Na osnovu člana 32. stav 2. i člana 91. stav 2. Zakona o zaštiti od jonizujućih zračenja i o nuklearnoj sigurnosti ("Službeni glasnik RS", broj 36/09) i tačke 8. stav 5. podtačke 5) Odluke o osnivanju Agencije za zaštitu od jonizujućih zračenja i nuklearnu sigurnost Srbije ("Službeni glasnik RS", broj 76/09),
Upravni odbor Agencije za zaštitu od jonizujućih zračenja i nuklearnu sigurnost Srbije donosi

PRAVILNIK

O PRIJAVLjIVANjU I EVIDENTIRANjU IZVORA JONIZUJUĆIH ZRAČENjA

(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 25 od 12. aprila 2011)

I. UVODNE ODREDBE

Član 1.

Ovim pravilnikom Agencija za zaštitu od jonizujućih zračenja i nuklearnu sigurnost Srbije (u daljem tekstu: Agencija) utvrđuje:
1. izvore jonizujućih zračenja za čije je korišćenje pravno lice, odnosno preduzetnik dužan da pribavi potvrdu o evidentiranju;
2. izvore jonizujućih zračenja za čije korišćenje pravno lice, odnosno preduzetnik nije dužan da pribavi potvrdu o evidentiranju (izvori koji se izuzimaju od regulatorne kontrole);
3. obrazac i sadržaj prijave izvora jonizujućih zračenja koja pravna lica i preduzetnici poseduju odnosno koriste.

Značenje izraza

Član 2.

Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:
1. visokoaktivni zatvoreni izvor jonizujućih zračenja (u daljem tekstu: visokoaktivni izvor) jeste zatvoreni izvor koji sadrži radionuklid, čija je aktivnost u trenutku proizvodnje, ili ako ona nije poznata, onda aktivnost u trenutku kada se sa izvorom prvi put obavlja neka radijaciona delatnost, jednaka ili veća od odgovarajuće aktivnosti iz Tabele 1. koja je data u Prilogu 1. ovog pravilnika i čini njegov sastavni deo;
2. zatvoreni izvor (u ovom tekstu ima značenje: zatvoreni izvor jonizujućih zračenja) je radioaktivni materijal koji je hermetički zatvoren u kapsuli čija je konstrukcija takva da pod normalnim uslovima korišćenja sprečava rasprostiranje radioaktivnog materijala u životnu sredinu;
3. kolektivna doza je zbirna doza koju je primila ili bi mogla primiti neka grupa ljudi usled izlaganja određenom izvoru jonizujućih zračenja. Jedinica za kolektivnu dozu je čovek sivert (u daljem tekstu čovek-Sv);
4. nivo izuzeća je vrednost uspostavljena od strane Agencije i izražena preko specifične aktivnosti, ukupne aktivnosti, efektivne doze, jačine doze ili energije zračenja za koju, ili ispod koje, se izvor jonizujućeg zračenja izuzima od regulatorne kontrole ( u daljem tekstu: nadzora) bez daljih razmatranja;
5. nivo oslobađanja je vrednost uspostavljena od strane Agencije i izražena preko specifične aktivnosti ili ukupne aktivnosti za koju, ili ispod koje se izvor jonizujućeg zračenja oslobađa od nadzora;
6. opasni izvori zračenja jesu izvori zračenja kategorije 1, 2 ili 3, iz Tabele 2. date u Prilogu 1. ovog pravilnika koji čini njegov sastavni deo. Opasni izvor zračenja može da izazove trajne posledice na ljude, ako pri radu sa njima ne bi bile primenjene odgovarajuće mere zaštite;
7. otvoreni izvor (u ovom tekstu ima značenje: otvoreni izvor jonizujućih zračenja) je radioaktivni materijal u tečnom, gasovitom ili praškastom stanju, koji nije hermetički zatvoren i koji može da izazove kontaminaciju životne sredine;
8. radiotoksičnost je toksičnost radionuklida i njegovih potomaka unetih u ljudsko telo. Radiotoksičnost je povezana sa radioaktivnim osobinama nuklida, ali i sa fizičkim i hemijskim osobinama elemenata, kao i njihovim metabolizmom u telu ili organu u kome je deponovan.

Radijaciona delatnost

Član 3.

Radijaciona delatnost obuhvata delatnosti koje uključuju rizik od jonizujućih zračenja iz veštačkih ili prirodnih izvora zračenja u slučajevima kada se prirodni radionuklidi obrađuju ili su obrađivani zbog svojih radioaktivnih, fisionih ili drugih pogodnosti za primenu i podrazumeva:
1. proizvodnju, preradu, rukovanje, upotrebu, odlaganje, skladištenje, transport, uvoz, izvoz i trajno odlaganje radioaktivnog materijala;
2. rukovanje električnom opremom koja emituje jonizujuća zračenja i sadrži delove koji rade na naponu većem od 5 kV;
3. svaku drugu delatnost koju utvrdi Agencija.

