Na osnovu člana 21. stav 1. Zakona o Narodnoj banci Srbije ("Službeni glasnik RS", br. 72/2003 i 55/2004) i tačke 19. Odluke o načinu i postupku sprovođenja opštih uslova poslovanja koje banka primenjuje u odnosu s klijentima fizičkim licima ("Službeni glasnik RS", broj 74/2009),
Guverner Narodne banke Srbije donosi

UPUTSTVO

ZA SPROVOENjE ODLUKE O NAČINU I POSTUPKU SPROVOENjA OPŠTIH USLOVA POSLOVANjA KOJE BANKA PRIMENjUJE U ODNOSU S KLIJENTIMA FIZIČKIM LICIMA

(Objavljeno u "Sl. glasniku RS", br. 74 od 7. septembra 2009)

1.
Ovim uputstvom bliže se uređuje način na koji se obračunavaju i objavljuju troškovi, kamate i naknade bankarskih usluga, i to po osnovu depozitnih i kreditnih poslova (u daljem tekstu: efektivna kamatna stopa), kao i bliži uslovi i način obaveštavanja klijenata banke propisani Odlukom o načinu i postupku sprovođenja opštih uslova poslovanja koje banka primenjuje u odnosu s klijentima fizičkim licima (u daljem tekstu: Odluka).
2.
Pojedini pojmovi, u smislu ovog uputstva, imaju sledeće značenje:
1) diskontinuirana kapitalizacija je način obračuna kamate, koja se obračunava na početku ili na kraju perioda obračunavanja na istu ili promenljivu glavnicu depozita ili kredita, primenom stalne ili promenljive kamatne stope, i to u periodu za koji je položen depozit, odnosno odobren kredit;
2) diskontovanje je svođenje na sadašnju vrednost svih budućih primanja (priliva) i izdataka (odliva) novčanih sredstava po određenom ugovoru o depozitu, odnosno kreditu (interna stopa prinosa);
3) depozit je novac koji deponent - fizičko lice polaže u banku-depozitara, s namenom ili bez namene, pri čemu se u ugovoru o depozitu banka obavezuje da će novčana sredstva depozita, uvećana za kamatu, vratiti u roku i pod uslovima utvrđenim ugovorom;
4) kredit je novac koji banka - zajmodavac daje na korišćenje korisniku kredita fizičkom licu - zajmoprimcu, s namenom ili bez namene, a koji je korisnik kredita obavezan da vrati uz ugovorenu kamatu, u roku i pod uslovima utvrđenim ugovorom;
5) kamata je cena depozita, odnosno kredita, koja zavisi od iznosa depozita, odnosno nominalnog dela kredita (glavnice), od načina i roka povraćaja, odnosno isplate novčanih sredstava, kao i od ugovorene ili propisane kamatne stope;
6) kamatna stopa je relativan broj P koji pokazuje koliku zaradu donosi suma od 100 novčanih jedinica u određenom periodu (period za obračun);
7) period obračuna ili vreme ukamaćivanja ili period kapitalizacije jeste period u kome se obračunava kamata;
8) plan isplate, odnosno otplate je tabelarni pregled svih hronološki prikazanih tokova novčanih priliva i odliva, sastavni je deo ugovora o depozitu, odnosno kreditu i namenjen je potpunom informisanju deponenata, odnosno zajmoprimaca, radi ažurnijeg praćenja njihovih finansijskih prava i obaveza koji proističu iz tog ugovora;
9) novčani depozit je instrument obezbeđenja povraćaja kredita, odnosno novčana sredstva koja zajmoprimac prenosi na račun banke na način i pod uslovima utvrđenim ugovorom o kreditu;
10) učešće kod ugovora o kreditu koje obezbeđuje zajmoprimac jesu sredstva zajmoprimca kojima on u određenom procentu učestvuje u finansiranju kredita koji mu je potreban a koja ne ulaze u obračun efektivne kamatne stope;
11) period do dospeća je deo obračunskog perioda od momenta posmatranja položenog depozita, odnosno odobrenog kredita do momenta njegove konačne isplate, odnosno naplate utvrđene ugovorom o depozitu, odnosno kreditu;
12) godišnja kamatna stopa jeste stopa koja primenom na neto novčane tokove kredita daje diskontovane neto novčane tokove tih kredita tako da njihov zbir iznosi nula (0).
