Na osnovu člana 16a, stav 2. Zakona o Narodnoj banci Jugoslavije ("Službeni list SRJ", br. 32/93, 41/94, 61/95, 29/97, 44/99 i 73/2000) i tačke 21. Odluke o uslovima i načinu snabdevanja banaka novčanicama i kovanim novcem ("Službeni list SRJ", br. 65/2002), guverner Narodne banke Jugoslavije donosi

UPUTSTVO

O NAČINU I POSTUPKU PRERADE NOVČANICA I KOVANOG NOVCA I ZAMENE POHABANIH I OŠTEĆENIH NOVČANICA I OŠTEĆENOG KOVANOG NOVCA I O NAČINU OTKRIVANjA FALSIFIKATA NOVČANICA I KOVANOG NOVCA I POSTUPANjA SA FALSIFIKATIMA

(Objavljeno u "Sl. listu SRJ", br. 66 od 6. decembra 2002)

1.
Ovim uputstvom uređuju se način i postupak prerade novčanica i kovanog novca i zamene pohabanih i oštećenih novčanica i oštećenog kovanog novca, kao i način otkrivanja u bankama falsifikata novčanica i kovanog novca i postupanja sa falsifikatima.
2.
Banka je dužna da prerađuje gotov novac, da odvaja pohabani, oštećeni, vanopticajni i makulaturni novac i da utvrđuje autentičnost novčanica i kovanog novca.
3.
Banka je dužna da, vodeći računa da lice novčanice bude okrenuto prema gore, novčanice razvrstava i pakuje po vrstama i apoenima - u pakete od po 100 komada novčanica na koje se stavlja karika za pakovanje novčanica, u svežnjeve od po 1.000 komada (10 paketa), odnosno u amanete koji ne mogu da sadrže više od 20.000 komada (20 svežnjeva) novčanica.
4.
Karika za pakovanje novčanica mora da sadrži naziv banke koja je izvršila pakovanje, apoen i iznos novčanica, potpise brojača i lica koje je izvršilo naknadnu kontrolu brojne tačnosti i datum pakovanja.
Deset paketa novčanica istog apoena i izdanja formira se u svežanj i vezuje mašinom za vezivanje (unakrsno trakom za vezivanje novca) ili vakuumiranjem. Na poslednjem paketu svežnja obavezno se upisuje datum vezivanja i stavljaju potpisi kontrolnog brojača i lica koje je izvršilo vezivanje.
Amanet mora biti spakovan u bešavnu vreću na takav način da su vrednosti potpuno bezbedne. Na amanetu se nalazi karton na kome su upisani naziv banke, iznosi i apoenska struktura novčanice, datum pakovanja i potpisi lica koji su izvršili pakovanje.
5.
Kovani novac istog apoena mora biti zapakovan u platnenu vrećicu u koju se pakuje 1.000 komada apoena od 50 para i 1 dinara, a 500 komada apoena od 2 i 5 dinara.
Na platnenoj vrećici s kovanim novcem mora biti karton na kome je upisan naziv banke, apoen i iznos kovanog novca i datum pakovanja, kao i stavljeni potpisi članova komisije koji su pakovali taj novac.
6.
Pohabane i oštećene novčanice i oštećeni kovani novac zamenjuju se u filijalama i ekspoziturama Narodne banke Jugoslavije.
7.
Pohabanim novčanicama, u smislu ovog uputstva, smatraju se novčanice koje su dotrajale usled upotrebe ili njihov izgled više ne odgovara zahtevima i potrebama redovnog opticaja.
Pohabane novčanice zamenjuju se u punom iznosu.
8.
Stepen oštećenja novčanica utvrđuje se upotrebom mera od providnog materijala, izrađenih posebno za svaki apoen i za svako izdanje novčanica, s tim što je svaka mera podeljena na 100 jednakih pravougaonika, a jedan pravougaonik odgovara jednom procentu (1%) površine cele novčanice.
Pri utvrđivanju stepena oštećenja novčanica merama iz stava 1. ove tačke, u obzir se uzimaju samo potpuno pokriveni pravougaonici.
Narodna banka Jugoslavije obezbediće bankama potrebne količine mera iz stava 1. ove tačke.
9.
U punom iznosu zamenjuju se sledeće oštećene novčanice:
1) novčanica koja je iscepana na dva dela ili više delova pa lepljenjem sastavljena u celu novčanicu, a pored toga je pohabana i nepodobna za opticaj;
2) novčanica koja je usled dugog opticaja pohabana i pri tom oštećena pisanjem ili crtanjem, polivena mastilom, bojom ili masnoćom, nagorela, nagrižena, oštećena truljenjem, progorela, izbledela zbog pranja usled dejstva hemikalija ili na drugi način - ako to oštećenje ne prelazi 40% površine ispravne novčanice;
3) novčanica koja je po svom izgledu podobna za opticaj i čije oštećenje, nastalo na jedan od načina navedenih u odredbi pod 2 ovog stava, ne prelazi 40% površine ispravne novčanice;
4) novčanica kojoj nedostaje deo čija površina iznosi najviše 6% površine ispravne novčanice (dozvoljeno oštećenje), bez obzira na to da li je to oštećenje na jednom mestu ili na više mesta;
5) novčanica koja je zacepljena, bez obzira na dužinu zacepljenja.
10.
Uz naknadu zamenjuju se sledeće oštećene novčanice:
1) novčanica čija površina dela podnesenog radi zamene za celu novčanicu iznosi najmanje 60% površine