ZAKON

O ODBRANI

(Objavljen u "Sl. listu SRJ", br. 43/94, 11/95, 28/96, 44/99, 3/02)

GlavaI- OSNOVNE ODREDBE

Član 1.

Ovim zakonom uređuje se prava i dužnosti građana, Vojske Jugoslavije, saveznih organa i saveznih organizacija, organa i organizacija republika članica i jedinica lokalne samouprave, organizacija koje obavljaju javnu službu ili delatnost, preduzeća i drugih pravnih lica u odbrani suverenosti, teritorije, nezavisnosti i ustavnog poretka Savezne Republike Jugoslavije (u daljem tekstu: odbrana zemlje).

Član 2.

Građani, savezni organi i savezne organizacije, organi i organizacije republika članica i jedinica lokalne samouprave, organizacije koje obavljaju javnu službu ili delatnost, preduzeća i druga pravna lica (u daljem tekstu: građani, državni organi, preduzeća i druga pravna lica) i Vojska Jugoslavije svoja prava i dužnosti u odbrani zemlje izvršavaju u miru u ratu u skladu sa saveznim zakonom i drugim saveznim propisima.

Član 3.

Odbrana zemlje se ostvaruje:
1) organizovanjem i pripremanjem snaga za izvršavanje zadataka u odbrani zemlje, odnosno za suprotstavljanje ili odvraćanje neprijatelja od napada na zemlju;
2) učešćem građana u oružanoj borbi i drugim oblicima suprtostavljanja neprijatelju do konačnog otklanjanja ili prestanka opasnosti za zemlju;
3) izvršavanjem i drugih poslova i zadataka od interesa za odbranu zemlje, u skladu sa obavezama utvrđenim planovima iz člana 6. ovog zakona i odlukama saveznih državnih organa pripremljenim za slučaj neposredne ratne opasnosti, ratnog stanja, vanrednog stanja ili ugrožavanja mira u svetu.

Član 4.

Kad utvrdi da postoji opasnost ili su ugroženi suverenost, teritorija, nezavisnost, ustavni poredak ili bezbednost zemlje, zavisno od obima i stepena opasnosti koja predstoji ili je nastala, Savezna skupština proglašava:
1) neposrednu ratnu opasnost - ako postoji opasnost od napada ili drugog oblika spoljnjeg ugrožavanja zemlje;
2) ratno stanje - ako predstoji ili je otpočeo napad na zemlju;
3) vanredno stanje - ako dođe do unutrašnjih nemira većih razmera kojima se nasiljem ugrožava ustavni poredak zemlje ili kad nastupe prirodne i druge nesreće koje u velikim razmerama ugrožavaju živote građana i njihovu imovinu i materijalna dobra.

Član 5.

Neposredna ratna opasnost, ratno stanje ili vanredno stanje proglašavaju se za celu zemlju.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, vanredno stanje se može proglasiti i na delu teritorije.
Vanredno stanje na delu teritorije može se proglasiti i na predlog skupštine republike članice ili republičke vlade kad republička skupština nije u mogućnosti da se sastane.

Član 6.

U slučaju neposredne ratne opasnosti, ratnog stanja ili vanrednog stanja:
1) građani, državni organi, preduzeća i druga pravna lica preduzimaju mere i radnje u skladu s obavezama utvrđenim planom mobilizacije i planom organizovanja priprema za odbranu i odlukama Savezne vlade;
2) komande, jedinice i ustanove Vojske Jugoslavije postupaju u skladu s planovima mobilizacije i upotrebe Vojske Jugoslavije i naredbama predsednika Republike.
Planove iz stava 1. tačke 1. ovog člana predlaže Savezna vlada, a iz tačke 2. tog stava - nadležni organ Vojske Jugoslavije.
Planovima iz stava 1. ovog člana (u daljem tekstu: Plan odbrane zemlje) ili izvodom iz tih planova utvrđuje se obaveze izvršilaca iz tog stava.

Član 7.

U slučaju napada na zemlju, svi građani u zemlji i inostranstvu, komande, jedinice i ustanove Vojske Jugoslavije, predstavnici državnih organa i organizacija i organi upravljanja u preduzećima i drugim pravnim licima, dužni su da, odmah po saznanju, ne čekajući poziv ili naređenje, postupe po svom ratnom rasporedu i obavezama utvrđenim Planom odbrane zemlje, odnosno izvodom iz tog plana i odlukama i merama Savezne vlade.

Član 8.

U slučaju neposredne ratne opasnosti, ratnog stanja ili vanrednog stanja, predsednik Republike, u skladu s odlukama Vrhovnog saveta odbrane, naređuje mere pripravnosti, mobilizaciju i upotrebu Vojske Jugoslavije i druge mere i radnje koje Vojska Jugoslavije preduzima radi sprečavanja i otklanjanja opasnosti koje ugrožavaju odbranu zemlje i njenu bezbednost.

Član 9.

U slučaju ugrožavanja mira u svetu, Savezna vlada naređuje preduzimanje mera za odbranu zemlje, odnosno mera i radnji potrebnih za izvršavanje obaveza Savezne Republike Jugoslavije (u daljem tekstu: SRJ) predviđenih Poveljom Ujedinjenih nacija ili drugim međunarodnim ugovorima zaključenim u skladu s tom poveljom.

Član 10.

