Na osnovu člana 36. stav 2. Zakona o bibliotečko-informacionoj delatnosti ("Službeni glasnik RS", broj 52/11),
Ministar kulture i informisanja donosi

PRAVILNIK

O NACIONALNIM STANDARDIMA ZA OBAVLjANjE BIBLIOTEČKO-INFORMACIONE DELATNOSTI

(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 39 od 30. aprila 2013)

Član 1.

Ovim pravilnikom propisuju se nacionalni standardi za obavljanje bibliotečko-informacione delatnosti javnih, školskih, specijalnih, visokoškolskih i univerzitetskih biblioteka i biblioteka naučno-istraživačkih instituta i ustanova.

Član 2.

Nacionalni standardi za obavljanje bibliotečko-informacione delatnosti odštampani su uz ovaj pravilnik i čine njegov sastavni deo.

Član 3.

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".

Broj 110-00-00056/2012-02

U Beogradu, 12. aprila 2013. godine

Ministar, Bratislav Petković, s.r.

NACIONALNI STANDARDI ZA OBAVLjANjE BIBLIOTEČKO-INFORMACIONE DELATNOSTI

I. JAVNE BIBLIOTEKE

1. Standardi u pogledu vrste poslova i aktivnosti
Javna biblioteka radi obavljanja bibliotečko-informacione delatnosti prikuplja, obrađuje, štiti, čuva, predstavlja i daje na korišćenje bibliotečko-informacionu građu i izvore; vodi zavičajne zbirke; učestvuje u izradi zajedničkih kataloga i baza podataka; izrađuje biltene, kataloge, bibliografije i druge informacione izvore; vodi dokumentaciju i statistiku o bibliotečko-informacionoj građi, izvorima i korisnicima; pomaže korisnicima pri izboru i korišćenju bibliotečko-informacione građe, informacionih instrumenata i izvora; sprovodi kulturno-obrazovne programe i izdavačku delatnost.
Javna biblioteka različitim oblicima delovanja podstiče kod svih kategorija stanovništva, počev od predškolskog uzrasta, korišćenje biblioteke i bibliotečko-informacione građe i izvora.
Javna biblioteka digitalizuje zavičajnu zbirku da bi ona bila dostupna što širem krugu korisnika u zemlji i inostranstvu i da bi na taj način bila zaštićena i sačuvana u digitalnoj formi.
Prema broju stanovnika pojedinih opština, odnosno gradova u Republici Srbiji javne biblioteke se mogu svrstati u sledeće kategorije:

Tabela 1.

Kategorija	Broj stanovnika

Ikategorija	za područje do 10.000 stanovnika

IIkategorija	za područje od 10.000 do 20.000 stanovnika

IIIkategorija	za područje od 20.000 do 35.000 stanovnika

IVkategorija	za područje od 35.000 do 60.000 stanovnika

Vkategorija	za područje od 60.000 do 100.000 stanovnika

VIkategorija	za područje sa više od 100.000 stanovnika

Javna biblioteka organizuje mrežu ogranaka na teritoriji grada, odnosno opštine. Ogranak se otvara u mestima sa više od 1.000 stanovnika i može biti stacionarni ili pokretni.
Javna biblioteka u saradnji sa školama, drugim ustanovama ili lokalnim samoupravama može neke oblike delovanja obavljati i u prostorima tih ustanova.
Gradska, odnosno opštinska javna biblioteka je na teritoriji svog grada, odnosno opštine kulturna i obrazovna ustanova, kao i nosilac i središte bibliotečko-informacione delatnosti. Ona je i glavni pokretač prikupljanja, očuvanja i promocije lokalne kulture u svoj njenoj raznolikosti.
Gradska, odnosno opštinska javna biblioteka svoju delatnost obavlja preko odeljenja za odrasle, odeljenja za decu i mlade, odeljenja za stručnu literaturu i referensnu zbirku, odeljenja za periodiku i odeljenja za zavičajnu zbirku, koje imaju odgovarajuće čitaonice, odnosno čitalačka mesta, kao i odeljenja za nabavku i obradu bibliotečko-informacione građe i izvora, i odeljenja za kulturno-obrazovne programe i podsticanje čitanja.
Gradska, odnosno opštinska javna biblioteka obezbeđuje uslugu dostavljanja bibliotečko-informacione građe i izvora pojedincu ili grupi korisnika sa posebnim potrebama, kao što su starije i bolesne osobe i osobe s invaliditetom.
Matična javna biblioteka je nosilac bibliotečko-informacionog sistema na svom području. Ona prati, koordinira i planira razvoj svih biblioteka na svom području, pruža im odgovarajuću stručnu pomoć, vrši nadzor nad njihovim radom, stara se o usavršavanju bibliotečko-informacionih stručnjaka za obavljanje bibliotečko-informacione delatnosti i o unapređenju celokupne bibliotečke mreže na svom području, vodeći pritom računa o demografskim, socijalnim i geografskim uslovima i nastojeći da bibliotečko-informacionu građu i izvore učini dostupnim građanima u njihovom mestu stanovanja ili zaposlenima u određenoj radnoj sredini. U tom cilju matična biblioteka sarađuje s lokalnom samoupravom, ustanovama kulture i obrazovanja, preduzećima i drugim pravnim i fizičkim licima.
Matična javna biblioteka ima sledeća odeljenja: odeljenje za odrasle, odeljenje za decu i mlade sa odgovarajućom čitaonicom, odeljenje za stručnu literaturu i referensnu zbirku sa odgovarajućom čitaonicom, odeljenje za periodiku sa odgovarajućom čitaonicom, odeljenje za zavičajnu zbirku sa odgovarajućom čitaonicom odnosno čitalačkim mestima, odeljenje za nabavku i obradu bibliotečko-informacione građe i izvora, odeljenje za kulturno-obrazovne programe i podsticanje čitanja, kao i odeljenje za matične poslove.

