ZAKON

O SOCIJALNOJ ZAŠTITI I OBEZBEĐIVANjU SOCIJALNE SIGURNOSTI GRAĐANA

(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 36/91, 79/91, 33/93, 67/93, 53/93, 46/94, 48/94, 52/96, 29/01, 84/2004, 101/2005 i 115/2005)

I. OSNOVNE ODREDBE

Član 1.

Ovim zakonom uređuje se socijalna zaštita i obezbeđivanje socijalne sigurnosti građana.

Član 2.

Socijalnom zaštitom u smislu ovog zakona smatra se organizovana društvena delatnost koja ima za cilj pružanje pomoći građanima i njihovim porodicama kada dođu u stanje socijalne potrebe i preduzimanje mera radi sprečavanja nastajanja i otklanjanja posledica takvog stanja.
Stanjem socijalne potrebe se smatra takvo stanje u kojem je građaninu ili porodici neophodna društvena pomoć u cilju savladavanja socijalnih i životnih teškoća i stvaranju uslova za zadovoljavanje osnovnih životnih potreba, ukoliko se te potrebe ne mogu na drugi način zadovoljiti, a na osnovama humanizma i poštovanja ljudskog dostojanstva.

Član 3.

Socijalna sigurnost obezbeđuje se građanima koji su nesposobni za rad, a nemaju sredstva za izdržavanje, kao i građanima i porodici koji svojim radom i po osnovu rada, putem srodničke obaveze izdržavanja, po osnovu imovine i imovinskih prava ili na drugi način ne mogu da obezbede dovoljna sredstva za zadovoljavanje osnovnih životnih potreba.

Član 4.

Delatnošću socijalne zaštite smatraju se organizovane mere i aktivnosti na stvaranju uslova za ostvarivanje zaštitne funkcije porodice, uslova za samostalan život i rad lica koja se nalaze u stanju socijalne potrebe, ili za njihovo aktiviranje u skladu sa sposobnostima, obezbeđivanje sredstava za život materijalno neobezbeđenim za rad nesposobnim građanima i drugim građanima koji su u stanju socijalne potrebe, kao i obezbeđivanje drugih oblika socijalne zaštite.

Član 5.

Radi obezbeđivanja prava utvrđenih ovim zakonom, osnivaju se ustanove socijalne zaštite.
Poslove radnog i profesionalnog osposobljavanja i zapošljavanja invalidnih lica pod posebnim uslovima, kojima se, u smislu ovog zakona, obezbeđuje pravo na pomoć za osposobljavanje za rad, obavljaju preduzeća za radno i profesionalno osposobljavanje i zapošljavanje invalidnih lica i druga preduzeća i ustanove u skladu sa zakonom.
Poslove iz delatnosti socijalne zaštite mogu obavljati i građani, kao i druge ustanove i preduzeća u skladu sa zakonom.

Član 6.

Programima invalidskih, socijalno humanitarnih, stručnih i drugih organizacija i udruženja građana, doprinosi se unapređenju socijalno-ekonomskog i društvenog položaja, rehabilitaciji i socijalizaciji invalida i drugih lica u stanju socijalne potrebe, kao i unapređenju profesionalnog i dobrovoljnog humanitarnog rada.

Član 7.

Nad stručnim radom u obavljanju delatnosti i pojedinih poslova iz delatnosti socijalne zaštite vrši se nadzor.
Nad zakonitošću rada ustanova socijalne zaštite i drugih pravnih i fizičkih lica koja obavljaju delatnost socijalne zaštite, vrši se nadzor.

Član 8.

Prava iz ovog zakona vezana su za ličnost i ne mogu se prenositi.
Novčana primanja iz ovog zakona ne mogu biti predmet obezbeđenja ili prinudnog izvršenja.
Troškove postupka za ostvarivanje prava iz ovog zakona ne snose građani, ako ovim zakonom nije drugačije utvrđeno.
O pravima iz ovog zakona vodi se jedinstvena evidencija.

II. PRAVA U SOCIJALNOJ ZAŠTITI I SOCIJALNOJ SIGURNOSTI

Član 9.

Prava u socijalnoj zaštiti i socijalnoj sigurnosti u smislu ovog zakona su:
1) Materijalno obezbeđenje,
2) Dodatak za pomoć i negu drugog lica,
3) Pomoć za osposobljavanje za rad,
4) Pomoć u kući, dnevni boravak, privremeni smeštaj u prihvatilište i prihvatnu stanicu, smeštaj u ustanovu ili smeštaj u drugu porodicu,
5) Usluge socijalnog rada,
6) Oprema korisnika za smeštaj u ustanovu socijalne zaštite ili drugu porodicu,
7) Jednokratne pomoći.
Prava na materijalno obezbeđenje, dodatak za pomoć i negu drugog lica, pomoć za osposobljavanje za rad, smeštaj u ustanovu socijalne zaštite ili drugu porodicu i usluge socijalnog rada u vršenju javnih ovlašćenja, poverenih ovim zakonom, su prava od opšteg interesa i o njihovom obezbeđivanju stara se Republika.
O obezbeđivanju prava na pomoć u kući, dnevni boravak, privremeni smeštaj u prihvatilište i prihvatnu stanicu, opremu korisnika za smeštaj u ustanovu socijalne zaštite ili drugu porodicu, jednokratna pomoć i drugih usluga socijalnog rada stara se opština, odnosno grad u skladu sa ovim zakonom.
Opština, odnosno grad može svojom odlukom, u skladu sa materijalnim mogućnostima, utvrđivati druga prava u oblasti socijalne zaštite, veći obim prava od obima prava utvrđenih ovim zakonom i povoljnije uslove za njihovo ostvarivanje, kao i druge oblike socijalne zaštite, ako je prethodno, u svom budžetu, za to obezbedila sredstva.
U budžetu Republike obezbeđuju se sredstva za dodelu jednokratne pomoći u slučajevima izuzetnog ugrožavanja životnog standarda velikog broja građana.
O dodeli jednokratne pomoći iz stava 5. ovog člana odlučuje Vlada Republike Srbije.

