Na osnovu člana 98. stav 2, člana 103. stav 7. i člana 104. Zakona o lekovima i medicinskim sredstvima ("Službeni glasnik RS", broj 30/10),
Ministar zdravlja donosi

PRAVILNIK

O USLOVIMA ZA PROIZVODNjU LEKOVA, SADRŽAJU OBRASCA DOZVOLE ZA PROIZVODNjU LEKA I REGISTRU IZDATIH DOZVOLA ZA PROIZVODNjU LEKOVA

(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 18 od 9. marta 2012, 91/13)

I. UVODNE ODREDBE

1. Sadržina pravilnika

Član 1.

Ovim pravilnikom propisuju se uslovi u pogledu prostora, opreme, kadra kao i drugi uslovi koje mora da ispunjava pravno lice koje proizvodi lekove koji se koriste u humanoj medicini, odnosno veterinarskoj medicini (u daljem tekstu: proizvođač lekova), sadržaj obrasca dozvole za proizvodnju leka koji se koristi u humanoj medicini i podaci koji se upisuju u Registar izdatih dozvola za proizvodnju lekova koji se koriste u humanoj medicini (u daljem tekstu: Registar), kao i način upisa u Registar.

2. Značenje izraza

Član 2.

Izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:
1) Kontrola kvaliteta predstavlja sistem uzorkovanja, specifikacije i ispitivanja, kao i postupak organizacije dokumentovanja i odobravanja od strane odgovornih lica proizvođača leka, koji obezbeđuje vršenje neophodnih i relevantnih ispitivanja pre odobravanja za upotrebu svih polaznih materijala, međuproizvoda, odnosno pre puštanja u promet serije leka, odnosno pre ocene njihovog kvaliteta kao zadovoljavajućeg. Kontrola kvaliteta obuhvata laboratorijsku kontrolu, kao i donošenje svih drugih odluka koje mogu uticati na kvalitet proizvoda.
Kontrola kvaliteta ostvaruje se u proizvodnji (na početku i tokom procesa proizvodnje), na uzorcima serije proizvedenih lekova i na uzorcima uzetim iz prometa (kontrola posle stavljanja u promet);
2) Obezbeđenje kvaliteta (QA) predstavlja sledivi proces kojim se kvalitet uvodi u sve faze proizvodnje, uključujući i sistem dokumentovanog praćenja svih sastojaka i pojedinačnog proizvodnog procesa, odnosno kontrolu kvaliteta, koja obuhvata sve kontrole u odnosu na kvalitet leka;
3) Validacija je dokumentovan postupak koji se sprovodi u skladu sa Smernicama Dobre proizvođačke prakse (GMP) kojim se potvrđuje da metode, sistemi, oprema, procesi, određeni proizvodni postupak ili sveukupne aktivnosti u proizvodnji nekog leka dovode konzistentno do očekivanih rezultata;
4) Lice odgovorno za proizvodnju je lice sa kojim je proizvođač zaključio ugovor o radu s punim radnim vremenom na neodređeno vreme koje je odgovorno za pripremu i sprovođenje procesa proizvodnje leka;
5) Lice odgovorno za kontrolu kvaliteta (QC) je lice sa kojim je proizvođač zaključio ugovor o radu s punim radnim vremenom na neodređeno vreme koje je odgovorno za kontrolu kvaliteta svake serije leka, odnosno koje je odgovorno za kvalitet leka tokom procesa proizvodnje leka, uključujući sistem dokumentacionog praćenja svih polaznih supstanci (aktivne supstance i pomoćne supstance), materijala za pakovanje, poluproizvoda, proizvodnih postupaka, kao i ispitivanja gotovog leka;
6) Kvalifikovani farmaceut odgovoran za puštanje serije leka u promet (QP) je lice sa kojim je proizvođač zaključio ugovor o radu s punim radnim vremenom na neodređeno vreme, koje donosi odluku i odobrava puštanje serije leka u promet;
7) Dobra proizvođačka praksa je deo obezbeđenja kvaliteta kojim se obezbeđuje da se lekovi dosledno proizvode i kontrolišu u skladu sa propisanim standardima kvaliteta odgovarajućim za njihovu namenu i zahtevima iz dozvole za stavljanje leka u promet, odnosno specifikacije proizvoda.
Dobra kontrolna laboratorijska praksa je deo Dobre proizvođačke prakse, na osnovu koje se vrši kontrola kvaliteta leka;
8) Smernice Dobre proizvođačke prakse jesu sistem smernica za obezbeđenje kvaliteta koji se odnosi na organizovanje proizvodnje lekova, kontrolu kvaliteta lekova i sprovođenje nadzora.
Smernice Dobre proizvođačke prakse za aktivne supstance su deo Smernica Dobre proizvođačke prakse;
9) Smernice Dobre prakse u distribuciji (GDP) jesu sistem smernica za obezbeđenje kvaliteta koji se odnosi na organizovanje i sprovođenje nadzora u distribuciji lekova od proizvođača do krajnjeg korisnika;
10) Smernice Dobre laboratorijske prakse (GLP) jesu sistem smernica za obezbeđenje kvaliteta u organizovanju i sprovođenju laboratorijskog rada u predkliničkim ispitivanjima;
