-------------------
NAPOMENA REDAKCIJE:
Prestale su da važe odredbe ovog Pravilnika koje se odnose na uslove upotrebe aditiva na osnovu Pravilnika o kvalitetu i drugim zahtevima za aditive i njihove mešavine za prehrambene proizvode ("Sl. list SCG", broj 56/03).
-------------------

Na osnovu člana 36. stav 1. tačka 2. Zakona o zdravstvenoj ispravnosti životnih namirnica i predmeta opšte upotrebe ("Službeni list SFRJ", br. 55/78), u saglasnosti sa Saveznim sekretarijatom za tržište i opšte privredne poslove i Saveznim komitetom za poljoprivredu, Savezni komitet za rad, zdravstvo i socijalnu zaštitu propisuje

PRAVILNIK

O USLOVIMA U POGLEDU ZDRAVSTVENE ISPRAVNOSTI DIJETETSKIH NAMIRNICA KOJE SE MOGU STAVLjATI U PROMET

(Objavljen u "Sl. listu SFRJ", br. 4/85, 70/86, 69/91, "Sl. listu SCG", br. 56/03, "Sl. glasniku RS", br. 35 od 4. aprila 2008)

Član 1.

Dijetetske namirnice koje se stavljaju u promet u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji moraju u pogledu ispravnosti odgovarati uslovima propisanim ovim pravilnikom.

Član 2.

Pod dijetetskim namirnicama, u smislu ovog pravilnika, podrazumevaju se namirnice namenjene ishrani lica kod kojih je izmenjen ili poremećen normalni proces asimilacije ili metabolizma ili ishrani lica kod kojih je potrebno postići određeno dejstvo kontrolisanom upotrebnom namirnica, a koje se, zbog posebnog sastava ili izmenjenih fizičkih, hemijskih, bioloških ili drugih svojstava, u procesu proizvodnje bitno razlikuju od drugih namirnica iste vrste.

Član 3.

Kao dijetetske namirnice, u smislu člana 1. ovog pravilnika, smatraju se:
1) namirnice namenjene za ishranu dece do 12 meseci (odojčad) i dece od 12 meseci do tri godine (mala deca);
2) namirnice sa smanjenom ili povećanom energetskom vrednošću;
3) namirnice sa uravnoteženim sadržajem belančevina;
4) namirnice sa smanjenim sadržajem ugljenih hidrata;
5) namirnice namenjene licima obolelim od šećerne bolesti;
6) dijetetske namirnice namenjene osobama sa intolerancijom na gluten;
7) dijetetske namirnice namenjene starijim licima;
8) namirnice obogaćene vitaminima, mineralnim materijama i ostalim materijama od biološke vrednosti;
9) namirnice sa smanjenim ili ograničenim sadržajem natrijuma;
10) zamena za šećer (saharoza);
11) zamena za kuhinjsku so;
12) veštačka sredstva za zaslađivanje;
13) ostale dijetetske namirnice u smislu člana 2 ovog pravilnika.

Član 4.

Ako za pojedine dijetetske namirnice namenjene ishrani odojčadi i male dece (u daljem tekstu: dečja hrana) ovim pravilnikom nije drukčije propisano, zabranjeno je veštačko bojenje, konzerviranje hemijskim sredstvima, jonizujućim ili ultravioletnim zračenjem, zaslađivanje veštačkim sredstvima, kao i dodavanje stabilizatora, antioksidansa, aroma, emulgatora, biološki aktivnih supstancija i drugih hemijskih sredstava.
U proizvodnji dijetetskih namirnica koje nisu dečja hrana mogu se upotrebljavati dozvoljeni aditivi na način propisan bližim propisima o zdravstvenoj ispravnosti i kvalitetu za istovrsne nedijetetske namirnice.

Član 5.

Boja, ukus i miris dijetetskih namirnica moraju biti svojstveni sirovinama od kojih se proizvode.
Ako ovim pravilnikom nije drukčije propisano, sirovine, dodaci (aditivi), vitamini i mineralne soli, koji se upotrebljavaju u proizvodnji dijetetskih namirnica, moraju u pogledu zdravstvene ispravnosti i sastava ispunjavati uslove koji su propisani bližim propisima o zdravstvenoj ispravnosti i sastava ispunjavati uslove koji su propisani bližim propisima o zdravstvenoj ispravnosti pojedinih životnih namirnica, odnosno uslove propisane u Jugoslovenskoj farmakopeji i drugim važećim propisima i standardima.

Član 6.

Dijetetske namirnice ne smeju sadržavati ostatke antibiotika, hormona, organskih rastvarača, kao ni mikotoskine niti njihove razgradne proizvode u količinama koje se mogu dokazati propisanim ili priznatim metodama.
Hrana za odojčad preko 12 nedelja i decu do tri godine (dečja hrana) ne sme sadržavati triptičke inhibitore (iz uljarica i leguminoza), a sadržaj nitrata ne sme biti veći od 100 mg (izraženo kao nitratni jon) računato na jedan kilogram gotovog obroka pripremljenog za upotrebu, osim hrane za decu preko šest meseci proizvedene od povrća koja sme sadržavati najviše do 250 mg nitrata (izraženo kao nitratni jon) računato na jedan kilogram gotovog obroka pripremljenog za upotrebu.
Sadržaj nitrita u hrani za odojčad preko 12 nedelja i decu do tri godine ne sme biti veći od 0,2 mg, računato na jedan kilogram gotovog obroka pripremljenog za upotrebu (izraženo kao nitritni jon), a u hrani za decu stariju od šest meseci, koja je proizvedena od povrća i voća, odnosno sa dodatkom povrća i voća, sadržaj nitrita ne sme biti veći od 2 mg, računato na jedan kg gotovog obroka pripremljenog za upotrebu (izraženo kao nitritni jon).

