Na osnovu člana 66. stav 1. tačka 12) Zakona o poštanskim uslugama ("Službeni glasnik RS", br. 18/05 i 30/10),
Republička agencija za poštanske usluge, donosi

PRAVILNIK

O METODOLOGIJI FORMIRANjA CENA ZA UNIVERZALNU POŠTANSKU USLUGU

(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 100 od 29. decembra 2011)

1. OPŠTE ODREDBE

Član 1.

Ovim pravilnikom se utvrđuje metodologija formiranja cena za univerzalnu poštansku uslugu (u daljem tekstu: Metodologija).

1.1. Sadržina pravilnika

Član 2.

Ovaj pravilnik sadrži:
- ciljeve primene troškovnog principa u metodologiji formiranja cena za univerzalnu poštansku uslugu javnog poštanskog operatora (u daljem tekstu: JPO);
- principe Metodologije;
- definicije osnovnih pojmova korišćenih u Metodologiji;
- osnove modela obračuna troškova, uključujući segmentaciju konta troškova, segmentaciju mesta troškova (u daljem tekstu: MT), interne transfere;
- alokaciju troškova sa mesta troškova na procese i sa procesa na krajnje nosioce, te alokaciju prihoda;
- kalkulaciju jedinične cene za pojedinačne poštanske usluge iz domena univerzalne poštanske usluge;
- načela i pravila za obračun troškova kapitala po univerzalnoj poštanskoj usluzi i formiranja prodajnih cena za poštanske usluge iz domena univerzalne poštanske usluge;
- materijalnu i formalnu sadržinu, način i rokove dostavljanja zvaničnih i internih finansijskih izveštaja Republičkoj agenciji za poštanske usluge (u daljem tekstu: Agencija).

1.2. Ciljevi pravilnika

Član 3.

Ciljevi ovog pravilnika su da se njegovom primenom, za potrebe Agencije, JPO i Vlade Republike Srbije obezbede:
- neophodne računovodstvene informacione podloge za realizovanje, planiranje, korigovanje i kontrolu aktivnosti usmerenih na formiranje, očuvanje i unapređenje odnosa na tržištu poštanskih usluga u skladu sa odgovarajućim propisima;
- tačne, transparentne i konzistentne informacije o troškovima, prihodima, bilansima i imovini (angažovanom kapitalu) po grupama i pojedinačnim uslugama JPO, kao osnovi za definisanje nivoa cena univerzalne poštanske usluge po metodu "troškovi plus" koji podrazumeva pripadajuće troškove svih usluga iz domena univerzalne poštanske usluge uvećane za odgovarajući prinos po kapitalu angažovanom u obavljanju ovih usluga;
- utvrđivanje cenovnog nivoa univerzalne poštanske usluge imajući u vidu potrebu za zaštitom interesa korisnika usluga, uvažavajući osnovne postulate univerzalne poštanske usluge, kao i drugih učesnika na tržištu poštanskih usluga;
- sprečavanje dominantne tržišne pozicije JPO u formi cenovnog subvencionisanja između usluga JPO koje su u monopolskom statusu i usluga sa kojima JPO nastupa na delu poštanskog tržišta koje je otvoreno za konkurenciju;
- sistem punih alociranih troškova, baziranih na tačnim, proverljivim i transparentnim kalkulacijama uključujući i internu realizaciju, između mesta troškova JPO, odnosno aktivnosti i procesa čiji se troškovi interno realociraju, te rezultata radnog angažovanja (usluga) JPO;
- obavezu formiranja internog računovodstvenog obračunskog sistema, kao i odgovarajućih analitičkih aspekata (odvajanja računa imovine i obaveza, odnosno angažovanog kapitala), u finansijskom računovodstvu, kao i usaglašavanje tog sistema sa odgovarajućim aktima Agencije i njegove dostupnosti Agenciji.

1.3 Principi i modeli obračuna troškova sa kalkulacijom

Član 4.

