ZAKON

O ŠUMAMA

(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 30 od 7. maja 2010, 93/12)

I. OSNOVNE ODREDBE

Predmet zakona

Član 1.

Ovim zakonom uređuje se očuvanje, zaštita, planiranje, gajenje i korišćenje šuma, raspolaganje šumama i šumskim zemljištem, nadzor nad sprovođenjem ovog zakona, kao i druga pitanja značajna za šume i šumsko zemljište.

Primena zakona

Član 2.

Odredbe ovog zakona odnose se na šume i šumsko zemljište u svim oblicima svojine.

Cilj zakona

Član 3.

Ovim zakonom obezbeđuju se uslovi za održivo gazdovanje šumama i šumskim zemljištem kao dobrom od opšteg interesa, na način i u obimu kojim se trajno održava i unapređuje njihova proizvodna sposobnost, biološka raznovrsnost, sposobnost obnavljanja i vitalnost i unapređuje njihov potencijal za ublažavanje klimatskih promena, kao i njihova ekonomska, ekološka i socijalna funkcija, a da se pri tome ne pričinjava šteta okolnim ekosistemima.

Opšti interes

Član 4.

Očuvanje, zaštita i unapređenje stanja šuma, korišćenje svih potencijala šuma i njihovih funkcija i podizanje novih šuma u cilju postizanja optimalne šumovitosti, prostornog rasporeda i strukture šumskog fonda u Republici Srbiji, jesu delatnosti od opšteg interesa.
Zaštita opšteg interesa iz stava 1. ovog člana obezbeđuje se:
1) zabranom trajnog smanjivanja površina pod šumama;
2) povećanjem ukupnog šumskog fonda, kao i udela državnog vlasništva u šumama u Republici Srbiji, a naročito u šumama s posebnom namenom;
3) finansiranjem očuvanja, zaštite i unapređivanja stanja postojećih i podizanja novih šuma, izrade planova i programa gazdovanja šumama preko Budžetskog fonda za šume Republike Srbije (u daljem tekstu: Budžetski fond), odnosno finansiranjem očuvanja, zaštite i unapređivanja stanja postojećih i podizanja novih šuma, izrade planova i programa gazdovanja šumama preko Budžetskog fonda za šume autonomne pokrajine (u daljem tekstu: Budžetski pokrajinski fond);
4) donošenjem programa razvoja šumarstva, planova gazdovanja šumama i njihovim sprovođenjem;
5) osnivanjem pravnih lica za gazdovanje šumama u državnoj svojini;
6) uspostavljanjem, održavanjem i korišćenjem nacionalnog informacionog sistema u šumarstvu;
7) pružanjem materijalne, stručne i savetodavne podrške sopstvenicima šuma;
8) zabranom otuđivanja šuma u državnoj svojini, osim u slučajevima predviđenim ovim zakonom;
9) čuvanjem i zaštitom šuma kao činiocima životne sredine;
10) obavljanjem drugih poslova u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim na osnovu zakona.

Šuma i šumsko zemljište

Član 5.

Pod šumom, u smislu ovog zakona, podrazumeva se površina zemljišta veća od 5 ari obrasla šumskim drvećem.
Pod šumom se podrazumevaju i šumski rasadnici u kompleksu šuma i semenske plantaže, kao i zaštitni pojasevi drveća površine veće od 5 ari.
Šumom se ne smatraju odvojene grupe šumskog drveća na površini manjoj od 5 ari, parkovi u naseljenim mestima, kao i drveće koje se nalazi ispod dalekovoda i u koridoru izgrađenog dalekovoda, bez obzira na površinu.
Šumsko zemljište jeste zemljište na kome se gaji šuma, zemljište na kome je zbog njegovih prirodnih osobina racionalnije gajiti šume, kao i zemljište na kome se nalaze objekti namenjeni gazdovanju šumama, divljači i ostvarivanju opštekorisnih funkcija šuma i koje ne može da se koristi u druge svrhe, osim u slučajevima i pod uslovima utvrđenim ovim zakonom.

Funkcije i namena šuma

Član 6.

Šume imaju opštekorisnu i privrednu funkciju.
Opštekorisne funkcije šuma su:
1) opšta zaštita i unapređivanje životne sredine postojanjem šumskih ekosistema;
2) očuvanje biodiverziteta;
3) očuvanje genofonda šumskog drveća i ostalih vrsta u okviru šumske zajednice;
4) ublažavanje štetnog dejstva "efekta staklene bašte" vezivanjem ugljenika, proizvodnjom kiseonika i biomase;
5) prečišćavanje zagađenog vazduha;
6) uravnotežavanje vodnih odnosa i sprečavanje bujica i poplavnih talasa;
7) pročišćavanje vode, snabdevanje i zaštita podzemnih tokova i izvorišta pijaćom vodom;
8) zaštita zemljišta, naselja i infrastrukture od erozije i klizišta;
9) stvaranje povoljnih uslova za zdravlje ljudi;
10) povoljni uticaj na klimu i poljoprivrednu delatnost;
11) estetska funkcija;
12) obezbeđivanje prostora za odmor i rekreaciju;
13) razvoj lovnog, seoskog i ekoturizma;
14) zaštita od buke;
15) podrška odbrani zemlje i razvoju lokalnih zajednica.
Prema utvrđenim prioritetnim funkcijama šume, odnosno njihovi delovi mogu biti:
1) privredne šume;
2) šume s posebnom namenom.
Šume s posebnom namenom su:
1) zaštitne šume;
2) šume za očuvanje i korišćenje genofonda šumskih vrsta drveća;
3) šume za očuvanje biodiverziteta gena, vrsta, ekosistema i predela;
4) šume značajne estetske vrednosti;
5) šume od značaja za zdravlje ljudi i rekreaciju;
6) šume od značaja za obrazovanje;
7) šume za naučno-istraživačku delatnost;
8) šume kulturno-istorijskog značaja;
9) šume za potrebe odbrane zemlje;
10) šume specifičnih potreba državnih organa;
11) šume za druge specifične potrebe.
Šume u zaštićenim prirodnim dobrima imaju prioritetnu funkciju šume sa posebnom namenom.
Privredna funkcija šuma ostvaruje se korišćenjem šumskih proizvoda i valorizacijom opštekorisnih funkcija šume radi ostvarivanja prihoda.
Namena šuma utvrđuje se, u skladu sa prioritetnim funkcijama šuma, u planu razvoja šumskog područja.

