Na osnovu člana 21. stav 1. Zakona o Narodnoj banci Srbije ("Službeni glasnik RS", br. 72/2003 i 55/2004) i tačke 11. Odluke o jedinstvenom načinu obračuna i iskazivanja efektivne kamatne stope na kredite i depozite ("Službeni glasnik RS", broj 11/2005),
Guverner Narodne banke Srbije donosi

UPUTSTVO

ZA PRIMENU ODLUKE O JEDINSTVENOM NAČINU OBRAČUNA I ISKAZIVANjA EFEKTIVNE KAMATNE STOPE NA KREDITE I DEPOZITE

(Objavljeno u "Sl. glasniku RS", br. 11 od 4. februara 2005; 28/2005 i 108/2005)

1.
Ovim uputstvom bliže se uređuje način na koji se izračunava i iskazuje efektivna kamatna stopa na kredite koje odobrava i depozite koje prima banka iz tačke 1. stav 1. Odluke o jedinstvenom načinu obračuna i iskazivanja efektivne kamatne stope na kredite i depozite (u daljem tekstu: Odluka), a propisani su Odlukom.
2.
Pojedini pojmovi, u smislu ovog uputstva, imaju sledeća značenja:
1) diskontinuirana kapitalizacija je način obračuna kamate, koja se obračunava na početku ili na kraju perioda obračunavanja na istu ili promenljivu glavnicu kredita ili depozita, primenom stalne ili promenljive kamatne stope - u periodu za koji je kredit odobren, odnosno depozit položen;
2) diskontovanje je svođenje na sadašnju vrednost svih budućih primanja (priliva) i izdataka (odliva) novčanih sredstava po određenom ugovoru o kreditu ili depozitu (interna stopa prinosa);
3) kredit je novac koji banka-zajmodavac daje na korišćenje korisniku kredita - zajmoprimcu, s namenom ili bez namene, a koji je korisnik kredita obavezan da vrati uz ugovorenu kamatu - u roku i pod uslovima koji su utvrđeni ugovorom;
4) depozit je novac koji deponent - pravno ili fizičko lice polaže u banku - depozitara, s namenom ili bez namene, pri čemu se u ugovoru o depozitu banka obavezuje da će novčana sredstva depozita, uvećana za kamatu, vratiti u roku i pod uslovima koji su utvrđeni ugovorom;
5) kamata je cena kredita, odnosno depozita, koja zavisi od nominalnog dela kredita (glavnice), odnosno iznosa depozita, od načina i roka povraćaja, odnosno isplate novčanih sredstava, kao i od ugovorene ili propisane kamatne stope;
6) kamatna stopa je relativan broj P koji pokazuje koliku zaradu donosi suma od 100 novčanih jedinica u određenom vremenskom periodu (period za obračun);
7) period obračuna (ili vreme ukamaćivanja ili period kapitalizacije) jeste vremenski period u kome se obračunava kamata;
8) plan otplate je tabelarni pregled svih hronološki prikazanih tokova novčanih priliva i odliva, sastavni je deo ugovora o kreditu, odnosno depozitu i namenjen je potpunom informisanju zajmoprimaca, odnosno deponenata - radi ažurnijeg praćenja njihovih finansijskih prava i obaveza koji proističu iz ugovora o kreditu, odnosno depozitu;
9) novčani depozit je instrument obezbeđenja povraćaja kredita, odnosno novčana sredstva koja zajmoprimac prenosi na račun banke, na način i pod uslovima koji su utvrđeni ugovorom o kreditu;
10) učešće kod ugovora o kreditu koje obezbeđuje zajmoprimac jesu sredstva zajmoprimca kojima on u određenom procentu učestvuje u finansiranju kredita koji mu je potreban, a koje ne ulazi u obračun efektivne kamatne stope;
11) period do dospeća je deo obračunskog perioda od momenta posmatranja odobrenog kredita, odnosno položenog depozita do momenta njegove konačne naplate, odnosno isplate utvrđene ugovorom o kreditu, odnosno depozitu.
12) godišnja kamatna stopa jeste stopa koja primenom na neto novčane tokove kredita daje diskontovane neto novčane tokove tih kredita tako da zbir diskontovanih neto novčanih tokova iznosi nula (0).
Kamatna stopa iz stava 1. odredba pod 6 ove tačke može biti stalna ili promenljiva - i to u periodu kapitalizacije, a za periode jednake dužine. Kamatna stopa za osnovni obračunski period naziva se nominalnom kamatnom stopom. Primenom konformnog obračuna, za istu glavnicu dobiće se ista kamata, nezavisno od dužine perioda na koji se nominalna kamatna stopa odnosi. Primenom složenog kamatnog obračuna (koji se zasniva na postupku da se kamata obračunata u prvom obračunskom periodu pripisuje početnoj glavnici), kamata se u narednom obračunskom periodu uvećava za iznos kamate iz prvog perioda. U svakom sledećem periodu ukamaćivanja, kamata se obračunava na preostalu glavnicu, uvećanu za kamatu prethodnog perioda, odnosno obračunava se kamata na kamatu (kamatno-kamatni račun). Primenom dekurzivnog kamatnog obračuna, kamata se obračunava na kraju perioda obračuna, i to na iznos glavnice na početku osnovnog perioda kapitalizacije, a isplaćuje se na kraju perioda obračuna kamate.
