Na osnovu člana 17. stav 1. Zakona o Narodnoj banci Jugoslavije ("Službeni list SRJ", br. 32/93, 41/94, 61/95 i 29/97) i člana 40. tačka 4. Zakona o platnom prometu ("Službeni list SRJ", br. 53/92, 16/93, 31/93, 32/94, 61/95 i 34/97), guverner Narodne banke Jugoslavije donosi

UPUTSTVO

O OBLIKU, SADRŽINI I UPOTREBI INSTRUMENATA PLATNOG PROMETA ZA PLAĆANjA U ZEMLjI

(Objavljeno u "Sl. listu SRJ", br. 11 od 27. februara 1998; 51/99, 27/01, 45/01, 38/02, 57/02)

I. OSNOVNA ODREDBA

1.
Ovim uputstvom propisuju se oblik, sadržina i upotreba instrumenata platnog prometa kojima se vrše sva gotovinska i bezgotovinska plaćanja u zemlji na teret i u korist računa učesnika u platnom prometu (u daljem tekstu: učesnik) koji se vode kod nosilaca platnog prometa (u daljem tekstu: nosilac).

II. VRSTA I OBLIK INSTRUMENATA PLATNOG PROMETA

2.
Instrumenti platnog prometa, u smislu ovog uputstva, jesu:
1a) za gotovinska plaćanja - za uplate:
- opšta uplatnica (obrazac br. 10),
- posebna uplatnica (obrazac br. 11),
- uplatnica taksa za izlazak iz zemlje (obrazac br. 12);
1b) za gotovinska plaćanja - za isplate:
- ček (obrazac br. 20),
- uputnica za gotovinsku isplatu (obrazac br. 25),
- uputnica za doznake iz inostranstva (obrazac br. 26);
2) za bezgotovinska plaćanja:
- opšti nalog za prenos (obrazac br. 40),
- poseban nalog za prenos (obrazac br. 41),
- nalog za obračun (obrazac br. 41),
- nalog za naplatu (obrazac br. 43),
- nalog za prenos sa računa akreditiva (obrazac br. 44),
- akceptni nalog (obrazac br. 46),
- zbirni nalog za prenos (obrazac br. 47),
- zbirni izveštaj o odobrenju - zaduženju (obrazac br. 49),
- interni nalog za prenos (obrazac br. 50);
3) za obračun po gotovinskim uplatama i isplatama:
- prijava uplata (obrazac br. 60),
- prijava isplata (obrazac br. 65);
4) za obračun obaveza i potraživanja:
- prijava za učešće u obaveznoj multilateralnoj kompenzaciji (obrazac br. 70);
- prijava usaglašenog potraživanja za posebnu obaveznu multilateralnu kompenzaciju (obrazac br. 71);
5) za otvaranje akreditiva:
- akreditiv (obrazac br. 83);
6) za bezgotovinska plaćanja ili podizanje gotovine:
- bankarska platna kartica (obrazac br. 90).
Instrumenti za obavljanje platnog prometa su pravougaonog oblika, dimenzija 170x102mm, a ako se sastoje od dva i više primeraka, štampani su na samokopirajućem papiru.
Izuzetno od stava 2. ove tačke, zbirni nalog za prenos je dimenzija 375x305mm, akreditiv je dimenzija 200x140mm, a prijava za učešće u obaveznoj multilateralnoj kompenzaciji - 295x208mm.
Bankarska platna kartica, koju izdaje banka ili Poštanska štedionica, projektovana je u skladu s međunarodnim standardima propisanim za tu karticu.
Pravna, odnosno fizička lica ovlašćena za štampanje mogu instrumente platnog prometa štampati na dijagramskom (rolna) kopirajućem papiru, prilagođene za popunjavanje podataka na sredstvima za automatsku obradu podataka, s tim da njihov izgled i bitni elementi, kao i raspored elemenata, budu identični standardnoj formi i sadržini obrazaca koji su propisani ovim uputstvom.
Osnovna obeležja instrumenata platnog prometa Narodna banka Jugoslavije propisaće posebnom odlukom.

III. SADRŽINA I UPOTREBA INSTRUMENATA PLATNOG PROMETA

Opšta uplatnica (obrazac br.10)

3.
Opšta uplatnica se upotrebljava kao gotovinski instrument platnog prometa kad učesnik uplaćuje dnevni pazar u korist svog poslovnog računa ili kada u gotovom novcu plaća obaveze prema drugim učesnicima koji imaju račune kod nosioca, odnosno kada građani plaćaju obaveze prema učesnicima.
Opšta uplatnica se upotrebljava i kao bezgotovinski instrument platnog prometa pri obračunu po bariranim čekovima.
Opšta uplatnica sadrži:
- broj pošte,
- naziv i adresu uplatioca,
- svrhu doznake,
- šifru plaćanja,
- iznos dinara,
- naziv i sedište primaoca u čiju se korist vrši uplata sredstava,
- broj računa primaoca u čiju se korist vrši uplata sredstava,
- poziv na broj (odobrenje),
- oznaku kontrole,
- mesto i datum uplate,
- podatke o prijemu novca (naplaćena naknada, broj dnevnika, žig i potpis).
Opšta uplatnica se sastoji od dva primerka - priznanice i izveštaja za arhivu.
Priznanica se vraća uplatiocu kao dokaz o izvršenoj uplati, a izveštaj za arhivu ostaje nosiocu kao dokument na osnovu koga je izvršena uplata.

