Na osnovu čl. 7. i 22. stav 1. Zakona o unutrašnjim poslovima ("Službeni glasnik RS", br. 44/91, 79/91, 54/96, 25/00, 8/01 i 106/03),
Ministar unutrašnjih poslova donosi

PRAVILNIK

O USLOVIMA I NAČINU UPOTREBE SREDSTAVA PRINUDE

(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 133 od 14. decembra 2004)

I. OSNOVNE ODREDBE

Član 1.

Ovim pravilnikom propisuju se uslovi i način na koji ovlašćeno službeno lice Ministarstva unutrašnjih poslova ima pravo da upotrebi zakonom utvrđena sredstva prinude prema licu koje je zatečeno u vršenju krivičnog dela, savladavanja otpora lica koje narušava javni red i mir ili koje treba privesti, zadržati ili lišiti slobode u zakonom utvrđenim slučajevima, radi odbijanja napada od sebe, drugog lica ili objekta koji obezbeđuje, radi sprečavanja bekstva lica lišenog slobode, lica koje primenjuje silu ili preti da će neposredno primeniti silu.
Pod sredstvima prinude u smislu stava 1. ovog člana smatra se fizička snaga, službena palica, sredstva za vezivanje, specijalna vozila, posebno dresirani psi, konjica, sredstva za zaprečavanje, hemijska sredstva, vatreno oružje i posebne vrste oružja, minsko-eksplozivnih sredstava i opreme koja su u skladu sa međunarodnim standardima.
Otporom se smatra svako suprotstavljanje (pasivno i aktivno) službenim merama i radnjama koje ovlašćeno službeno lice nalaže i preduzima u skladu sa zakonom.
Pasivnim otporom smatra se suprotstavljanje oglušivanjem ili zauzimanjem klečećeg, sedećeg, ležećeg ili sličnog položaja.
Aktivnim otporom smatra se suprotstavljanje zaklanjanjem ili držanjem za lice ili predmet, otimanjem, stavljanjem u izgled da će napasti na ovlašćeno službeno lice ili drugo lice ili preduzimanjem slične radnje.
Napadom na ovlašćeno službeno lice ili drugo lice smatra se svaka radnja preduzeta da se ovlašćeno službeno lice omete ili spreči u izvršenju službene radnje ili da se ovlašćeno službeno lice ili drugo lice povredi ili liši života. Napadom na objekat koji se obezbeđuje smatra se svaka radnja preduzeta radi nasilnog ulaska u objekat ili prostor oko objekta u koji je ulaz zabranjen.
Privođenjem se smatra svako dovođenje nekog lica od strane ovlašćenog službenog lica do prostorije organa nadležnog za unutrašnje poslove, drugog organa ili do određenog mesta.
Sprovođenjem se smatra svako odvođenje i predaja nekog lica organu nadležnom za unutrašnje poslove ili drugom organu van mesta odakle sprovođenje započinje, po pravilu u prostorijama tog organa.
Bekstvom se smatra svako udaljenje ili pokušaj udaljenja sa mesta na koje je ovlašćeno službeno lice naredilo licu da se nalazi.

II. PRINCIPI UPOTREBE SREDSTAVA PRINUDE

Član 2.