Kamatna stopa iz stava 1, odredba pod 6, ove tačke može biti fiksna ili promenljiva - i to u periodu kapitalizacije, a za periode jednake dužine. Kamatna stopa za osnovni obračunski period naziva se nominalnom kamatnom stopom. Primenom konformnog metoda obračuna će se za istu glavnicu dobiti ista kamata, nezavisno od dužine perioda na koji se nominalna kamatna stopa odnosi. Primenom metoda složenog kamatnog obračuna (koji se zasniva na postupku da se kamata obračunata u prvom obračunskom periodu pripisuje početnoj glavnici), kamata se u narednom obračunskom periodu uvećava za iznos kamate iz prvog perioda. U svakom sledećem periodu ukamaćivanja kamata se obračunava na preostalu glavnicu, uvećanu za kamatu prethodnog perioda, odnosno obračunava se kamata na kamatu (kamatno kamatni račun). Primenom dekurzivnog kamatnog obračuna, kamata se obračunava na kraju perioda obračuna, i to na iznos glavnice na početku osnovnog perioda kapitalizacije, a isplaćuje se na kraju perioda obračuna kamate.
3.
Efektivna kamatna stopa (u daljem tekstu: EKS) jeste dekurzivna kamatna stopa koja se obračunava na godišnjem nivou, i to primenom složenog kamatnog računa - obračun konformnom metodom, s tim što se pri obračunu EKS a na kredite koristi korektivni faktor za diskontovane novčane prilive i odlive sredstava depozita položenog kao sredstvo obezbeđenja tih kredita (novčani depozit).
Jedinstveni način izračunavanja EKS a zasniva se na metodu neto sadašnje vrednosti.
EKS se iskazuje u procentima, s dve decimale, uz zaokruživanje druge decimale, i važi na dan obračuna (primer: EKS%= dž,dždž%).
4.
Pod novčanim tokovima, u smislu ovog uputstva, podrazumevaju se svi tokovi novca između banke i klijenta koji su u vezi sa odobravanjem kredita, odnosno koji su deo uslova korišćenja kredita (npr. isplata glavnice, otplata anuiteta, jednokratna provizija za odobrenje kredita, naknada za servisiranje kreditne partije i sl.) ili uslovljavaju odobravanje kredita (naknada za obradu kreditnog zahteva i dr.).
Kod depozitnih poslova, neto novčanim tokom u određenom periodu smatra se razlika između svih uplata u korist banke primaoca depozita i svih isplata u korist deponenta banke u toku ugovorenog roka.
Kod kreditnih poslova, neto novčanim tokom u određenom periodu smatra se razlika između svih uplata u korist banke poverioca i svih isplata u korist korisnika kredita dužnika u toku ugovorenog roka.
5.
Osnovnim periodom, u smislu ovog uputstva, smatra se jedan dan.
6.
Pregledi osnovnih podataka o depozitu, odnosno kreditu sadrže podatke iz tač. 4. i 5. Odluke, a banka ih izrađuje na obrascima (prilozi 1 i 2) i uručuje klijentu kao svoju ponudu.
Pregledi bitnih elemenata depozita, odnosno otplate kredita sadrže podatke iz tač. 4. i 5. Odluke, izrađuju se na obrascima (prilozi 3 i 4), a banka ih uručuje klijentu na način utvrđen u tački 14. Odluke.
7.
Jedan primerak plana isplate depozita i plana otplate kredita iz tačke 14. Odluke, s pomoćnim kolonama za izračunavanje EKS a, banka zadržava u svojoj dokumentaciji. Plan isplate depozita i plan otplate kredita izrađeni su na obrascima (prilozi 5 i 6).
8.
Plan isplate depozita (Prilog 5) sačinjava se uz pretpostavku da će ugovorne strane uredno izvršavati svoje obaveze.
Prilog 5 popunjava se na sledeći način:
1) u kolonu Period unosi se redni broj perioda u kome je došlo do određenog novčanog toka, pri čemu je nulti period - period prvog novčanog toka ili ugovoreni datum stavljanja depozita na raspolaganje, zavisno od toga koji od ta dva perioda nastupa ranije, a poslednji period je period poslednjeg novčanog toka;
2) u kolonu Datum dospeća unosi se tačan datum dospeća (prema kalendarskom broju dana u mesecu i 365/366 dana u godini);
3) u kolonu Uplata depozita unosi se iznos depozita (odnosno dela depozita) koji treba da se uplati na račun banke, i to na onaj datum kada je izvesno da će doći do uplate;
4) u kolonu Uplate u korist klijenta upisuju se iznosi sredstava koje banka obračunava u korist klijenta (npr. iznos pripisane kamate, bonusi tokom trajanja ili produženja depozita i sl.);
5) u