Posebna uplatnica (obrazac br. 11)

4.
Posebna uplatnica se upotrebljava kao gotovinski instrument platnog prometa, i to za iste namene kao i opšta uplatnica, kad je potrebno dokazivanje primaocu sredstava da je izvršena uplata.
Posebna uplatnica ima istu sadržinu kao i opšta uplatnica.
Posebna uplatnica se sastoji od tri primerka - priznanice, izveštaja o uplati i izveštaja za arhivu.
Priznanica se vraća uplatiocu kao dokaz o izvršenoj uplati, izveštaj o uplati, koji overava nosilac, vraća se uplatiocu, a izveštaj za arhivu ostaje nosiocu kao dokument na osnovu koga je izvršena uplata.

Uplatnica taksa za izlazak iz zemlje (obrazac br. 12)

5.
Uplatnica taksa za izlazak iz zemlje upotrebljava se kao gotovinski instrument platnog prometa kad domaće fizičko lice u gotovom novcu plaća taksu propisanu za izlazak iz SR Jugoslavije, kao i za izlazak motornog vozila iz SR Jugoslavije.
Jednom uplatnicom može se platiti taksa za izlazak iz zemlje za više lica, odnosno motornih vozila.
Uplatnica taksa za izlazak iz zemlje sadrži:
- serijski broj,
- naziv i adresu uplatioca,
- svrhu doznake,
- šifru plaćanja,
- iznos dinara,
- naziv i sedište primaoca u čiju se korist vrši uplata sredstava,
- broj računa primaoca u čiju se korist vrši uplata sredstava,
- poziv na broj (odobrenje),
- oznaku kontrole,
- mesto i datum uplate,
- podatke o prijemu novca (naplaćena naknada, broj dnevnika, žig i potpis).
Serijski broj se sastoji od oznake serije i rednog broja.
Serije se označavaju velikim štampanim slovima, po azbučnom redu (A, B, V...). Prvih dvadeset slova azbuke (od A do R) koriste se za označavanje serije na području Republike Srbije, a poslednjih deset (od S do Š) na području Republike Crne Gore.
Redni broj može biti najviše sedmocifren.
Uplatnica taksa za izlazak iz zemlje štampa se sa podacima za sledeće elemente:
1) u prostor svrha doznake štampa se tekst "Taksa za izlazak iz zemlje";
2) u polju šifra plaćanja štampa se oznaka "043";
3) u prostor primalac štampa se:
- za taksu koja se naplaćuje na teritoriji Republike Srbije - tekst "Taksa za izlazak iz SRJ - Republika Srbija",
- za taksu koja se naplaćuje na teritoriji Republike Crne Gore - tekst "Taksa za izlazak iz SRJ - Republika Crna Gora";
4) u polju broj računa štampa se:
- račun 40818-840-928-31504 - za taksu koja se plaća u Republici Srbiji, odnosno
- račun 40818-840-933-31504 - za taksu koja se plaća u Republici Crnoj Gori.
Uplatnica taksa za izlazak iz zemlje sastoji se od dva primerka - priznanice i izveštaja za arhivu.
Priznanica se vraća uplatiocu kao dokaz o izvršenoj uplati. Pri izlasku iz zemlje fizičko lice je obavezno da priznanicu preda carinskom radniku. Izveštaj za arhivu ostaje nosiocu platnog prometa kao dokument na osnovu koga je izvršena uplata.
Uplatnicu taksa za izlazak iz zemlje štampa Narodna banka Jugoslavije - Zavod za izradu novčanica i kovanog novca - Topčider, prema obliku i sadržini koji su utvrđeni ovim uputstvom i prema osnovnim obeležjima te uplatnice koje utvrđuje Narodna banka Jugoslavije. Prodaju uplatnica fizičkim licima isključivo vrši Narodna banka Jugoslavije - Zavod za obračun i plaćanja (u daljem tekstu: Zavod), odnosno organizacioni delovi Zavoda, kao i organizacioni delovi PTT saobraćaja.
Pošta nabavlja setove uplatnica kod nadležnog organizacionog dela Zavoda, koji je dužan da registruje serijske brojeve prodatih uplatnica.
Organizacioni delovi Zavoda uspostaviće Evidenciju o uplatnicama taksa za izlazak iz zemlje, u kojoj će evidentirati podatke o serijskim brojevima uplatnica prodatih organizacionim delovima PTT saobraćaja.

Ček (obrazac br. 20)

6.
Ček izdaje učesnik - trasant kad na teret ovog računa nalaže isplatu određenog iznosa sredstava određenom licu ili donosiocu (isplatu zarada, podizanje gotovine i dr.).
Učesnik može ček koristiti i za bezgotovinska plaćanja, s tim što ček mora biti bariran (precrtan) dvema uporednim linijama. Ček se može upotrebljavati i za izdavanje pokrivenog čeka, u kom slučaju se nosilac pojavljuje i kao trasant i kao trasat.
Ako se ček upotrebljava za bezgotovinska plaćanja, imalac čeka ga podnosi na naplatu nosiocu kod kojeg se vodi njegov račun, zajedno sa popunjenom opštom uplatnicom (obrazac br. 10), koja mora biti barirana (precrtana) dvema uporednim linijama i spiskom bariranih čekova koji se podnose