3.
Efektivna kamatna stopa (u daljem tekstu: EKS) jeste dekurzivna kamatna stopa koja se obračunava na godišnjem nivou, i to primenom složenog kamatnog računa - obračun konformnom metodom, s tim što se pri obračunu EKS na kredite koristi korektivni faktor za diskontovane novčane prilive i odlive sredstava depozita položenog kao sredstvo obezbeđenja tih kredita (novčani depozit).
Jedinstveni način izračunavanja EKS zasniva se na metodu neto sadašnje vrednosti.
EKS se iskazuje u procentima s dve decimale, uz zaokruživanje druge decimale, i važi od dana obračuna (primer: EKS%x,xx%).
4.
Pod novčanim tokovima, u smislu ovog uputstva, podrazumevaju se svi tokovi novca između banke i klijenta koji su u vezi sa odobravanjem kredita, odnosno koji su deo uslova korišćenja kredita (npr. isplata glavnice, otplata anuiteta, jednokratna provizija za odobrenje kredita, naknada za servisiranje kreditne partije i sl.) ili uslovljavaju odobravanje kredita (naknada za obradu kreditnog zahteva i dr.).
Kod kreditnog odnosa, neto novčanim tokom u određenom periodu smatra se razlika između svih uplata u korist banke - poverioca i svih isplata u korist korisnika kredita - dužnika u toku ugovorenog roka.
Kod depozitnog odnosa, neto novčanim tokom u određenom periodu smatra se razlika između svih uplata u korist banke - primaoca depozita i svih isplata u korist deponenta banke u toku ugovorenog roka.
5.
Osnovnim periodom, u smislu ovog uputstva, smatra se jedan dan.
6.
Jedan primerak plana otplate kredita i plana isplate depozita iz tačke 7. Odluke, koji su kao obrasci 1 i 2 štampani uz ovo uputstvo i njegov su sastavni deo, s pomoćnim kolonama za izračunavanje EKS-a, banka zadržava u svojoj dokumentaciji.
7.
Pregled bitnih elemenata otplate kredita, koji se klijentu dostavlja u smislu tačke 6. stav 1. Odluke, dat je kao prilog 1 uz ovo uputstvo i njegov je sastavni deo.
8.
Plan otplate kredita (Obrazac 1) sačinjava se uz pretpostavku da će ugovorne strane uredno izvršavati svoje obaveze.
Obrazac 1 popunjava se na sledeći način:
1) u kolonu Period unosi se redni broj perioda u kome je došlo do određenog novčanog toka. Nulti period je period prvog novčanog toka ili ugovoreni datum stavljanja kredita na raspolaganje, zavisno od toga koji od ta dva perioda nastupa ranije. Poslednji period je period poslednjeg novčanog toka;
2) u kolonu Datum dospeća unosi se tačan datum dospeća (prema kalendarskom broju dana u mesecu i 365/366 dana u godini);
3) u kolonu Isplata kredita unosi se iznos kredita, odnosno iznos tranši koje se isplaćuju na određeni datum;
4) u kolonu Druge isplate unose se druge isplate koje banka izvršava u vezi sa zaključenim ugovorom o kreditu (npr. preplaćene kamate i sl.);
5) u kolonu Anuitet unose se podaci o anuitetima (jednaki anuiteti, promenjivi anuiteti s jednakim otplatnim kvotama, promenjivi anuiteti s promenljivim otplatnim kvotama i drugi anuiteti);
6) u kolonu Uplata glavnice unosi se deo glavnice iz anuiteta koji se uplaćuje u određenom periodu;
7) u kolonu Uplata kamate unosi se iznos kamate koji se uplaćuje iz anuiteta u određenom periodu, kao i iznos interkalarne kamate, a na planu otplate kredita obavezno se navodi nominalna kamatna stopa (fiksna ili varijabilna);
8) u kolonu Druge uplate unose se druge uplate koje korisnik kredita plaća banci na osnovu zaključenog ugovora o kreditu, i to:
- troškovi obrade kreditnog zahteva,
- troškovi koji nastaju pri odobravanju kredita,
- troškovi obrade kredita,
- premije osiguranja kredita koje na teret korisnika kredita, a u vidu dodatnih provizija, plaća banka,
- naknade na