Radioaktivni materijal i kategorije radiotoksičnosti

Član 4.

Kada materijal sadrži jedan radionuklid čija je ukupna aktivnost Apu(i) i specifična aktivnost Aps(i) veća od granične vrednosti ukupne aktivnosti Agu(i) i granične vrednosti specifične aktivnosti Ags(i) navedenih u Tabeli 3. u Prilogu 1, koji je štampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo, smatra se radioaktivnim materijalom.

Član 5.

Kada materijal sadrži više radionuklida, smatra se radioaktivnim materijalom ako su ispunjeni uslovi:
Formula
gde se sabiraju količnici ukupne (odnosno specifične) aktivnosti pojedinačnog radionuklida i granične ukupne (odnosno granične specifične) aktivnosti za svaki od n prisutnih radionuklida.

Član 6.

Ako prisutni radionuklid nije naveden u Tabeli 3. Priloga 1, ovog pravilnika tada se ocena da li je materijal radioaktivan donosi na osnovu onog radionuklida iz ovde pomenute tabele, koji je po radiotoksičnosti najsličniji posmatranom radionuklidu.
U posebnim slučajevima materijal se može smatrati radioaktivnim ako Agencija tako utvrdi.

Član 7.

Radionuklidi se na osnovu granične vrednosti ukupne aktivnosti Agu(i) za posmatrani radionuklid (i) razvrstavaju u kategorije radiotoksičnosti, kojih ima ukupno pet, kako je dato u Tabeli 4. Priloga 1, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Ako radionuklid nije naveden u Tabeli 3. ovog pravilnika, razvrstavanje u kategoriju radiotoksičnosti obavlja se prema onom radionuklidu iz ovde pomenute tabele, koji je po radiotoksičnosti najsličniji posmatranom radionuklidu.
Klasifikacija poslova sa otvorenim izvorima

Član 8.

Poslovi sa otvorenim izvorima se razvrstavaju u tri klase prema kategoriji radiotoksičnosti i korigovanoj vrednosti ukupne aktivnosti radionuklida Ak(i), kako je dato u Tabeli 5. Priloga 1, koji je štampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Korigovana ukupna aktivnost radionuklida Ak(i) se određuje iz relacije:
Ak(i) = C Apu(i)
gde je:
Apu(i) - ukupna aktivnost radionuklida;
C - koeficijent kojim se množi ukupna aktivnost u zavisnosti od vrste posla sa radioaktivnim materijalom i ima vrednosti:
za skladištenje: 100
za rad sa tečnostima: 10
za rad sa hemikalijama: 1
za složene poslove sa tečnostima: 0,1
za rad sa praškastim supstancama: 0,01

II. PRIJAVLjIVANjE IZVORA JONIZUJUĆIH ZRAČENjA

Član 9.

Pravno lice, odnosno preduzetnik obavezan je da prijavi sve izvore jonizujućih zračenja koje poseduje a koji nisu izuzeti ovim pravilnikom.

Član 10.

Pravno lice, odnosno preduzetnik je obavezan da prijavi Agenciji nameru nabavke i korišćenja izvora jonizujućih zračenja.

Član 11.

Pravno lice, odnosno preduzetnik dužan je da prijavi Agenciji proizvodnju, preradu, korišćenje, čuvanje, promet, transport, odlaganje ili bilo koju drugu radijacionu delatnost, kao i izvore jonizujućih zračenja sa kojima obavlja ili ima nameru da obavlja neku radijacionu delatnost osim u slučaju kada su izuzeti od regulatorne kontrole.
Prijava se obavlja dostavljanjem Agenciji popunjenog Obrasca 1 - Prijava izvora jonizujućih zračenja, koji je štampan u Prilogu 2, uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.

Član 12.

Obrazac iz člana 11. stav 2. ovog pravilnika sadrži:
1. podaci o pravnom licu, odnosno preduzetniku;
2. lista izvora koji se prijavljuju;
3. podaci o generatoru jonizujućih zračenja;
4. podaci o radioaktivnim izvorima;
5. overa podataka.
Podaci o pravnom licu, odnosno preduzetniku obuhvataju:
1. naziv i sedište pravnog lica odnosno preduzetnika;
2. broj telefona, faksa i elektronska adresa pravnog lica, odnosno preduzetnika;
3. matični broj i poreski identifikacioni broj pravnog lica, odnosno preduzetnika;
4. broj i datum izdavanja rešenja o upisu u privredni registar kod Agencije za privredne registre, odnosno rešenja nadležnog suda o upisu u sudski registar;
5. broj i datum izdavanja rešenja za korišćenje izvora jonizujućih zračenja, odnosno licence za obavljanje radijacione delatnosti;
6. lice odgovorno za zaštitu