ZAKON

O DRUŠTVENOJ KONTROLI CENA

(Objavljen u "Službenom glasniku SRS", br. 28/87, 6/89, 25/89, 55/90 i "Sl. glasniku RS", br. 6/90, 53/93, 67/93, 48/94)

I. OSNOVNE ODREDBE

Član 1.

Ovim zakonom uređuje se društvena kontrola cena, preduzimanjem mera neposredne kontrole cena za određene proizvode i usluge i određuju poslovi društvene kontrole cena koje vrše nadležni organi u Republici.

Član 2.

Radnici u osnovnim organizacijama udruženog rada samostalno, u odnosima međusobne zavisnosti, povezanosti i odgovornosti sa radnicima u drugim organizacijama udruženog rada, odnosno drugim samoupravnim organizacijama i zajednicama, obrazuju cene svojih proizvoda i usluga prema uslovima tržišta i u skladu sa zakonom.
Nadležni organi društveno-političke zajednice dužni su, u skladu sa društvenim planovima i aktima o ostvarivanju tih planova, da preduzimaju mere ekonomske politike kojima se utiče na odnose ponude i tražnje i stvaraju uslove da se cene proizvoda i usluga obrazuju prema uslovima tržišta.

Član 3.

Organizacije udruženog rada obrazuju cene dnevnih političko-informativnih listova i radio i televizijske pretplate, uz saglasnost Izvršnog veća Skupštine Socijalističke Republike Srbije.

Član 4.

Izvršno veće propisuje zaštitne cene za poljoprivredne proizvode koji su predviđeni planskim aktima na nivou Republike a nisu utvrđeni kao osnovni poljoprivredni proizvodi u planskim aktima na nivou Federacije.
Zaštitnim cenama iz stava 1. ovog člana treba obezbediti dugoročni ekonomski interes proizvođača za povećanje ugovorne proizvodnje poljoprivrednih proizvoda, s tim što se kod utvrđivanja tih cena polazi i od odnosa cena poljoprivrednih proizvoda i cena proizvoda koji se koriste u procesu proizvodnje tih proizvoda.
Organizacije udruženog rada, druge samoupravne organizacije i zajednice i organizacije za robne rezerve, pri ugovaranju proizvodnje i kupovini poljoprivrednih proizvoda iz ugovorene proizvodnje za koje Republika propisuje zaštitne cene, ne mogu ugovoriti proizvodnju, ni kupovati te proizvode od proizvođača, po cenama nižim od zaštitnih cena.

II. DRUŠTVENA KONTROLA CENA

Član 5.

Društvena kontrola cena je ukupna društvena aktivnost na praćenju kretanja cena i preduzimanju mera radi usklađivanja ukupnih odnosa na tržištu, a naročito u pravcu podsticanja proizvodnje i povećanja obima i strukture ponude, stvaranja uslova da se zadovoljava obim i struktura tražnje i sprečavanja stihijnog delovanja tržišta.
Društvenu kontrolu cena vrše radnici u osnovnim organizacijama udruženog rada, organizacije udruženog rada i druge samoupravne organizacije i zajednice u odnosima međusobne zavisnosti, povezanosti i odgovornosti, samoupravne interesne zajednice, privredne komore, organizovani potrošači i nadležni organi u društveno-političkim zajednicama.
Pod društvenom kontrolom cena podrazumeva se i preduzimanje mera neposredne kontrole cena, u skladu sa saveznim zakonom o sistemu društvene kontrole cena.

Član 6.

Mere neposredne kontrole cena su: određivanje najvišeg nivoa cena, odnosno najviših cena, vraćanje cena na određeni nivo i način obrazovanja cena i mogu se propisati izuzetno, i to:
1. ako i pored preduzetih mera ekonomske politike nastupe ili mogu nastupiti veći poremećaji na tržištu i u kretanju cena ili se dovodi u pitanje ostvarivanje ciljeva utvrđenih društvenim planom i drugim planskim aktima Republike, opštine, odnosno grada Beograda;
2. ako organizacija udruženog rada ne obrazuje cene proizvoda i usluga u skladu sa utvrđenim elementima iz člana 3. ovog zakona;
3. radi sprečavanja monopolskih obrazovanja cena;
4. radi utvrđivanja prodajnih cena proizvoda iz uvoza i iz robnih rezervi koji se koriste za intervencije na tržištu.
Nadležni organ u Republici, opštini, odnosno gradu Beogradu, dužan je, istovremeno sa preduzimanjem mera neposredne kontrole cena u smislu tačke 1. stav 1. ovog člana, da donese, odnosno predloži mere ekonomske politike za otklanjanje uzroka zbog kojih je ta mera preduzeta.

Član 7.

Izvršno veće, može propisati mere neposredne kontrole cena za proizvode i usluge i to: izdavačke i novinsko-izdavačke delatnosti (osim izdanja lokalnog karaktera); obavezne veterinarske zaštite stoke; prevoza putnika i robe u međumesnom, rečnom i drumskom saobraćaju; privredne avijacije; cevovodnog transporta; pretovara u lukama; banaka; osiguranja imovine i lica; lutrija i kladionica; reklama i ekonomske propagande (osim lokalnih); špedicije, posredovanja i komisionih poslova u oblasti saobraćaja; kontrole kvaliteta i kvantiteta robe; višeg i visokog obrazovanja; naučnoistraživačke delatnosti; radio i televizijske pretplate; snimanja i tehničke obrade filmova; zdravstvene zaštite; zaštite i zbrinjavanja socijalno ugrožene dece i omladine, dece i omladine sa smetnjama u razvoju i sa poremećajima u ponašanju; socijalne zaštite normalnih odraslih lica; socijalne zaštite fizički i psihički defektnih odraslih lica; domova studenata i službe društvenog knjigovodstva.
Nadležni organ opštine, odnosno grada Beograda može propisati mere neposredne kontrole cena za proizvode i usluge, izuzev za proizvode i usluge od interesa za celu zemlju i proizvode i usluge iz stava 1. ovog člana.

Član 7a

Izuzetno, ako se aktima organa federacije ili aktima organa drugih republika u oblasti cena narušava ravnopravnost preduzeća u pogledu uslova privređivanja ili na drugi način ugrožava ekonomski interes Republike, a ne obezbeđuje se kompenzacija, Izvršno veće može propisati mere neposredne kontrole cena i druge mere i za proizvode i usluge koji su saveznim zakonom utvrđeni kao proizvodi i usluge od interesa za celu zemlju.
Mere neposredne kontrole cena koje Izvršno veće propiše u smislu stava 1. ovog člana, odnose se na sve proizvode i usluge koji se proizvode, odnosno prodaju u Republici Srbiji.

Član 8.

Republički organ uprave nadležan za cene:
1. prati i analizira kretanje cena, odnose ponude i tražnje, dejstvo mera ekonomske politike i mera neposredne kontrole cena na cene i sprovođenje utvrđene ekonomske politike u oblasti cena, kao i sprovođenje zakona i drugih propisa kojima se uređuju odnosi u oblasti cena;
2. prati i analizira uticaj cena na odnose u sticanju i raspodeli dohotka, uticaj kretanja cena na stabilnost tržišta, troškove