2. Standardi u pogledu uslova i resursa

Javna biblioteka treba da bude smeštena u delu grada ili naselja koje je najgušće naseljeno i koji ima dobre saobraćajne veze sa ostalim delovima grada ili naselja.
Prostorije u kojima se čuvaju bibliotečko-informaciona građa i izvori treba da budu od čvrstog materijala, suve i bez oštećenja.
Spoljašnjim izgledom i uočljivim natpisom javna biblioteka treba da ukaže na svoju namenu.
Biblioteka u zgradi koja ima i druge namene, mora biti smeštena u posebnim prostorijama odvojenim od onih za druge namene sa zasebnim ulazom.
Prostorije za smeštaj bibliotečko-informacione građe i izvora treba obezbediti od prodiranja podzemnih voda.
Prostorije za korisnike i za rad bibliotečko-informacionih stručnjaka treba da budu dobro osvetljene. Prostorije u kojima se čuva bibliotečko-informaciona građa i izvori treba zaštititi od direktne sunčeve ili neodgovarajuće veštačke svetlosti.
Pri planiranju izgradnje ili adaptacije biblioteke treba obezbediti dovoljno prostora za smeštaj bibliotečkih zbirki, odgovarajući čitalački prostor za odrasle, decu i mlade, prostor za rad bibliotečko-informacionih stručnjaka, prostor za održavanje javnih skupova, prostor za informaciono-komunikacionu opremu, dovoljno prostora za lako kretanje korisnika i bibliotečko-informacionih stručnjaka, dostupnost biblioteke za osobe sa invaliditetom, prostor za odmor korisnika i bibliotečko-informacionih stručnjaka (u većim bibliotekama), prostor za tehničke službe biblioteke, parking prostor rezervisan za biblioteku, garderobe i toalete za korisnike i bibliotečko-informacione stručnjake, liftove u koje se mogu smestiti invalidska ili dečja kolica.

2.1. Prostor

Veličina prostora za javnu biblioteku, uključujući i prostor za javne priredbe i izložbe, planira se u odnosu na broj stanovnika, i to:

1) Prema broju stanovnika

Broj stanovnika	Potrebna površina na 1.000 stanovnika	Ukupna potrebna površina

Do 10.000	45 m2	Do 450 m2

10.000 - 20.000	42 m2	420 - 840 m2

20.000 - 35.000	39 m2	780 - 1.365 m2

35.000 - 60.000	35 m2	1.225 - 2.100 m2

60.000 - 100.000	31 m2	1.860 - 3.100 m2

Više od 100.000	28 m2	Više od 2.800 m2

Prostor za javne priredbe i izložbe može biti i izvan zgrade javne biblioteke.
2) Prema broju korisničkih mesta u čitaonicama
(1) jedno korisničko mesto na svakih 1.000 stanovnika u matičnoj i javnoj opštinskoj biblioteciIiIIkategorije;
(2) jedno korisničko mesto na svakih 2.000 stanovnika u matičnoj i opštinskoj javnoj biblioteci odIIIdoVIkategorije.
Za svako korisničko mesto treba predvideti najmanje 3 m2, a za mesto bibliotečko-informacionog stručnjaka 4 m2 .
Prostor bibliotečkog ogranka treba da ima najmanje 150 m2, uključujući i prostor za javne priredbe i izložbe i najmanje četiri čitalačka mesta.
Javna biblioteka treba da ima prostor za sledeće sadržaje i namene:
1) ulaz i garderobu;
2) odeljenje za odrasle;
3) odeljenje za decu i mlade;
4) odeljenje zavičajne zbirke;
5) odeljenje za stručnu knjigu i referensnu literaturu;
6) odeljenje periodike;
7) magacinski prostor;
8) prostor za rad bibliotečko-informacionih stručnjaka, uprave i administracije;
9) izložbeni prostor;
10) salu za predavanja i kulturne programe;
11) prostor za odmor korisnika i bibliotečko informacionih stručnjaka;
12) prostor za tehničku službu (liftovi, grejanje, ventilacija, održavanje, skladištenje higijenskog pribora itd.);
13) pomoćne prostorije (toaleti za korisnike i zaposlene).
Odeljenja za rad s korisnicima treba da imaju informacioni