Na osnovu člana 32. stav 1. Zakona o standardizaciji ("Službeni list SFRJ", br. 38/77 i 11/80), u saglasnosti sa predsednikom Saveznog komiteta za poljoprivredu i predsednikom Saveznog komiteta za rad, zdravstvo i socijalnu zaštitu, direktor Saveznog zavoda za standardizaciju propisuje
PRAVILNIK
O METODAMA FIZIČKIH I HEMIJSKIH ANALIZA ZA KONTROLU KVALITETA ŽITA, MLINSKIH I PEKARSKIH PROIZVODA, TESTENINA I BRZO SMRZNUTIH TESTA
(Objavljen u "Sl. listu SFRJ", br. 74/88)
Član 1.
Kontrola kvaliteta žita, mlinskih i pekarskih proizvoda, testenina i brzo smrznutih testa vrši se na uzetim uzorcima za ispitivanje po metodama koje su propisane ovim pravilnikom.
Član 2.
Metode kontrole kvaliteta žita, mlinskih i pekarskih proizvoda, testenina i brzo smrznutih testa su:
1) metode uzimanja uzoraka;
2) metode fizičkih i hemijskih analiza.
Metode iz stava 1. tačka 2. ovog člana obavezne su i čine sastavni deo ovog pravilnika.
Član 3.
Metodama uzimanja uzoraka žita, mlinskih i pekarskih proizvoda, testenina i brzo smrznutih testa utvrđuju se postupci i način uzimanja uzoraka na kojima se vrši kontrola kvaliteta tih proizvoda.
Član 4.
Metodama fizičkih i hemijskih analiza utvrđuju se uslovi za fizičke i hemijske analize na uzorcima žita mlinskih i pekarskih proizvoda, testenina i brzo smrznutih testa radi provere fizičkih svojstava i hemijskog sastava proizvoda.
Član 5.
U izveštaju o izvršenom fizičkom i hemijskom ispitivanju žita, mlinskih i pekarskih proizvoda, testenina i brzo smrznutih testa, moraju biti prikazani rezultati utvrđeni primenom fizičkih i hemijskih metoda analize propisanih ovim pravilnikom.
Preciznost određivanja metoda hemijske analize, shodno odredbama ovog pravilnika, utvrđuje se prema principima savremene tehnološke prakse, a izražava kao srednja vrednost najmanje dva određivanja koje je izvršno paralelno ili ubrzo jedno za drugim na istom uzorku za ispitivanje, isti analitičar i u istoj laboratoriji.
I. METODE UZIMANjA UZORAKA ŽITA, MLINSKIH I PEKARSKIH PROIZVODA, TESTENINA I BRZO SMRZNUTIH TESTA
Član 6.
Uzimanje uzoraka žita, mlinskih i pekarskih proizvoda, testenina i brzo smrznutih testa (u daljem tekstu: proizvodi) mora da izvrši stručno lice.
Član 7.
Uzimanje uzoraka proizvoda vrši se:
1) u proizvodnji na proizvodnim partijama ili delu proizvodnih partija;
2) u uslovima prometa na ambalažnim jedinicama, odnosno na isporuci (pošiljci).
Član 8.
Uzimanje uzoraka proizvoda u uslovima proizvodnje i prometa mora se izvršiti na način koji obezbeđuje da svaka jedinica proizvoda ima istu mogućnost da bude izabrana kao uzorak.
Član 9.
Uzorak mora predstavljati prosečan sastav celokupne količine proizvoda od koje se uzorak uzima.
Član 10.
Pod isporukom (pošiljkom) proizvoda, u smislu ovog pravilnika, podrazumeva se količina proizvoda pripremljena za stavljanje u promet.
Član 11.
Pod ambalažnim jedinicama proizvoda, u smislu ovog pravilnika, podrazumevaju se odgovarajuće količine proizvoda iste vrste upakovane u pojedinačnu ambalažu odgovarajuće zapremine, sa obaveznom oznakom za identifikaciju.
Ambalažne jedinice mogu biti upakovane u zbirne ambalažne jedinice.
Član 12.
Pod pojedinačnim (osnovnim) uzorkom proizvoda, u smislu ovog pravilnika, podrazumeva se manja količina proizvoda uzeta sa jednog mesta proizvodne partije.
Serija pojedinačnih uzoraka iz stava 1. ovog člana mora biti uzeta sa različitih mesta proizvodne partije.
Član 13.
