Na osnovu člana 109. stav 5. Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja ("Službeni glasnik RS", br. 72/09 i 52/11),
Ministar prosvete i nauke donosi

PRAVILNIK

O OCENjIVANjU UČENIKA U OSNOVNOM OBRAZOVANjU I VASPITANjU

(Objavljeno u "Sl. glasnik RS", br. 74 od 05 oktobra 2011)

Predmet Pravilnika

Član 1.

Ovim pravilnikom utvrđuju se način, postupak i kriterijumi ocenjivanja uspeha iz pojedinačnih nastavnih predmeta i vladanja i druga pitanja od značaja za ocenjivanje učenika i odraslih u osnovnom obrazovanju i vaspitanju (u daljem tekstu: učenik).
Termini izraženi u ovom pravilniku u gramatičkom muškom rodu podrazumevaju prirodni muški i ženski rod lica na koje se odnose.

Svrha i principi ocenjivanja učenika

Član 2.

Ocenjivanje je sastavni deo procesa nastave i učenja kojim se obezbeđuje stalno praćenje ostvarivanja propisanih ciljeva, ishoda i standarda postignuća učenika u toku savladavanja školskog programa.
Ocenjivanje je kontinuirana pedagoška aktivnost kojom se iskazuje odnos prema učenju i znanju, podstiče motivacija za učenje i učenik osposobljava za objektivnu procenu sopstvenih postignuća i postignuća drugih učenika i razvija sistem vrednosti.
Ocenjivanjem se obezbeđuje poštovanje opštih principa sistema obrazovanja i vaspitanja utvrđenih zakonom kojim se uređuju osnove sistema obrazovanja i vaspitanja (u daljem tekstu: Zakon).
Ocenjivanjem se obezbeđuju: objektivnost u ocenjivanju prema utvrđenim kriterijumima, ocenjivanje onog što je relevantno, korišćenje raznovrsnih metoda i tehnika ocenjivanja, instruktivnost u davanju povratne informacije, javnost ocenjivanja, pravičnost u ocenjivanju, redovnost i blagovremenost ocenjivanja, ocenjivanje bez diskriminacije i izdvajanja po bilo kom osnovu, uvažavanje individualnih razlika, potreba, uzrasta, prethodnih postignuća učenika i trenutnih uslova u kojima se ocenjivanje odvija.

Predmet i vrste ocenjivanja učenika

Član 3.

Učenik se ocenjuje iz nastavnog predmeta sa i bez modula (u daljem tekstu: predmet) i vladanja, u skladu sa Zakonom, posebnim zakonom i ovim pravilnikom.
Ocena je opisna i brojčana.
Praćenje razvoja, napredovanja i ostvarenosti postignuća učenika u toku školske godine obavlja se formativnim i sumativnim ocenjivanjem.
Formativno ocenjivanje, u smislu ovog pravilnika, jeste redovno proveravanje postignuća i praćenje vladanja učenika u toku savladavanja školskog programa, sadrži povratnu informaciju i preporuke za dalje napredovanje i, po pravilu, evidentira se u pedagoškoj dokumentaciji nastavnika, u skladu sa ovim pravilnikom.
Sumativno ocenjivanje, u smislu ovog pravilnika, jeste vrednovanje postignuća učenika na kraju programske celine ili za klasifikacioni period iz predmeta sa i bez modula i vladanja. Ocene dobijene sumativnim ocenjivanjem su, po pravilu, brojčane i unose se u propisanu evidenciju o obrazovno-vaspitnom radu (u daljem tekstu: dnevnik).

Ocena učenika

Član 4.

Ocena predstavlja objektivnu i pouzdanu meru napredovanja i razvoja učenika i pokazatelj je kvaliteta i efikasnosti rada nastavnika i škole u ostvarivanju propisanih ciljeva, ishoda i standarda postignuća.
Ocena je javna i saopštava se učeniku odmah, sa obrazloženjem.
Opisnom ocenom izražava se:
1) ostvarenost ciljeva, opštih i posebnih, odnosno prilagođenih standarda postignuća u toku savladavanja školskog programa;
2) angažovanje učenika u nastavi;
3) napredovanje u odnosu na prethodni period;
4) preporuka za dalje napredovanje učenika.
Brojčanom ocenom izražava se:
1) stepen ostvarenosti ciljeva, opštih i posebnih, odnosno prilagođenih standarda postignuća u toku savladavanja školskog programa;
2) angažovanje učenika u nastavi.
Brojčane ocene su: odličan (5), vrlo dobar (4), dobar (3), dovoljan (2) i nedovoljan (1).
U zavisnosti od predmeta, modula i uzrasta učenika prilikom ocenjivanja iz stava 3. tačka 1) i stava 4. tačka 1) ovog člana, procenjuju se: veštine izražavanja i saopštavanja; razumevanje, primena i vrednovanje naučenih postupaka i procedura; rad sa podacima i rad na različitim vrstama tekstova; umetničko izražavanje; veštine, rukovanje priborom, alatom i tehnologijama i izvođenje radnih zadataka (u daljem tekstu: Okvir za procenu rezultata učenja).
Okvir za procenu rezultata učenja odštampan je uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Angažovanje učenika obuhvata: odgovoran odnos prema radu, postavljenim zadacima, aktivno učestvovanje u nastavi, saradnju sa drugima i iskazano interesovanje i motivaciju.
Učeniku se ne može umanjiti ocena iz nastavnog predmeta zbog odnosa učenika prema vannastavnim aktivnostima ili neprimerenog ponašanja u školi.