Prilikom upotrebe sredstava prinude ovlašćeno službeno lice će nastojati da, kada je to god moguće, zaštiti život lica i da službeni zadatak obavi sa najmanje štetnih posledica po lice ili lica protiv kojih sredstvo prinude upotrebljava i samo za vreme dok postoje razlozi iz člana 1. stav 1. ovog pravilnika.
U izvršavanju službenih zadataka ovlašćeno službeno lice će upotrebljavati samo ono sredstvo prinude pod uslovima i na način kako je to predviđeno zakonom i ovim pravilnikom.
Prilikom upotrebe sredstava prinude ovlašćeno službeno lice će za svaku pojedinačnu situaciju procenjivati da li postoji realna i praktična potreba za upotrebom sredstava prinude, a u slučaju da ona postoji, upotrebiće srazmernu silu, odnosno ono sredstvo prinude i na način koji odgovara vrsti i intenzitetu suprotstavljanja lica merama i radnjama koje nalaže ovlašćeno službeno lice u izvršavanju službenih zadataka.
U izvršavanju službenih zadataka, zavisno od situacije, ovlašćeno službeno lice će uvek nastojati da sredstva prinude upotrebljava postupno, odnosno od najlakšeg prema težim sredstvima prinude, nastojeći da to u svakom slučaju bude minimum neophodne sile.
Prilikom upotrebe sredstava prinude ovlašćena službena lica će u svakoj situaciji, bez obzira koliko ona opasna i riskantna bila, poštovati ljudsko dostojanstvo lica prema kome upotrebljava sredstva prinude.
Poštujući sve napred navedene principe upotrebe sredstava prinude, ovlašćeno službeno lice će upotrebljavati sredstva prinude na bezbedan i efikasan način, odnosno sa što manje opasnosti i posledica po sebe i druga ovlašćena službena lica u timu, precizno, brzo i sa što manje utroška vremena u situacijama kada je to svrsishodno.

III. USLOVI I NAČIN UPOTREBE POJEDINIH SREDSTAVA PRINUDE

1. Fizička snaga

Član 3.

Ovlašćeno službeno lice ima pravo da upotrebi fizičku snagu radi sprečavanja bekstva, savladavanja otpora ili odbijanja napada iz člana 1. stav 1. ovog pravilnika.
Upotrebom fizičke snage smatra se primena zahvata, bacanja, udaraca i drugih veština odbrane i napada.

2. Službena palica

Član 4.

Ovlašćeno službeno lice ima pravo da upotrebi službenu palicu iz razloga utvrđenih u članu 1. ovog pravilnika, ako upotrebom fizičke snage nije savladao otpor lica ili proceni da bi upotrebom fizičke snage doveo u opasnost svoj ili život drugih lica.
Upotrebom službene palice smatra se primena zahvata i nanošenje udaraca službenom palicom.
Udarci službenom palicom mogu se nanositi na velike grupe mišića ruku i nogu.
Udarci službenom palicom ne smeju se nanositi u predelu glave, vrata, kičmenog stuba, grudnog koša, trbušnog zida, genitalija i zglobova.

Član 5.

U slučaju pasivnog otpora ovlašćeno službeno lice upotrebiće službenu palicu samo ako oceni da upotrebom fizičke snage ne može da savlada takav otpor.

Član 6.

Prema licima mlađim od 14 godina, očigledno bolesnim i iznemoglim licima, teškim invalidima i ženama čija je trudnoća vidljiva, fizička snaga i službena palica mogu se upotrebiti samo ako neko od tih lica vatrenim oružjem, oruđem ili drugim opasnim predmetom ugrožava život ovlašćenog službenog lica ili drugog lica.

3. Sredstva za vezivanje

Član 7.

Ovlašćeno službeno lice ima pravo da upotrebi sredstva za vezivanje prema licu koje se lišava slobode, zadržava, privodi ili sprovodi, ako postoje osnovi sumnje da će to lice napasti ovlašćeno službeno lice, pokušati da pobegne ili da će se samopovrediti.
Upotrebom sredstava za vezivanje smatra se vezivanje ruku lica, ispred ili iza leđa.
Vezivanje lica za predmete u prostorijama unutrašnjih poslova nije dozvoljeno.
Sredstvima za vezivanje smatraju se službene lisice, plastične zatege i druga pogodna priručna sredstva.

Član 8.

Pri upotrebi sredstava za vezivanje primenjuju se ograničenja utvrđena u članu 6. ovog pravilnika.

4. Specijalna vozila

Član 9.

Specijalnim vozilima smatraju se vozila za izbacivanje vode pod pritiskom, oklopna vozila sa ili bez ugrađene zaprečne ograde, platforme ili lestvica, vozila za uklanjanje prepreka i druga vozila specijalne namene i helikopteri.
Specijalna vozila mogu se upotrebiti radi uspostavljanja javnog reda i mira narušenog u većem obimu, zaprečavanja prolaska lica i radi lišenja slobode opasnih lica ili grupa koja se bave organizovanim