ZAKON

O STAMBENIM ODNOSIMA

(Objavljen u "Sl. glasniku SRS", br. 12 od 19. marta 1990; 47/90)

I. OSNOVNE ODREDBE

Član 1.

Zadovoljavanje stambenih potreba radnih ljudi i građana, obezbeđivanje sredstava za finansiranje tih potreba, korišćenje stanova, održavanje stambenih zgrada i stanova, privređivanje stanovima i rešavanje drugih pitanja u vezi sa zadovoljavanjem stambenih potreba vrši se na način i pod uslovima uređenim ovim zakonom.
Ovim zakonom uređuju se i uslovi za davanje stanova na korišćenje radi sticanja dohotka.

Član 2.

Radni ljudi i građani zadovoljavaju svoje lične i porodične stambene potrebe sopstvenim sredstvima: izgradnjom, kupovinom i zakupom stana.
Banke mogu da daju kredite za stambenu izgradnju radnim ljudima, građanima i pravnim licima, u skladu sa svojom poslovnom politikom.
Pored banaka kredite mogu da daju preduzeća i druge organizacije i zajednice svojim radnim ljudima za izgradnju ili kupovinu stanova i za poboljšanje uslova stanovanja. Preduzeća i druge organizacije i zajednice mogu da grade i kupuju stanove u društvenoj svojini za izdavanje u zakup i sticanje stanarskog prava, u skladu sa odredbama ovog zakona.
Sredstva za zadovoljavanje stambenih potreba penzionera i invalida izdvajaju se na načelima uzajamnosti, solidarnosti i minulog rada u odgovarajućoj samoupravnoj interesnoj zajednici, odnosno fondu penzijskog i invalidskog osiguranja, na način i u visini utvrđenoj opštim aktom zajednice, odnosno fonda.
Radni ljudi koji vrše samostalne delatnosti ličnim radom i radnicima u radnom odnosu kod tih radnih ljudi kao i radnici zaposleni u predstavništvima stranih firmi i diplomatskim i konzularnim predstavništvima u SFRJ mogu da obezbeđuju sredstva za zadovoljavanje stambenih potreba u skladu sa ugovorom koji se zaključuje po propisima o radnim odnosima.
Društvena zajednica obezbeđuje stanove za zadovoljavanje stambenih potreba socijalno ugroženih lica, u skladu sa zakonom.

Član 3.

Za korišćenje stanova u društvenoj svojini plaća se ekonomska stanarina, odnosno zakupnina u smislu člana 40. ovog zakona.
O održavanju stambenih zgrada i stanova u društvenoj svojini staraju se nosioci prava raspolaganja na stanovima, sopstvenici i korisnici stanova, poslovnih i drugih prostorija u skladu sa ovim zakonom.
Poslovanje preduzeća na održavanju stambenih zgrada i stanova u društvenoj svojini nezamenljiv je uslov života i rada građana ili rada drugih organizacija na određenom području.

II. KORIŠĆENjE SREDSTAVA ZA ZADOVOLjAVANjE STAMBENIH POTREBA

Član 4.

Preduzeća i druge organizacije i zajednice mogu da daju kredite za izgradnju ili kupovinu stanova u svojini i za poboljšanje uslova stanovanja iz sredstava obezbeđenih po članu 2. ovog zakona pod najpovoljnijim bankarskim uslovima za stambenu izgradnju u Republici.
Preduzeća i druge organizacije i zajednice mogu da beneficiraju uslove kreditiranja iz sredstava lične i zajedničke potrošnje, kao i da utvrde pravo prvenstva u dobijanju kredita korisnicima koji su najduže bez stana, a niži anuitet i duži rok otplate kredita korisnicima sa primanjima njihovog porodičnog domaćinstva ispod nivoa određenog aktom, odnosno propisom iz stav 6. ovog člana, i druge pogodnosti.
Preduzeća i druge organizacije mogu utvrditi da za dobijanje kredita nije potrebno lično učešće.
Visina kredita ne može preći vrednost stana koji po veličini zadovoljava lične i porodične potrebe stanovanja korisnika kredita prema dostignutoj prosečnoj površini stana u društvenoj svojini u Republici po korisniku stana, a mesečni anuitet mogućnost ličnog dohotka, odnosno drugog stalnog primanja korisnika kredita.
Korisnik kredita dužan je da prihvati hipoteku na stan do konačne otplate kredita.
Bliži uslovi za davanje kredita, kao i početak i rok otplate kredita uređuju se samoupravnim opštim aktom.
Korisnici kredita iz stava 2. ovog člana plaćaju cenu stana umanjenu za deo naknade za uređivanje gradskog građevinskog zemljišta koja se odnosi na troškove primarnog komunalnog opremanja objekata individualne i zajedničke komunalne potrošnje, koje su skupštine opština, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice obavezne da utvrde u skladu sa zakonom kojim se uređuje građevinsko zemljište.
Krediti iz stava 1. ovog člana ne mogu se davati za kupovinu stanova po članu 6. ovog zakona i zasnivanje susvojine na stanu iz člana 8. stav 1. ovog zakona.
Sredstva kredita iz stava 1. ovog člana mogu da se koriste i kao učešće za dobijanje kredita kod banke.
Sredstva od prodatih društvenih stanova u svojinu i susvojinu i sredstva od amortizacije stanova, preduzeća i druge organizacije i zajednice mogu da koriste samo za davanje kredita svojim radnicima, u skladu sa odredbama ovog zakona.

