Na osnovu člana 76 Zakona o nacionalizaciji najamnih zgrada i građevinskog zemljišta ("Službeni list FNRJ", br. 52/58), Sekretarijat Saveznog izvršnog veća za pravosudne poslove propisuje

UPUTSTVO

O ZEMLjIŠNOKNjIŽNIM UPISIMA NACIONALIZOVANIH NAJAMNIH ZGRADA I GRAĐEVINSKOG ZEMLjIŠTA

(Objavljeno u "Sl. listu FNRJ", br. 49/59)

OPŠTE ODREDBE

1.
Uknjiženje društvene svojine na nepokretnostima koje su nacionalizovane Zakonom o nacionalizaciji najamnih zgrada i građevinskog zemljišta (u daljem tekstu: Zakon) vrši se na način propisan ovim uputstvom.
2.
Zgrade, idealne delove zgrada i posebne delove zgrada koji su nacionalizovani zajedno sa zemljištem, sud će uknjižiti u zemljišnim knjigama kao društvenu svojinu na osnovu pravosnažnog rešenja komisije za nacionalizaciju o utvrđenju predmeta nacionalizacije.
3.
Uknjiženje društvene svojine na nacionalizovanom građevinskom zemljištu, osim na zemljištu koje je nacionalizovano zajedno sa zgradom, vrši se na osnovu rešenja organa uprave opštinskog narodnog odbora nadležnog za poslove finansija.
Zemljišnoknjižni sud će izvršiti upis društvene svojine na svim zemljištima označenim u zajedničkom rešenju o utvrđenju nacionalizacije građevinskog zemljišta, osim na onima za koja utvrdi da se ne nalaze u granicama užeg građevinskog rejona grada odnosno gradskog naselja.
4.
Uknjiženje društvene svojine na nacionalizovanim najamnim zgradama, na idealnim delovima zgrada, na posebnim delovima zgrada ili na građevinskom zemljištu izvršiće se iako lice označeno kao sopstvenik u rešenju o utvrđivanju nacionalizacije nije u zemljišnim knjigama upisano kao sopstvenik.

UKNjIŽENjE ZGRADA I DELOVA ZGRADA

5.
Sud će uknjižiti društvenu svojinu na celoj zgradi i kad su samo pojedini ili svi posebni delovi zgrade izuzeti od nacionalizacije.
U takvom slučaju, dok se ne osnuje zemljišna knjiga "E", sud će, po službenoj dužnosti, u vlasničkom listu zemljišnoknjižnog uloška za nacionalizovanu zgradu zabeležbom utvrditi koji su posebni delovi zgrade izuzeti od nacionalizacije i ko su njihovi sopstvenici.
6.
Dok se ne osnuje zemljišna knjiga "E", može se privremeno, na osnovu ugovora o otuđenju, vršiti prenos posebnih delova zgrada na taj način što će se u vlasničkom listu zabeležbom utvrditi prenos svojine sa dotadašnjeg na novog sopstvenika.
7.
Ako je građaninu rešenjem o nacionalizaciji ostavljena u svojini poslovna prostorija ili poslovna zgrada (čl. 14. i 29. Zakona), sud će, istovremeno sa upisom prava svojine, zabeležiti i zabranu otuđenja poslovne prostorije odnosno zgrade. Ova zabrana će se zabeležiti u vlasničkom listu.
8.
Ako je nacionalizovan samo deo zgrade koja se nalazi van užeg građevinskog rejona (član 36. stav 3. Zakona), sud će sa uknjiženjem društvene svojine na delu zgrade koji je nacionalizovan, ujedno uknjižiti i društvenu svojinu na idealnom delu građevinske parcele u veličini određenoj rešenjem o utvrđivanju predmeta nacionalizacije.

