PRAVILNIK
O POSTUPKU PREGLEDA I ISPITIVANjA RADNE SREDINE, OPASNIH MATERIJA, ORUĐA ZA RAD, INSTALACIJA I SREDSTAVA I OPREME LIČNE ZAŠTITE
(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 7/99)
I. UVODNA ODREDBA
Član 1.
Ovim pravilnikom uređuje se postupak ispitivanja hemijskih, fizičkih i bioloških štetnosti, mikroklime i osvetljenosti u radnoj sredini, opasnih materija i sredstava i opreme lične zaštite, kao i postupak pregleda i ispitivanja novih, odnosno rekonstruisanih električnih i gromobranskih instalacija, protiveksplozijsko zaštićenih uređaja i električnih instalacija i oruđa za rad, koja u smislu člana 27. Zakona o zaštiti na radu ("Službeni glasnik RS", br. 42/91, 53/93, 67/93, 48/94 i 42/98 - u daljem tekstu: Zakon) mogu da vrše preduzeća koja ispunjavaju propisane uslove.
II. ISPITIVANjE RADNE SREDINE
Član 2.
Ispitivanje radne sredine obuhvata ispitivanje:
1) hemijskih, fizičkih i bioloških štetnosti;
2) mikroklime;
3) kvaliteta osvetljenja.
1. Ispitivanje hemijskih štetnosti
Član 3.
Ispitivanje hemijskih štetnosti vrši se na radnom mestu i u radnoj sredini gde se u procesu rada koriste, pojavljuju ili proizvode hemijske štetnosti definisane jugoslovenskim standardima, kao i drugim propisima u kojima su definisane hemijske štetnosti.
Ispitivanjima hemijskih štetnosti na radnom mestu i u radnoj sredini ocenjuje se valjanost i pouzdanost primenjenih mera zaštite na radu i potrebe iznalaženja odgovarajućih rešenja radi sprečavanja štetnog dejstva na zdravlje radnika.
Član 4.
Ispitivanje hemijskih štetnosti na radnom mestu i u radnoj sredini vrši se uzimanjem najmanje jednog uzorka na radnom mestu najbližem izvoru, odnosno u zoni najdalje do pet metara od izvora štetnosti.
Ako je utvrđena koncentracija hemijskih štetnosti u zonama iz stava 1. ovog člana iznad dozvoljenih koncentracija, ispitivanje se nastavlja uzimanjem uzoraka na svakih sledećih pet metara od prethodnog mesta ispitivanja u koncentričnim krugovima, sve dok ispitivanje ne pokaže koncentraciju hemijskih štetnosti ispod dozvoljenih koncentracija.
Ispitivanje se vrši, po pravilu, u uslovima kada rade svi tehnološki kapaciteti (oruđa za rad, uređaji i instalacije za klimatizaciju, provetravanje, zagrevanje i sl.), što se posebno i navodi u stručnom nalazu.
Ispitivanje koncentracija hemijskih štetnosti zasniva se na potpunom poznavanju tehnološkog procesa i mogućnosti nastajanja pojedinih štetnih materija na radnom mestu u određenom prostoru.
Ispitivanje hemijskih štetnosti vrši se u skladu sa propisima o zaštiti na radu i jugoslovenskim standardima.
2. Ispitivanje fizičkih štetnosti
Član 5.
Ispitivanja fizičkih štetnosti vrše se na radnom mestu i u radnoj sredini gde se pri tehnološkom procesu pojavljuju buka, vibracije i štetna zračenja.
Ispitivanja se vrše, po pravilu, u uslovima kada rade svi tehnološki kapaciteti (oruđa za rad, uređaji i instalacije za klimatizaciju, provetravanje, zagrevanje i sl.), što se posebno ističe u stručnom nalazu.
a) Buka
Član 6.
Merenje i ocenjivanje nivoa buke vrši se u skladu sa propisanim opštim merama i normativima zaštite na radu od buke u radnim prostorijama.
b) Vibracije
Član 7.
Ispitivanje vibracija obuhvata merenje, analizu i upoređivanje izmerenih veličina sa dozvoljenim vrednostima u cilju zaštite lica koja su izložena njihovom štetnom dejstvu.
Analiza vibracija vrši se u skladu sa jugoslovenskim standardima iISOpreporukama.
Ispitivanje vibracija vrši se na dodirnim površinama oruđa za rad, radnim površinama, podovima i alatima na kojima se pojavljuju vibracije, a sa kojima radnik dolazi u neposredan dodir.
v) Štetna zračenja
Član 8.