Član 5.

Pod poboljšanjem uslova stanovanja iz člana 4. ovog zakona smatra se izvođenje radova na zgradi, odnosno stanu kojima se stvaraju uslovi njihovog korišćenja utvrđeni standardima i normativima za izgradnju, kao što su: popravka ili zamena vitalnih delova zgrade (krov, temelj, fasada, instalacije, izolacija vlage, termička zaštita objekta i sl.), izgradnja, dogradnja i pripajanje prostorija odnosno uvođenje instalacija koje postojeći stan nema.

Član 6.

Nosilac stanarskog prava, zakupac stana i članovi njihovog porodičnog domaćinstva mogu u celini ili u idealnim delovima da kupe stan u društvenoj svojini koji koriste.
Kupovina stana vrši se pod uslovima da:
1) vrednost stana čini njegova revalorizovana građevinska vrednost utvrđena u skladu sa saveznim zakonom kojim se uređuje revalorizacija stambenih objekata;
2) godišnja visina otplate iznosi najmanje dvostruki iznos propisane stope amortizacije stana;
3) rok otplate ne bude duži od četrdeset godina, osim za kupce sa nižim primanjima utvrđenim prema uslovima koji važe za korisnike kredita iz člana 4. stav 2. ovog zakona;
4) se stavi hipoteka na stan do isplate stana u celini.
U slučaju prodaje stana čija je nabavna vrednost u knjigovodstvu otpisana preko 50%, utvrđuje se njegova prometna vrednost procenom po zakonu kojim se uređuje promet nepokretnosti, umanjena po stopi od 1% za svaku godinu starosti stana, s tim da to umanjenje ne može da bude veće od 50% od prometne vrednosti.
Zaključenjem ugovora o kupovini stana kupac ima obavezu da u roku od trideset dana podnese zahtev za upis prava svojine i teret hipoteke u zemljišne knjige, odnosno druge javne knjige o evidenciji nepokretnosti i pravima na njima, kada stiče pravo svojine.
Kupovinom stana iz stava 1. ovog člana lica koja pored kupca stanuju u tom stanu kao članovi njegovog porodičnog domaćinstva imaju pravo stanovanja, u skladu sa zakonom kojim se uređuje pravo svojine i druga stvarna prava.

Član 7.

Građanin i društveno pravno lice mogu da udruže sredstva radi izgradnje, odnosno kupovine idealnog stana (u daljem tekstu: susvojina).
Susvojina može da se stekne i kupovinom idealnog dela stana u društvenoj svojini, ulaganjem ličnih sredstava u finansiranje radova na poboljšanju uslova stanovanja i u drugim slučajevima predviđenim zakonom.
O zasnivanju susvojine zaključuje se ugovor koji sadrži naročito: predmet susvojine, veličine idealnih delova stana izražene u procentima, prava i obaveze ugovornih strana o korišćenju pogodnosti suvlasnika na više od 50% idealnog dela stana koje nisu utvrđene zakonom, prepravke stana, međusobne odnose ugovornih strana, uslove raskida ugovora o susvojini i otuđenja stana, uslove i rokove izvršenja ugovora.
Susvojina po ovom zakonu može da se zasnuje ako vrednost idealnog dela stana iznosi najmanje 5% od vrednosti celog stana, a kad pređe 50% od vrednosti celog stana pravo prvenstvenog useljenja u stan u slučaju njegovog ispražnjenja imaju naslednici ili lica na koja je preneto pravo susvojine pravnim poslom, s tim što na delu stana u društvenoj svojini imaju položaj zakupca.
Suvlasnik idealnog dela stana u susvojini ima pravo da otkupljuje stan u idealnim delovima dok ga u celini ne stekne u svojinu.
Vrednost stana u slučaju zasnivanja susvojine po stavu 1. ovog člana čini utvrđena cena novoizgrađenog stana po konačnom obračunu, odnosno utvrđena cena kupljenog stana po kupoprodajnom ugovoru, a u slučaju iz stava 2. ovog člana vrednost stana čini revalorizovana građevinska vrednost stana utvrđena po saveznom zakonu kojim se uređuje revalorizacija stambenih objekata.

Član 8.

Susvojina se stiče kupovinom idealnog dela stana u društvenoj svojini kad:
1) nosilac stanarskog prava kupi idealni deo stana koji dobija na korišćenje, odnosno koji koristi;
2) raniji sopstvenik u postupku određivanja pravične naknade otkupi idealni deo stana koji mu se obezbeđuje;
3) raniji sopstvenik ili nosilac stanarskog prava, u postupku eksproprijacije, odnosno administrativnog prenosa, doplati razliku za veći, odnosno komforniji stan;
4) sopstvenik stana, odnosno porodične stambene zgrade izvrši