Na osnovu člana 135. stav 3. Zakona o pomorskoj i unutrašnjoj plovidbi ("Službeni list SRJ", br. 12/98), savezni ministar za saobraćaj propisuje

PRAVILNIK

O PROGRAMU STRUČNOG ISPITA I NAČINU POLAGANjA ZA STICANjE ZVANjA ČLANOVA POSADE POMORSKIH BRODOVA JUGOSLOVENSKE TRGOVAČKE MORNARICE

(Objavljen u "Sl. listu SRJ", br. 54 od 30. oktobra 1998)

Član 1.

Ovim pravilnikom propisuje se program stručnog ispita i način polaganja za sticanje zvanja članova posade pomorskih brodova jugoslovenske trgovačke mornarice.

Član 2.

Program stručnog ispita i način polaganja za sticanje zvanja članova posade pomorskih brodova jugoslovenske trgovačke mornarice obuhvata, i to:
1) za zvanje mornara-motoriste:
a) Navigacija: svetla i oznake na plovnom putu; pomorske karte i rad na njima; priručnici i sredstva za navigaciju; određivanje tačke broda i plovidba u svim vremenskim uslovima u obalnoj plovidbi; čamci i brodovi; brodsko skladište i osiguranje tereta za vreme plovidbe; uređaji za ukrcavanje i iskrcavanje tereta; sidrenje; kormilarenje; održavanje čamaca i brodova; brodska užad; oprema za spasavanje; osnovi stabiliteta broda; postupak u slučaju požara, prodora vode, nasukanja i napuštanja broda i izbegavanje sudara na moru (usmeno i praktično);
b) Brodska postrojenja; vrste brodskih motora i princip rada; uključivanje motora; sistem hlađenja i podmazivanja; goriva i maziva za motore; vrste i namena pomorskih mašina i uređaja; prenosioci snage; brodske instalacije; rezervoari goriva, maziva i vode (usmeno i praktično);
2) za zvanje kormilara:
a) Navigacija: upotreba kompasa, smerna ploča, pomorske karte, pilotske knjige, popis svetionika, ucrtavanje plovidbenih puteva; određivanje tačke broda i plovidba u svim vremenskim uslovima; osnovni pojmovi o vremenu, očitavanje i održavanje termometra i barometra; vetrovi, struje i magla na Jadranskom moru (usmeno i praktično);
b) Pomorstvo i mere zaštite: vrste brodova, nosivost, održavanje i oprema, manipulacija tereta, brodska skladišta, slaganje tereta, osiguranje tereta u plovidbi; dužnosti kormilara; organizacija protivpožarne zaštite; sredstva za spasavanje; nasukanje i napuštanje broda; način kormilarenja, zapovesti za kormilara na srpskom i engleskom jeziku; tehničke i zaštitne mere na brodu; izvori povreda; lična i kolektivna sredstva zaštite; osnovni pojmovi o brodskoj higijeni; zarazne i druge specifične bolesti i zaštita od tih bolesti; pružanje prve pomoći na plovnom objektu; zaštita ljudi i životne sredine; brodska užad i oprema (usmeno i praktično);
v) Izbegavanje sudara na moru: propisi i pravila o izbegavanju sudara na moru; propisi koji regulišu plovidbu na pojedinim delovima Jadranskog mora; zastave Međunarodnog signalnog kodeksa: zastave i zastavni nakit (usmeno);
3) za zvanje brodovođe ograničene plovidbe:
a) Navigacija: korišćenje pomorskih karata; priručnici za plovidbu; sredstva za navigaciju; način i određivanje tačke broda u obalnoj plovidbi; plovidba brodom u obalnoj plovidbi; plovidba brodom na Jadranskom moru u različitim vremenskim uslovima (usmeno i praktično);
b) Pomorstvo i mere zaštite: karakteristike brodova; nosivost, održavanje i oprema; nadvođe i gaz; sidra i kormila; krcanje, iskrcavanje i slaganje tereta; brodsko skladište; brodska užad; održavanje brodske opreme; tegljenje i spasavanje broda i lica u moru; postupak u slučaju požara, prodora vode, nasukanja i napuštanja broda; protivpožarna sredstva; mere zaštite na radu prilikom izvođenja radova; preventivne mere zaštite radnih mesta; izvori povreda na brodu; pružanje prve pomoći na brodu; brodska higijena; zarazne i druge bolesti; smeštaj sanitetskog materijala; prva pomoć licu unesrećenom na radu (usmeno i praktično);
v) Izbegavanje sudara na moru: propisi i pravila za izbegavanje sudara na moru; propisi koji regulišu plovidbu u pojedinim predelima Jadranskog mora; Međunarodni signalni kodeks; sredstva za optičku i akustičku signalizaciju po Morzeovom sistemu; signali; zastave (usmeno);
g) Meteorologija: osnovne definicije; atmosfera; lokalni vetrovi, instrumenti za merenje temperature i vazdušnog pritiska; morske struje; magla na Jadranskom moru i uticaj na navigaciju; osnovni elementi za vremensku prognozu; obaveštenja o vremenu; meteorološka služba (usmeno);