Ispitivanja štetnih zračenja (osim jonizujućih) vrše se na radnim mestima gde se ona javljaju u procesu rada pri upotrebi materijala ili oruđa za rad koja zrače.
Ispitivanja štetnih zračenja iz stava 1. ovog člana vrše se u uslovima kad rade svi izvori štetnih zračenja.
3. Ispitivanje bioloških štetnosti
Član 9.
Ispitivanje bioloških štetnosti (virusi, bakterije, paraziti, gljive, plesni i dr.) vrši se u radnim prostorijama i na raznim mestima gde se one pojavljuju u procesu rada.
4. Ispitivanje mikroklime
Član 10.
Ispitivanje mikroklime (temperatura, brzina strujanja vazduha i relativna vlažnost vazduha) vrši se u radnoj sredini u kojoj se obavlja proces rada, odnosno u kojoj se zaposleni kreću, ili zadržavaju duže od dva sata u toku radne smene.
Ispitivanje mikroklime u radnoj prostoriji čija je površina do 100 m2vrši se najmanje na jednom mernom mestu, a u radnoj prostoriji čija je površina veća od 100 m2ispitivanje se vrši najmanje i na svakih sledećih 100 m2po jedno merenje.
U slučaju kad tehnološki proces zahteva, ili se u prostoriji nalazi više tehnologija, broj mernih mesta se određuje prema zahtevima tehnološkog procesa i karakteristikama objekta.
Ispitivanje mikroklime u letnjem periodu vrši se kad je spoljna temperatura iznad 20oC, a u zimskom periodu kada je spoljna temperatura ispod 5oCu uslovima kada rade svi tehnološki kapaciteti (oruđa za rad, instalacije i dr.), kao i uređaji za zagrevanje, klimatizaciju i ventilaciju.
5. Ispitivanje kvaliteta osvetljenja
Član 11.
Ispitivanje kvaliteta osvetljenja na radnom mestu i u radnoj sredini vrši se u skladu sa propisima o zaštiti na radu, tehničkim propisima i jugoslovenskim standardima.
III. ISPITIVANjE OPASNIH MATERIJA
Član 12.
Ispitivanje opasnih materija vrši se instrumentalnim metodama hemijske analize, a u skladu sa naučnim dostignućima, u cilju definisanja propisanih identifikacionih podataka i izrade uputstava u smislu člana 16. Zakona.
IV. PREGLED I ISPITIVANjE ELEKTRIČNIH INSTALACIJA
Član 13.
Pregled električnih instalacija uključujući i električnu instalaciju u protiveksplozijskoj zaštiti, vrši se radi provere da li zadovoljavaju uslove zaštite od električnog udara, kao i uslove zaštite od ostalih štetnih dejstava električne struje. Kod električne instalacije u protiveksplozijskoj zaštiti vrši se i provera izbora odgovarajućeg stepena protiveksplozijske zaštite za prethodno utvrđene zone opasnosti.
Pregledom električnih instalacija uključujući i protiveksplozijsku instalaciju proveravaju se i unose u stručni nalaz podaci o:
1) zaštiti od električnog udara, a naročito:
(1) o sprovedenoj zaštiti od direktnog udara (zaštita preprekama, kućištem, pregradama ili postavljanjem van dohvata ruke), i
(2) o izboru zaštite od indirektnog dodira;
2) eventualnoj požarnoj ugroženosti objekta od električne instalacije;
3) izboru i podešenosti zaštitnih uređaja kao i uređaja za nadzor;
4) izboru i postavljanju rasklopnih uređaja;
5) izboru opreme i mera zaštite prema spoljašnjem uticaju;
6) raspoznavanju neutralnog i zaštitnog provodnika;
7) postavljenim šemama, tablicama sa upozorenjima ili informacijama i sl.;
8) raspoznavanju strujnih kola, osigurača, sklopki, stezaljki i druge opreme;
9) spajanju provodnika;
10) pristupačnosti i raspoloživosti prostora za rad i održavanje;
11) polaganju provodnika i eventualno obezbeđenje mehaničke zaštite za iste na ugroženim mestima od mehaničkih oštećenja.
Kod električnih instalacija u protiveksplozijskoj zaštiti, pored pregleda iz stava 2. ovog člana, vrše se i drugi pregledi i provere i o tome u stručni nalaz unose podaci o:
1) utvrđivanju zona opasnosti i eventualnoj verifikaciji istih;
2) izboru stepena protiveksplozijske zaštite u skladu sa prethodno utvrđenim zonama