11) Nadležno ministarstvo je ministarstvo nadležno za poslove zdravlja, za lekove koji se upotrebljavaju u humanoj medicini, i ministarstvo nadležno za poslove veterine, za lekove koji se isključivo upotrebljavaju u veterinarskoj medicini;
12) Serija je definisana količina polaznih materijala (polaznih supstanci ili materijala za pakovanje) ili proizvoda izrađenih tokom jednog procesa proizvodnje, odnosno izrade ili u seriji procesa proizvodnje, a koja zbog toga treba da bude homogena.
Serija leka podrazumeva ukupnu količinu leka (finalnog farmaceutskog oblika) koja je proizvedena od iste početne količine polaznih materijala, izrađena tokom jednog procesa proizvodnje, ili jednog postupka sterilizacije, a u slučaju kontinuirane proizvodnje, ukupna količina leka koja je proizvedena u određenom periodu;
13) Broj serije je određena kombinacija brojeva, odnosno slova koje specifično identifikuju seriju;
14) Polazna supstanca, odnosno sirovina za farmaceutsku upotrebu je svaka supstanca koja se koristi u proizvodnji leka (aktivne supstance i pomoćne supstance);
15) Aktivna supstanca je bilo koja supstanca ili kombinacija supstanci koja se koristi u proizvodnji leka i koja tako postaje aktivni sastojak proizvedenog leka, a namena joj je da utiče na farmakološku aktivnost ili da na drugi način direktno utiče u dijagnostici, lečenju, ublažavanju, nezi, prevenciji bolesti ili da utiče na strukturu ili funkcije organizma;
16) Pomoćna supstanca (ekscipijens) je supstanca koja se koristi u proizvodnji leka, a nije njegov aktivni sastojak već pomaže u farmaceutskom oblikovanju leka, štiti, pomaže ili poboljšava stabilnost, biološku raspoloživost ili podnošljivost leka i pomaže pri identifikaciji leka;
17) Kalibracija je niz operacija kojima se, pod određenim uslovima utvrđuje odnos između vrednosti dobijenih na osnovu merenja mernim instrumentom ili mernim sistemom ili vrednosti predstavljenih merenjem materijala i odgovarajućih poznatih vrednosti referentnog standarda;
18) Kompjuterizovani sistem je sistem koji obuhvata unos podataka, elektronsku obradu i izlaz namenskih informacija bilo za izveštavanje ili za automatsku kontrolu procesa;
19) Unakrsna kontaminacija je kontaminacija materijala ili proizvoda sa drugim materijalom ili proizvodom;
20) Procesna kontrola je kontrola koja se sprovodi u toku proizvodnje kako bi se pratio i po potrebi prilagodio proces proizvodnje, a kako bi se postiglo da lek odgovara zahtevima iz specifikacije. Kontrola uslova radne sredine i opreme takođe se može smatrati delom procesne kontrole;
21) Međuproizvod je supstanca ili materijal koji mora da se podvrgne nekom od delova procesa proizvodnje pre nego što postane poluproizvod;
22) Poluproizvod je svaki proizvod koji je prošao kroz sve faze procesa proizvodnje, uključujući i pakovanje u unutrašnje pakovanje, osim pakovanja leka u spoljnje pakovanje;
23) Gotov proizvod je lek koji je prošao sve faze proizvodnog procesa uključujući i završno pakovanje, odnosno pakovanje leka u spoljnje pakovanje;
24) Pakovanje je postupak koji uključuje sve operacije primarnog pakovanja odnosno pakovanja u unutrašnje pakovanje, uključujući punjenje i obeležavanje, kao i sekundarnog pakovanja odnosno pakovanja u spoljnje pakovanje, kojima se podvrgava poluproizvod da bi postao gotov proizvod;
25) Materijal za pakovanje je bilo koji materijal koji se koristi za unutrašnje i spoljne pakovanje leka, a koji može biti primarni i sekundarni u zavisnosti od toga da li je u direktnom kontaktu sa proizvodom ili nije u direktnom kontaktu sa proizvodom;
26) Kvalifikacija je dokumentovan postupak dokazivanja da sva oprema i sistemi pravilno funkcionišu i da će dati očekivane rezultate;
27) Interna provera je provera organizovana od strane samog proizvođača leka za koju je određeno jedno ili više lica zaposlenih kod proizvođača koji vrše proveru primene i sprovođenja Smernica Dobre proizvođačke prakse, odnosno Dobre kontrolne laboratorijske prakse, kao i Dobre prakse u distribuciji;
28) Radiofarmaceutski lek je gotov lek koji je pripremljen pred neposrednu upotrebu, koji sadrži jedan ili više radionuklida (radioaktivnih izotopa) namenjenih za medicinsku primenu;
29) Biotehnološki lek je lek koji se dobija tehnologijom transfera gena ili biološki modifikovanim ćelijama koje imaju ulogu aktivne supstance ili delova aktivne supstance;
30) Lažni lek je lek koji se proizvodi, odnosno stavlja ili se već nalazi u prometu s namerom da se obmanu lica koja ga upotrebljavaju ili na bilo koji način rukuju lekom, koji ima lažne podatke o