1. Pravo na materijalno obezbeđenje

Član 10.

Materijalno obezbeđenje pripada pojedincu, koji živi sam (u daljem tekstu: pojedinac), odnosno porodici, koja ostvaruje prihode ispod minimalnog nivoa socijalne sigurnosti utvrđenog ovim zakonom.
Pojedincu koji je sposoban za rad, odnosno porodici koja ima članove sposobne za rad, osim u kojoj je većina članova nesposobna za rad ili je član porodice na odsluženju vojnog roka, materijalno obezbeđenje pripada u trajanju do devet meseci godišnje.

Član 11.

Minimalni nivo socijalne sigurnosti za mesec septembar 2004. godine utvrđuje se u procentualnom iznosu od osnovice koju čini prosečna zarada ostvarena po zaposlenom u Republici u drugom kvartalu 2004. godine i iznosi, za:
1) pojedinca 16%;
2) porodicu sa dva člana 22%;
3) porodicu sa tri člana 28%;
4) porodicu sa četiri člana 30%;
5) porodicu sa pet i više članova 32%.
Minimalni nivo socijalne sigurnosti iz stava 2. ovog člana usklađuje se svakog meseca sa indeksom troškova života.
Nominalne mesečne iznose minimalnog nivoa socijalne sigurnosti, zaokruženo u dinarima, u skladu sa st. 1. i 2. ovog člana, utvrđuje ministar nadležan za socijalna pitanja.

Član 12.

Pravo na materijalno obezbeđenje ima pojedinac, odnosno porodica, koja nema prihode, ili ima manji prihod od minimalnog nivoa socijalne sigurnosti utvrđenog ovim zakonom, pod uslovom, da:
1) osim stambenog prostora koji odgovara potrebama pojedinca, odnosno porodice i okućnice u površini do 0,5 hektara nema drugih nepokretnosti, osim ako je data saglasnost za uknjižbu prava hipoteke do namirenja valorizovanih troškova datih po osnovu prava na materijalno obezbeđenje;
2) se pojedinac, odnosno član porodice, a koji je sposoban za rad, ukoliko ne obavlja nikakvu delatnost, nalazi na redovnom školovanju, vodi na evidenciji nezaposlenih lica i nije odbio ponuđeno zaposlenje, radno angažovanje na privremenim, povremenim i sezonskim poslovima stručno osposobljavanje, prekvalifikaciju, dokvalifikaciju ili osnovno obrazovanje;
3) pojedincu, odnosno članu porodice nije prestao radni odnos izjavom njegove volje, njegovom saglasnošću ili njegovom krivicom, zbog disciplinske ili krivične odgovornosti, osim ako je od prestanka radnog odnosa proteklo dve godine ili ako je po prestanku radnog odnosa nastupila nesposobnost za rad;
4) da pojedinac, odnosno član porodice nije prodao, poklonio ili se odrekao prava na nasleđivanje nepokretne imovine ili da je protekao period u kojem bi, od tržišne vrednosti nepokretne imovine koju je prodao, poklonio ili se odrekao prava na nasleđivanje, mogao obezbeđivati materijalno obezbeđenje u smislu ovog zakona;
5) pojedinac, odnosno član porodice, ne poseduje pokretnu imovinu čijim korišćenjem, ili otuđenjem, bez ugrožavanja osnovnih životnih potreba, može obezbediti sredstva, u visini šestostrukog iznosa materijalnog obezbeđenja, koje bi mu bilo utvrđeno, po ovom zakonu, u momentu podnošenja zahteva.
Pojedinac koji je zaključio ugovor o doživotnom izdržavanju nema pravo na materijalno obezbeđenje.
U porodici koja ne ispunjava uslove za ostvarivanje prava na materijalna obezbeđenja, iz razloga što neki od članova ne ispunjava uslove iz stava 1. tač. 2. i 3. ovog člana, pravo na materijalno obezbeđenje se priznaje samo za člana porodice koji je nesposoban za rad, pod uslovima utvrđenim ovim zakonom.
Valorizovanim troškovima u smislu stava 1. tačka 1. ovog člana smatra se, u smislu ovog zakona, iznos koji se utvrđuje množenjem poslednjeg pripadajućeg iznosa materijalnog obezbeđenja, u momentu naplate potraživanja, sa brojem meseci za koje je vršena isplata, bez obzira kada je ustanovljena hipoteka.
Period iz stava 1. tačka 4. ovog člana izračunava se tako što se tržišna vrednost nepokretne imovine iz stava 1. tačka 4. ovog člana u momentu podnošenja zahteva, podeli sa iznosom materijalnog obezbeđenja koje bi podnosiocu zahteva pripadalo po ovom zakonu u momentu podnošenja zahteva. Broj dobijen na ovaj način predstavlja broj meseci za koje, računajući od prvog narednog meseca od meseca u kojem je izvršena prodaja, poklon, odnosno odricanje od prava nasleđivanja, podnosilac zahteva ne može ostvariti pravo na materijalno obezbeđenje u smislu ovog zakona.
Odgovarajući stambeni prostor, u smislu stava 1. tačka 1) ovog člana, jeste jedna soba po članu porodice, odnosno dve sobe za lice koje ostvaruje pravo na dodatak za pomoć i negu drugog lica.
Naplata valorizovanih troškova neće se vršiti ako na