d) Brodsko poslovanje: podela mora; upis brodova; brodske isprave i knjige; red na brodu; osnovni pojmovi o brodskom prevozu; isprave o teretu; dužnosti članova posade broda; red u lukama; dužnosti zapovednika kod oštećenja broda, sudara, nasukanja, tegljenja i pružanja pomoći drugom brodu; pomorska nezgoda; inspekcija i carinski nadzor; sprečavanje zagađenja mora; propisi o prevozu opasnih tereta (usmeno);
4) za zvanje brodovođe:
a) Navigacija: pomorske karte i rad na kartama; priručnici za plovidbu u Jadranskom, Sredozemnom i Crnom moru; različite metode određivanja tačke broda terestičkim objektima i nebeskim telima; magnetizam (brodski, zemljin), žirokompas-devijacija; nautičke tablice; dubinomeri, brzinomeri; radar (usmeno);
b) Pomorstvo i mere zaštite: klasifikacija brodova; pregledi, svedočanstva; nosivost, održavanje i oprema broda; nadvođe i gaz; sidra, kormila, manevar brodom; krcanje, slaganje i iskrcavanje tereta, stabilitet broda; drenažni sistem broda; prodor vode, nasukanje, požar na brodu; mere zaštite pri izvođenju radova; preventivne mere zaštite radnih mesta, mašina i uređaja, izvori i uzroci povreda na brodu; postupak u slučaju mehaničkog, toplotnog i električnog udara; propisi o zaštiti na radu; brodska higijena, zarazne i druge bolesti; brodska ambulanta i lekovi; pružanje prve pomoći na brodu; spuštanje u vodu i rukovanje čamcima i ostalim uređajima za spasavanje života; sprečavanje zagađenja mora (usmeno);
v) Izbegavanje sudara na moru: međunarodna pravila za izbegavanje sudara na moru; propisi koji regulišu plovidbu u granicama velike obalne plovidbe; sistemi signalizacije; sredstva za optičku i akustičku signalizaciju po Morzeovom sistemu; zastave; oznake na pomorskom plovnom putu (usmeno);
g) Meteorologija: atmosfera; temperatura; pritisak i vlaga; instrumenti za merenje; vetrovi, morske struje i magla i njihov uticaj na plovidbu; oblaci - vrste, podela i kretanje, prognoza i obaveštenja o vremenu; meteorološka služba (usmeno);
d) Brodsko poslovanje: podela mora; pravni položaj broda na otvorenom i obalnom moru i u stranim lukama; brodske isprave i knjige; inspekcijski i carinski nadzor; klasifikacija brodova; osiguranje broda i tereta; havarije; pomorski prevozi; brodska administracija; postupak zapovednika u slučaju sudara, primanja i pružanja pomoći; spasavanje, prodor vode, nasukanje i tegljenje; odgovornost za štete na teretu; red u lukama; dužnosti zapovednika; brodska posada (usmeno);
đ) Radio-telefonija: prema ispitnom programu propisanom u odredbi pod 17 ovog člana;
5) za zvanje oficira palube i prvog oficira palube:
a) Navigacija: temeljno poznavanje navigacionih karata i publikacija; tabele plime i oseke; obaveštenja pomorcima; radio-navigacijska upozorenja i obaveštenja u vezi sa regulisanjem saobraćaja na plovnim putevima; magnetizam; žiroskop; kompas, uključujući greške i korekcije; brzinomeri i dubinomeri; određivanje tačke broda u terestičkoj i astronomskoj navigaciji loksodroma i ortodroma; optička i akustička pomagala u navigaciji; zonska vremena; poznavanje radara, sposobnost upotrebe radara i sposobnost tumačenja i analize radarskih podataka; hronometar; sekstant, plovidba broda u kanalima, tesnacima, rekama, u područjima magle i plivajućeg leda; plovidba pod uticajem struje i vetra (pismeno i usmeno);
b) Izbegavanje sudara na moru: temeljito poznavanje sadržaja, primene i svrhe međunarodnih pravila za izbegavanje sudara na moru; način obavljanja straže u službi palube; oznake na pomorskim plovnim putevima; Međunarodni signali i kodeks; signalne zastave; sposobnost prijema i predaje poruke Morzeovim svetlosnim signalima - 40 znakova u minuti (usmeno i praktično);
v) Rukovanje brodom i teretom i mere zaštite: opšte poznavanje glavnih konstrukcijskih delova broda i naziva svakog pojedinog dela; klasifikacija brodova, pregledi i svedočanstva; nosivost, baždarenje i stabilitet brodova; poznavanje i primena tablica, dijagrama i računara za stabilitet, trim i opterećenje konstrukcije; poznavanje osnovnih postupaka u slučaju delimičnog gubljenja rezervne plovnosti; planovi broda; drenaža broda; manevrisanje brodom pri svim uslovima; sidrenje i prevoz; brodska užad; tegljenje i spasavanje broda; postupak u slučaju požara, prodora vode i nasukanja broda; sredstva zaštite; dokovanje broda; održavanje broda i opreme;