UKNjIŽENjE GRAĐEVINSKOG ZEMLjIŠTA

9.
Kad je rešenjem nadležnog organa nacionalizovano građevinsko zemljište u granicama užeg građevinskog rejona grada odnosno gradskog naselja, sud je dužan, pre uknjiženja društvene svojine na tom zemljištu, proveriti:
- da li se odnosno zemljište nalazi u mestu koje se po odluci republičkog izvršnog veća smatra gradom ili naseljem gradskog karaktera;
- da li se to zemljište nalazi u užem građevinskom rejonu toga mesta, i
- da li na tom zemljištu postoji zgrada koja nije nacionalizovana.
10.
Ako sud utvrdi da se zemljište nalazi u užem građevinskom rejonu i da na njemu ne postoji zgrada, uknjižiće društvenu svojinu na nacionalizovanom zemljištu.
11.
Ako je nacionalizovano samo građevinsko zemljište, a ne i zgrada koja se nalazi na tom zemljištu, sud će, po službenoj dužnosti, u popisnom listu utvrditi da se zemljišnoknjižno telo deli na zemljište bez zgrade - kao zemljišnoknjižno teloIi na zgradu bez zemljišta - kao zemljišnoknjižno teloII. Ako u jednom zemljišnoknjižnom telu, osim parcele sa zgradom koja nije nacionalizovana, ima i drugih parcela, one sve čine zemljišnoknjižno teloI, a ako na jednoj parceli ima dve ili više zgrada - svaka zgrada bez zemljišta čini zemljišnoknjižno teloII, IIIitd.
Po deobi izvršenoj po prethodnom stavu, sud će, po službenoj dužnosti, uknjižiti društvenu svojinu na zemljištu bez zgrade (zemljišnoknjižno teloI), a u pogledu zgrade bez zemljišta (zemljišnoknjižno teloII) zabeležiće da se raniji vlasnički upisi sada odnose samo na zgradu ili više zgrada koje čine posebno zemljišnoknjižno teloII, IIIitd., odnosno uknjižiće pravo svojine na zgradi u korist lica koje je u rešenju o utvrđivanju nacionalizacije označeno kao njen sopstvenik.
12.
U slučaju iz prethodne tačke sud će, po službenoj dužnosti,uknjižiti pravo sopstvenika zgrade i njegovih pravnih sledbenika na besplatno korišćenje zemljišta koje pokriva zgrada i zemljišta koje služi za redovnu upotrebu zgrade - sve dok na tom zemljištu postoji ta zgrada (član 37. Zakona).
13.
Sva stvarna (knjižna) prava na zgradi i promene u pravu vlasništva upisuju se u dosadašnjem zemljišnoknjižnom ulošku uz naznačenje da se ti upisi odnose samo na zemljišnoknjižno teloII, IIIitd. (zgrada bez zemljišta).
14.
U slučaju nacionalizacije građevinskog neizgrađenog zemljišta (član 38. Zakona) sud će, po službenoj dužnosti, uknjižiti da raniji sopstvenik odnosno lice na koje je raniji sopstvenik trajno preneo pravo korišćenja (član 39. Zakona) ima pravo na besplatno korišćenje tog zemljišta sve dok nadležni organ opštinskog narodnog odbora ne donese rešenje o predaji zemljišta u posed opštini ili drugom licu. Opštinski narodni odbor dužan je zemljišnoknjižnom sudu dostaviti rešenje o predaji u posed opštini ili drugom licu nacionalizovanog građevinsko neizgrađenog zemljišta.
Na osnovu rešenja iz prethodnog stava sud će brisati pravo korišćenja, ako je upisano.
15.
Ako opštinski narodni odbor donese odluku o davanju nacionalizovanog građevinskog neizgrađenog zemljišta na korišćenje ranijem sopstveniku odnosno licu na koje je raniji sopstvenik trajno preneo pravo korišćenja, ili drugom licu, radi podizanja porodične stambene zgrade (čl. 40. i 41. Zakona) sud će u pogledu uknjiženja prava korišćenja na zemljištu i svojine na podignutoj zgradi postupiti po Uputstvu o načinu upisivanja u zemljišnim knjigama prava svojine na zgradama izgrađenim na zemljištu opštenarodne imovine ("Službeni list FNRJ", br. 44/51).
16.
Kad je nacionalizovana zgrada koja se nalazi van užeg građevinskog rejona, kao i zemljište koje pokriva zgrada i zemljište koje služi za njenu redovnu upotrebu, a ne i cela građevinska parcela na kojoj je podignuta zgrada (član 36. st. 1. i 2. Zakona), sud će, po službenoj dužnosti, za izdvojeni deo zemljišta (koji nije nacionalizovan) otvoriti nov zemljišnoknjižni uložak, ako je uz rešenje o nacionalizaciji priložen operat o cepanju zemljišta.
Ako uz rešenje o nacionalizaciji nije priložen operat o cepanju zemljišta, sud će obavestiti komisiju za nacionalizaciju da će se uknjiženje nacionalizovane imovine sprovesti kad operat o cepanju zemljišta bude dostavljen.
U slučaju iz prethodnog stava sud će u zemljišnim knjigama zabeležiti da je nacionalizovana zgrada kao i zemljište koje pokriva zgrada i zemljište koje služi za redovnu upotrebu te zgrade. Zabeležba će se upisati u