUZBIJANjA ŠTETNOG ORGANIZMA

1. Način određivanja granica zaraženog, ugroženog i područja bez štetnog organizma

Određivanje granica

Član 7.

Kada se na osnovu rezultata laboratorijskih ispitivanja, sprovedenih na način opisan u Prilogu, potvrdi prisustvo štetnog organizma, granice zaraženog, ugroženog ili područja bez štetnog organizma, određuju se tako što se:
1) utvrđuje obim jednog ili više primarnih izvora zaraze;
2) označavaju kao zaražene glavne biljke domaćini, pošiljke ili lotovi iz kojih je uzet uzorak, mašine, oprema, prevozna sredstva, skladišta ili njihovi delovi, i svi drugi objekti i predmeti, uključujući materijal za pakovanje, koji su bili u kontaktu sa glavnim biljkama domaćinima koji su označeni kao zaraženi, mesta proizvodnje, polja, zaštićene prostore namenjene proizvodnji bilja, bilo da je uzorak uzet u toku vegetacije ili nakon vađenja ili berbe glavnih biljaka domaćina;
3) određuje obim moguće zaraze na osnovu podataka o svim kontaktima u proizvodnom procesu sa izvorom zaraze (pre i posle vađenja ili skupljanja biljaka);
4) razgraničava zaraženo, ugroženo i područje bez štetnog organizma, i to na osnovu označene i potvrđene zaraze, obima moguće zaraze, kao i mogućeg širenja štetnog organizma.

Obim primarnih izvora zaraze glavnih biljaka domaćina

Član 8.

Obim primarnih izvora zaraze glavnih biljaka domaćina iz člana 7. tačka 1) ovog pravilnika utvrđuje se u zavisnosti od:
1) mesta proizvodnje, na kojem se:
- proizvodi ili je bio proizveden krompir, koji je klonski srodan sa krompirom na kojem je potvrđena zaraza štetnim organizmom,
- proizvodi ili je bio proizveden paradajz, koji potiče iz istog izvora kao i paradajz na kome je potvrđena zaraza štetnim organizmom,
- proizvode ili su bili proizvedeni krompir ili paradajz, koji su pod nadzorom fitosanitarnog inspektora zbog sumnje na zarazu štetnim organizmom,
- proizvodi ili je bio proizveden krompir koji je klonski srodan s krompirom proizvedenim na mestu proizvodnje gde je potvrđena zaraza štetnim organizmom,
- proizvode krompir ili paradajz, a koja se nalaze u blizini zaraženih mesta proizvodnje uključujući i ona mesta proizvodnje na kojima se koriste