Obračun troškova kao osnova za kalkulaciju cene univerzalne poštanske usluge, odnosno primena troškovnog principa na bazi načela vođenja odvojenih računa po grupama poštanskih usluga JPO čiji proizvodni/uslužni program čine različite vrste proizvoda/usluga, zasniva se na sledećim principima:
- princip ukupno distribuiranih troškova, kojim se utvrđuje obaveza alociranja i izveštajnog prikazivanja svih troškova bilo direktno ili indirektno nastalih kao posledica obavljanja univerzalne poštanske usluge po svim mestima troškova JPO, odnosno svim aktivnostima i procesima koji čine lanac proizvodnje univerzalne poštanske usluge, i po svim nosiocima troškova (pojedinačne usluge iz domena univerzalne poštanske usluge), u smislu obuhvatanja izveštajnog prikazivanja prihoda, rashoda i rezultata po svakoj pojedinačnoj usluzi iz domena univerzalne poštanske usluge JPO i u smislu obuhvatanja i izveštajnog prikazivanja angažovanog kapitala, merenog vrednošću angažovane imovine, po univerzalnoj poštanskoj usluzi, iskazujući pri svemu tome i nealocirane iznose i ukupne iznose za JPO;
- princip uzročnosti, kojim se ostvaruje precizna alokacija troškova na krajnje nosioce (pojedinačne usluge iz domena univerzalne poštanske usluge) čijim obavljanjem su izazvani, bilo da se alokacija vrši neposredno (za deo troškova koji su direktno izazvani obavljanjem konkretne usluge, tzv. direktno alocirani troškovi), ili posredno preko aktivnosti ili grupa aktivnosti (za deo troškova koji su označeni kao direktni proizvodni troškovi), ili prema principu "trošak prema trošku" (za deo troškova označenih kao indirektni proizvodni troškovi odnosno centralni indirektni troškovi), kao i realokacija direktnih transfera između mesta troškova JPO;
- princip objektivnosti, kojim se alokacija troškova JPO na univerzalnu poštansku uslugu obavlja na temelju objektivne analize uzroka nastanka troškova, tj. angažovanja resursa čime se inicira pojavljivanje troškova, na način kojim se izbegava neopravdano pogodovanje JPO ili bilo kojem drugom učesniku na tržištu, čime se remete načela slobodne tržišne utakmice u svetlu Zakona o poštanskim uslugama;
- princip korelacije, koji se ostvaruje stavljanjem u odnos međusobno uporedljivih veličina, a to su prihodi ostvareni prodajom univerzalne poštanske usluge sa troškovima koji nastaju kao posledica angažovanja različitih resursa JPO prilikom obavljanja univerzalne poštanske usluge, u istom periodu;
- princip transparentnosti, kojim se postiže periodično (po zahtevu Agencije) ili obavezno godišnje odnosno polugodišnje izveštavanje Agencije od strane JPO o ostvarenim troškovima, prihodima, rezultatima i angažovanom kapitalu po svakoj pojedinačnoj usluzi iz domena univerzalne poštanske usluge.
- princip konzistentnosti, kojim se postiže alokacija troškova u skladu sa ciljevima postavljenim od strane Agencije, kao što su ekonomska efikasnost, pravičnost raspodele i sl., odnosno zakonskim obavezama poput poštovanja interesa korisnika, garantovanja pružanja univerzalne poštanske usluge, garantovanja propisanog nivoa kvaliteta univerzalne poštanske usluge, i sl.;
- princip uporedljivosti, kojim se na bazi vremenske dosledne primene definisanih procedura obračuna troškova obezbeđuje međuperiodična uporedivost podataka, čime se stvaraju uslovi za donošenje pouzdanih zaključaka, ne isključujući pri tome otvorenost sistema obračuna troškova za njegovo unapređenje prema utvrđenoj proceduri;
- princip elastičnosti, kojim se garantuje mogućnost prilagođavanja sistema alokacije svim promenama u načinu funkcionisanja JPO koje su od značaja za obračun troškova;
- princip proverljivosti (verodostojnosti) podataka, kojim se omogućava Agenciji uvid u odgovarajuće i verodostojne dokumente kao i informacionu podlogu, koju JPO koristi za alokaciju troškova, na bazi čega je moguće utvrditi usklađenost procesa alokacije sa procedurom definisanom Metodologijom;
- princip multiciljnosti, kojim se postavlja model obračuna troškova za univerzalnu poštansku uslugu na način da je u stanju da formira izveštaje koji su upotrebljivi kako sa aspekta nadležnosti Agencije tako i sa aspekta menadžmenta JPO;
- princip poverljivosti informacija, kojim se propisuje obaveza Agencije da izveštaje o troškovima, prihodima, ostvarenim rezultatima odnosno angažovanom kapitalu po univerzalnoj usluzi može koristiti u cilju preduzimanja mera obaveštavanja nadležnog organa, u skladu sa Zakonom o poštanskim uslugama;
- princip kooperativnosti, kojim se zahteva potpuno poverenje, otvorenost i saradnja JPO i Agencije prilikom primene utvrđenih procedura za alokaciju troškova i vođenje odvojenih računa stanja i uspeha JPO po svakoj pojedinačnoj usluzi iz domena univerzalne poštanske usluge.

1.4. Definicije

Član 5.

Definicije sadržane u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:
Obračun cene univerzalne poštanske usluge je deo internog računovodstvenog sistema JPO čiji je cilj analitičko praćenje troškova, prihoda i rezultata po svakoj pojedinačnoj usluzi iz domena univerzalne poštanske usluge sa ciljem obezbeđenja pouzdanih podloga za kalkulaciju prodajne cene svake pojedinačne usluge iz domena univerzalne poštanske usluge, kontrolu troškova i odvajanje računa uspeha po vrstama usluga.
Metod punih alociranih troškova (FDC - Fully Distributed Costs) je metod obračuna troškova kojim se za potrebe utvrđivanja cene koštanja obuhvataju svi troškovi koji na neposredan ili posredan način nastaju kao posledica proizvodnje konkretnog proizvoda ili usluge.
Obračun troškova prema aktivnostima (ABC - Activity Based Costing) je pristup koji se bazira na posrednoj alokaciji troškova u čijoj su osnovi aktivnosti realizovane prilikom proizvodnje konkretnog proizvoda ili usluge. To je dvostepeni obračun troškova u kojem se u prvoj fazi identifikuju pojedinačne aktivnosti, zatim grupišu u homogene celine, na koje se alociraju prethodno grupisani