Obaveze i ograničenja sopstvenika i korisnika šuma

Član 7.

Sopstvenik, odnosno korisnik šuma dužan je da sprovodi mere zaštite šuma, da štiti šume i šumska zemljišta od degradacije i erozije, da izvršava planove gazdovanja šumama, kao i da sprovodi ostale mere propisane ovim zakonom i propisima donetim na osnovu ovog zakona.

Značenje pojmova

Član 8.

Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom zakonu, imaju sledeće značenje:
1) biodiverzitet (biološka raznovrsnost) jeste različitost organizama u određenim vrstama, između vrsta i ekosistema i obuhvata ukupnu raznovrsnost gena, vrsta i ekosistema;
2) čista seča šuma jeste uklanjanje sveg ili skoro sveg drveća na određenoj površini;
3) degradirana šuma jeste šuma koja je znatno izgubila kvalitet, vitalnost i sposobnost prirastanja i prirodnog obnavljanja;
4) enklava jeste zemljište jednog svojinskog oblika koje je sa svih strana okruženo zemljištem drugog svojinskog oblika ili zemljištem drugog korisnika;
5) poluenklava jeste zemljište koje je najmanje sa tri strane okruženo zemljištem drugog svojinskog oblika, odnosno drugih korisnika;
6) gajenje šuma jeste postupak stručnog i planskog sprovođenja mera obnavljanja, nege i podizanja novih šuma, kao i proizvodnja šumskog reproduktivnog materijala;
7) gazdovanje šumama jeste skup usaglašenih stručnonaučnih, tehničko-tehnoloških, ekonomskih, organizacionih i društvenih aktivnosti koje se u određenom periodu preduzimaju u šumi radi njene zaštite, održavanja, unapređivanja i korišćenja;
8) krčenje šume podrazumeva uklanjanje šumskog drveća na određenoj površini radi promene namene šumskog zemljišta;
9) korisnik šuma jeste pravno lice koje gazduje šumama u državnoj svojini u skladu sa ovim zakonom i drugim propisima;
10) monitoring šuma jeste sistem stalnog praćenja i analize ukupnog stanja šumskih ekosistema, a posebno njihove vitalnosti, zdravstvenog stanja i biološke raznovrsnosti radi preduzimanja mera prevencije i njihove zaštite;
11) nega šuma obuhvata mere gajenja koje se sprovode u sastojini od momenta njenog nastanka pa do vremena njenog obnavljanja;
12) održavanje šuma jeste priprema staništa za prirodno obnavljanje šuma, nega i zaštita šuma (biološka, fizička i pravna), održavanje šumskih komunikacija i drugih objekata;
13) obnavljanje šuma jeste prirodni, veštački, odnosno kombinovani stručno vođeni postupak korišćenja postojeće šume i istovremenog podizanja nove mlade šume na istom prostoru i u određenom periodu;
14) osnivanje novih šuma jeste pošumljavanje neobraslog šumskog zemljišta, podizanje intenzivnih šumskih zasada i zaštitnih pojaseva na novim površinama, kao i nega novopodignutih šuma do prve prorede;
15) pustošenje šuma jesu protivpravne radnje kojima se slabi plodnost (prinosna snaga) šumskog zemljišta i time dovodi u opasnost ili onemogućava trajnost šumske proizvodnje ili gajenje šuma na tom zemljištu ili ugrožava opstanak šuma i njihova opštekorisna funkcija (seča većeg obima koja se približava čistoj seči ili krčenju šuma, prebirna seča prejakog intenziteta, podbeljivanje stabala, svaka radnja koja može prouzrokovati zakorovljavanje, spiranje i odnošenje zemljišta vodom ili vetrom i dr.);
16) sastojina je deo šume posebnih stanišnih uslova i strukturnih elemenata koji zahteva poseban način gazdovanja;
17) stručnosavetodavni poslovi su poslovi pružanja stručnih saveta, davanje uputstava i drugih stručnih i obrazovnih usluga sopstvenicima šuma;
18) sopstvenik šuma jeste fizičko, odnosno pravno lice (privredno društvo, zadruga, crkva i verska zajednica, udruženje) u čijoj se svojini nalaze šume;
19) šume sopstvenika su šume u svojini fizičkog, odnosno pravnog lica (privredno društvo, zadruga, crkva i verska zajednica, udruženje građana);
20) šumska infrastruktura jeste proširena biološka reprodukcija šuma (podizanje novih šuma i njihovo održavanje dok traje potreba za investicionim ulaganjima) i tehnička infrastruktura (šumske saobraćajnice, protivpožarne pruge i drugi objekti koji služe gazdovanju