Član 5.

Ocenjivanje iz predmeta koji zahtevaju posebne sposobnosti učenika (muzička i likovna kultura, fizičko vaspitanje), obavlja se polazeći od njegovih sposobnosti, stepena spretnosti i umešnosti. Ukoliko učenik nema razvijene posebne sposobnosti, prilikom ocenjivanja uzima se u obzir individualno napredovanje u odnosu na sopstvena prethodna postignuća, mogućnosti i angažovanje učenika u nastavnom procesu.

Član 6.

Učeniku sa izuzetnim sposobnostima koji stiče obrazovanje i vaspitanje na prilagođen i obogaćen način primenom individualnog obrazovnog plana, ne prilagođavaju se standardi postignuća.
Učenik iz stava 1. ovog člana ocenjuje se na osnovu praćenja ostvarivanja propisanih ciljeva, opštih i posebnih standarda postignuća i angažovanja.

Član 7.

Učenik kome je usled socijalne uskraćenosti, smetnji u razvoju, invaliditeta, teškoća u učenju i drugih razloga potrebna dodatna podrška u obrazovanju i vaspitanju ocenjuje se na osnovu ostvarenosti ciljeva i standarda postignuća u toku savladavanja individualnog obrazovnog plana.
Učenik iz stava 1. ovog člana koji stiče obrazovanje i vaspitanje bez prilagođenih standarda postignuća ocenjuje se na osnovu njegovog angažovanja i stepena ostvarenosti ciljeva i posebnih standarda postignuća, na način koji uzima u obzir njegove jezičke, motoričke i čulne mogućnosti.
Učenik iz stava 1. ovog člana koji stiče obrazovanje i vaspitanje po prilagođenim standardima postignuća, ocenjuje se na osnovu njegovog angažovanja i stepena ostvarenosti ciljeva i prilagođenih standarda postignuća.

Član 8.

Iz nastavnih predmeta Verska nastava i Građansko vaspitanje učenik se ocenjuje opisno na osnovu procena ostvarenih postignuća i zapažanja o načinu angažovanja učenika u toku nastave.
Opisna ocena sadrži preporuke za dalje napredovanje.

Kriterijumi brojčanog ocenjivanja

Član 9.

Brojčano ocenjivanje uspeha učenika iz predmeta i modula obavlja se na osnovu sledećih kriterijuma:
1) učenik koji ostvaruje veoma značajan napredak u savladavanju školskog programa i u dostizanju zahteva koji su utvrđeni na osnovnom i srednjem nivou posebnih standarda postignuća, kao i većinu zahteva sa naprednog nivoa posebnih standarda postignuća, odnosno zahteva koji su određeni individualnim obrazovnim planom i prilagođenim standardima postignuća, uz veoma visok stepen angažovanja, dobija ocenu odličan (5);
2) učenik koji ostvaruje značajan napredak u savladavanju školskog programa i u dostizanju zahteva koji su utvrđeni na osnovnom i srednjem nivou posebnih standarda postignuća, kao i deo zahteva sa naprednog nivoa posebnih standarda postignuća, odnosno zahteva koji su određeni individualnim obrazovnim planom i prilagođenim standardima postignuća, uz visok stepen angažovanja, dobija ocenu vrlo dobar (4);
3) učenik koji ostvaruje napredak u savladavanju školskog programa i u dostizanju zahteva koji su utvrđeni na osnovnom i veći deo na srednjem nivou posebnih standarda postignuća, odnosno zahteva koji su određeni individualnim obrazovnim planom i prilagođenim standardima postignuća, uz angažovanje učenika i pomoć nastavnika, dobija ocenu dobar (3);
4) učenik koji ostvaruje minimalan napredak u savladavanju školskog programa i u dostizanju zahteva koji su utvrđeni u većem delu osnovnog nivoa postignuća, odnosno zahteva koji su određeni individualnim obrazovnim planom i prilagođenim standardima postignuća, uz značajnu pomoć nastavnika i angažovanje učenika, dobija ocenu dovoljan (2);
5) učenik koji, ni uz pomoć nastavnika, ne ostvaruje minimalan napredak u savladavanju školskog programa i u dostizanju zahteva koji su utvrđeni na osnovnom nivou postignuća, dobija ocenu nedovoljan (1).
Učeniku koji stiče obrazovanje i vaspitanje po individualnom obrazovnom planu, a ne dostiže zahteve po prilagođenim standardima postignuća revidira se individualni obrazovni plan.

Način i postupak ocenjivanja

Član 10.

Na početku školske godine nastavnik procenjuje prethodna postignuća učenika u okviru određene oblasti, predmeta, modula ili teme, koja su od značaja za predmet (u daljem tekstu: inicijalno procenjivanje).
Rezultat inicijalnog procenjivanja ne ocenjuje se i služi za planiranje rada nastavnika i dalje praćenje napredovanja učenika.

Član 11.

Učenik se ocenjuje na osnovu usmene provere postignuća, pismene