Pod ukupnim uzorkom žita u rasutom stanju i mlinskih proizvoda, u smislu ovog pravilnika, podrazumeva se skup pojedinačnih, sjedinjenih i brižljivo izmešanih uzoraka jedne partije.
Član 14.
Pod ukupnim uzorkom pekarskih proizvoda, testenina i brzo smrznutih testa, u smislu ovog pravilnika, podrazumeva se skup pojedinačnih uzoraka izuzetih iz jedne partije.
Član 15.
Pod uzorkom za ispitivanje proizvoda, u smislu ovog pravilnika, podrazumeva se uzorak koji se dobija redukcijom ukupnog uzorka i koji služi za laboratorijsko ispitivanje.
Član 16.
Uzorci žita iz pošiljke čija su zrna oštećena za vreme transporta (vodom i dr.) moraju se posebno uzorkovati i ne smeju se mešati sa zdravim zrnom.
Član 17.
Broj uzetih uzoraka zavisi od vrste proizvoda, mase, odnosno zapremine proizvoda, veličine ambalažne jedinice i proizvedene količine, odnosno pošiljke i izdvaja se za svaku vrstu proizvoda na osnovu tabela 1, 2, 3, 4, 5 i 6 iz ovog pravilnika.
Član 18.
Pribor i uređaji (sonde, ručne lopatice i dr.) koji se koriste za uzimanje uzoraka proizvoda moraju biti odgovarajuće veličine i zapremine, čisti i suvi, i od materijala koji ne utiče na kvalitet koji je proizvod imao u vreme uzimanja uzoraka.
Uzorci proizvoda za laboratorijsko ispitivanje koji nisu u originalnom pakovanju pakuju se u čiste i suve posude od stakla ili drugog pogodnog materijala koji ne oksidiše i posude ili vrećice koje su nepropustljive za vlagu i vazduh. Ambalaža ne sme uticati na izmenu sastava i kvaliteta uzetih uzoraka i mora posedovati mogućnost hermetičkog zatvaranja.
Na posudama ili drugoj vrsti ambalaže sa uzorkom moraju se nalaziti podaci na privesku ili etiketi koja se učvršćuje i pečatnim voskom ili olovnom plombom da bi se obezbedila originalnost uzorka i da bi se onemogućilo otvaranje uzorka bez povrede i oštećenja pečata i samog pakovanja.
Podaci iz stava 3. ovog člana moraju biti neizbrisivi.
Član 19.
Uz svaki uzorak za ispitivanje moraju se priložiti sledeći podaci, i to:
1) prevozno sredstvo i njegova oznaka (broj);
2) naziv mesta iz koga je otpremljena isporuka;
3) naziv mesta u koje je upućena isporuka;
4) datum prispeća isporuke;
5) količina proizvoda;
6) broj vreća ili oznaka "rasuto";
7) vrsta proizvoda;
8) oznaka za identifikaciju ili broj partije;
9) firma, odnosno naziv i sedište prodavca;
10) firma, odnosno naziv i sedište kupca;
11) broj i datum ugovora;
12) datum završetka utovara, odnosno istovara;
13) bliža oznaka mesta i datum uzimanja uzoraka;
14) datum proizvodnje za mlinske proizvode, pekarske proizvode, testenine i brzo smrznuta testa;
15) potpisi lica i pečat organizacije koja je uzimala uzorke.
Član 20.
Zapisnik o uzimanju uzoraka proizvoda obavezno sastavlja lice koje uzima uzorak za ispitivanje i u njega unosi podatke značajne za rezultat ispitivanja: stanje u kome se proizvod nalazio u momentu uzimanja uzoraka, podrazumevajući vidljive znake oštećenja nastalih u transportu ili skladištu, odnosno silosu.
U zapisnik se unose podaci o načinu uzimanja uzoraka i sve okolnosti koje su mogle uticati na uzimanje uzoraka.
Zapisnik iz stava 1. ovog člana potpisuje stručno lice koje uzima uzorak i predstavnik organizacije udruženog rada.
Član 21.
Uzorak proizvoda dostavlja se na kontrolu u roku od najdalje 48 sati posle uzimanja uzorka.
Član 22.
Za uzimanje uzoraka žita i mlinskih proizvoda koji se nalaze u vrećama koristi se sonda koja je prikazana na slici 1 (u prilogu).
Uzorci žita i mlinskih proizvoda koji se nalaze u rasutom stanju uzimaju se pomoću izdužene sonde prikazane na