Niko nema pravo da zaključi ili potpiše kapitulaciju zemlje ili njenog dela, niti da spreči građane da se bore protiv neprijatelja koji je napao zemlju.
Ako deo teritorije SRJ bude zauzet, građani, državni organi, preduzeća i druga pravna lica, komande, jedinice i ustanove Vojske Jugoslavije, koji su ostali nepokoreni na toj teritoriji, dužni su da postupaju po propisima SRJ i izvršavaju odluke i naređenja saveznih organa koji se odnose na odbranu tog dela teritorije.

Član 11.

Građani, državni organi, preduzeća i druga pravna lica dužni su da obaveštenja i podatke o odbrani zemlje koje saznaju u izvršavanju svojih obaveza, utvrđenih ovim zakonom i drugim saveznim propisima ili na drugi način, čuvaju kao vojnu, službenu ili državnu tajnu.
Poslove bezbednosti i zaštite koji se odnose na odbranu zemlje obavlja nadležna služba Vojske Jugoslavije, a određene poslove - služba Saveznog ministarstva za unutrašnje poslove, u skladu sa saveznim zakonom kojim se uređuje bezbednost zemlje.

Član 12.

Mobilizacijom, Vojska Jugoslavije, državni organi, preduzeća i druga pravna lica i građani iz mirnodopske organizacije i stanja prelaze na ratnu organizaciju, uslove rada i stanje za vođenje rata.
Mobilizacija po obimu može biti opšta ili delimična, a po načinu izvršenja - javna ili tajna.

Član 13.

Opšta mobilizacija obuhvata građane, državne organe, preduzeća i druga pravna lica, komande i jedinice i ustanove Vojske Jugoslavije i materijalna sredstva za potrebe odbrane zemlje i naređuje se u slučaju neposredne ratne opasnosti, ratnog stanja ili vanrednog stanja.
Opšta mobilizacija se sprovodi po Planu odbrane zemlje i u skladu s propisima i odlukama saveznih organa.
Mobilizacija se može narediti i u slučaju ugrožavanja mira u svetu i bezbednosti Savezne Republike Jugoslavije.

Član 14.

Delimična mobilizacija građana, pojedinih komandi, jedinica i ustanova Vojske Jugoslavije, državnih organa, preduzeća i drugih pravnih lica i materijalnih sredstava za potrebe odbrane zemlje može se narediti i radi provere spremnosti za izvršavanje mobilizacije, u okviru planiranih vežbi, kontrole i ostvarivanja nadzora nad organizovanjem priprema za mobilizaciju.
Mobilizaciju iz stava 1. ovog člana za građane, državne organe, preduzeća i druga pravna lica naređuje Savezno ministarstvo za odbranu, po odobrenju Savezne vlade, i za komande, jedinice i ustanove Vojske Jugoslavije i vojne obveznike raspoređenje u Vojsci Jugoslavije - starešine na komandnim dužnostima u Vojsci Jugoslavije koje, u skladu sa odlukom Vrhovnog saveta odbrane, ovlasti predsednik Republike.

Član 15.

Organizovanje i pripremanje građana za oružanu borbu i druge oblike oružanog otpora vrši se u jedinicama i ustanovama Vojske Jugoslavije i jedinicama i organima unutrašnjih poslova.

Član 16.

U odbrani zemlje, Vojska Jugoslavije je glavna oružana sila i nosilac oružane borbe u svih drugih oblika oružanog suprotstavljanja neprijatelju. Vojska Jugoslavije objedinjava sve učesnike u oružanoj borbi i komanduje svim borbenim dejstvima.

Član 17.

U slučaju neposredne ratne opasnosti, ratnog stanja ili vanrednog stanja, jedinice i organi unutrašnjih poslova mogu biti upotrebljeni za izvršavanje borbenih zadataka, odnosno vođenje borbe ili pružanje oružanog otpora. Te jedinice i organi u izvršavanju borbenih zadataka potčinjavaju se starešini Vojske Jugoslavije koji komanduje borbenim dejstvima.

Član 18.

U miru i ratu jedinice i ustanove Vojske Jugoslavije popunjavaju se vojnim obveznicima iz stalnog i rezervnog sastava i dobrovoljcima, kao i materijalnim sredstvima iz ratnih rezervi i materijalnim sredstvima iz popisa.
Rezervni sastav jedinica i organa unutrašnjih poslova popunjava se vojnim obveznicima.

Član 19.

Pripadnici Vojske Jugoslavije koji učestvuju u oružanoj borbi dužni su da se u svim okolnostima pridržavaju pravila međunarodnog ratnog prava i drugih pravila o humanom postupanju s ranjenicima i zarobljenicima i o zaštiti stanovništva.

GlavaII- PRAVA I DUŽNOSTI GRAĐANA

Član 20.

Prava i dužnosti građana u odbrani zemlje su:
1) vojna obaveza;
2) učešće u civilnoj odbrani i zaštiti;
3) obučavanje za odbranu zemlje;
4) radna obaveza;
5) materijalna obaveza.
Prava i dužnosti iz stava 1. ovog člana, osim vojne obaveze, građani izvršavaju u skladu sa odlukom ili naredbom Saveznog ministarstva za odbranu.

1. Vojna obaveza

Član 21.

Vojnu obavezu građani izvršavaju pod uslovom i na način koji su propisani saveznim zakonom.