Član 7.

Dijetetske namirnice mogu se stavljati u promet samo u originalnom pakovanju proizvođača. Na svakom pakovanju mora biti odštampana oznaka: "Dijetetski proizvod".
Ako ovim pravilnikom nije drukčije propisano, na omotu dijetetske namirnice, na sudu u kome se nalazi namirnica, na deklaraciji na pakovanju namirnice, u jelovniku ili na drugom pogodnom mestu, moraju biti sledeći podaci:
1) naziv i namena proizvoda;
2) firma, odnosno naziv i sedište proizvođača;
3) datum do koga se proizvod može upotrebiti i kontrolni broj proizvođača na osnovu koga se identifikuje proizvod;
4) neto-količina (težina, zapremina) proizvoda;
5) vrsta, odnosno poreklo sastojaka koji proizvodu daju dijetetska svojstva;
6) hemijski sastav proizvoda, u 100 g;
7) energetska vrednost 100 g proizvoda;
8) broj obroka i količina pojedinih obroka;
9) vrsta i količina upotrebljenih dodataka;
10) uputstvo o načinu upotrebe i o načinu čuvanja proizvoda.
Dopušteno je odstupanje od označenih neto-količina pojedinih originalnih pakovanja u granicama propisanim za srodne nedijetetske namirnice (čokoladu, keks, bombona, mleko u prahu i sl.)

Član 8.

Dijetetske namirnice namenjene ishrani odojčadi i male dece moraju sadržavati energetske, gradivne i zaštitne materije u određenoj količini i u određenom odnosu prema fiziološkim potrebama odojčadi, odnosno male dece. Te namirnice moraju biti proizvedene tako da omogućavaju zadovoljavajući stepen svarljivosti i fiziološkog iskorišćavanja u organizmu.

Član 9.

Dečja hrana može se proizvoditi:
1) od mleka, proizvoda od mleka i pojedinih sastojaka mleka;
2) od belančevina biljnog porekla;
3) od žita, od proizvoda od žita i od soje;
4) od mesa, ribe i jaja, belančevina i proizvoda bogatih belančevinama;
5) od ulja, hidriranih ulja i masnoća biljnog i životinjskog porekla;
6) od voća, povrća i njihovih prerađevina;
7) od meda, šećera i drugih prirodnih sredstava za zaslađivanje, kao i od kakao-zrna i proizvoda od kakao-zrna;
8) od dve ili više sirovina iz tač. 1. do 7. ovog stava.
Dečja hrana može se proizvoditi u tečnom, kašastom, osušenom (dehidriranom, liofiliziranom i sl.) i pečenom obliku.
Dečjoj hrani mogu se dodavati vitamini, mineralne materije i aminokiseline, kao i određeni dodaci u količinama propisanim u Listi dozvoljenih dodataka za dečju hranu koja je priložena uz ovaj pravilnik.

Član 10.

Hrana za odojčad u tečnom obliku ne sme sadržavati krupnije, nerastvorljive čestice (grudvice, zrnevlje i sl.) i mora biti proizvedena tako da se može brzo i lako pripremati i bez teškoća prolaziti kroz otvor na sisaljki.
Dečja hrana proizvedena iz prethodno kuvanih i osušenih ili na drugi prikladni način pripremljenih žita (kukuruza, pšenice, ječma, zobi, pirinča i dr.) i proizvoda od žita, ne sme sadržavati ostatke sredstava za ljuštenje i poliranje.
Količina mineralnih materija nerastvorljivih u sonoj kiselini ne sme prelaziti 0,1%.
U pečenim proizvodima, količina u vodi rastvorljivih ugljenih hidrata nastalih razgradnjom skroba u procesu pečenja ili enzimatskom razgradnjom, ne sme biti niža od 12%.
Sadržaj vode ne sme biti veći od:
1) 5% u keksu i srodnim proizvodima;
2) 6% u mleku u prahu;
3) 7% u hrani sa povrćem koja se brzo priprema i u drugim dehidriranim proizvodima.

Član 11.

Hrana za odojčad koja se stavlja u promet radi zamene ženinog mleka u ishrani odojčadi ne sme da sadrži u 1 kg gotovog obroka više od:
1) 0,08ppmarsena;
2) 0,02ppmkadmijuma;
3) 0,08 pmm olova;
4) 0,005ppmžive;
5) 1ppmmangana;
6) 1,5ppmbakra;
7) 7ppmcinka.
Dečja hrana proizvedena od povrća, voća mesa, žita i proizvoda od žita ne sme da sadrži u 1 kg gotovog obroka više od:
1) 0,08ppmarsena;
2) 0,02ppmkadmijuma;
3) 0,08ppmolova;
4) 0,005ppmžive;
5) 6ppmmangana;
6) 2,5ppmbakra;
7) 8ppmcinka.

Član 12.

Dijetetske namirnice namenjene ishrani odojčadi i male dece u pogledu mikrobiološke ispravnosti, kao originalni fabrički proizvodi, moraju odgovarati sledećim uslovima:
a) dehidrirana dečja hrana koja se kuva pre upotrebe, ne sme da sadrži:
1) bakterijeSalmonellavrste u 50 g (ml);
2) koagulaza pozitivne stafilokoke u 0,1 g (ml);
3) sulfitoredukujuće klostridije u 0,1 g (ml);
4) bakterijeProteusvrste u 0,01 g (ml);
5)Escherichia coli