ZAKON

O ZAŠTITI BILjA

(Objavljen u "Sl. listu SRJ", br. 24 od 15. maja 1998; 26/98 i "Sl. glasniku RS", br. 101/2005)

I. OSNOVNE ODREDBE

Član 1.

Ovim zakonom uređuju se zaštita bilja od štetnih organizama, zdravstvena kontrola bilja u unutrašnjem prometu i u prometu preko državne granice i promet sredstava za zaštitu i ishranu bilja.

Član 2.

Izrazi upotrebljeni u ovom zakonu imaju sledeće značenje:
1) pod biljem se podrazumevaju žive biljke, delovi biljaka i biljni proizvodi;
2) pod živim biljkama podrazumevaju se drvenaste i zeljaste biljke i njihovi delovi namenjeni za vegetativno umnožavanje i sadnju (pupoljci, kalem grančice, izdanci, reznice, lukovice, krtoke, gomolji, rizomi i drugi slični podzemni delovi cveća i povrća), seme, rasad i sadni materijal namenjeni daljoj reprodukciji, kao i micelije za proizvodnju gljiva;
3) pod semenom se podrazumeva seme poljoprivrednog bilja (seme žita, industrijskog, krmnog, povrtarskog, lekovitog, aromatičnog i začinskog bilja, voća i cveća, krtole, lukovice i češnjevi) i seme šumskog drveća koje služi za setvu i razmnožavanje i koje je proizvedeno, dorađeno, ispitano i deklarisano kao semenski materijal;
4) pod rasadom se podrazumevaju mlade biljke odgajene u zatvorenom ili otvorenom prostoru, koje se u određenoj fazi razvoja presađuju na stalna mesta;
5) pod sadnim materijalom podrazumeva se poljoprivredno bilje koje se koristi za sadnju ili kao reprodukcioni materijal za proizvodnju sadnog materijala i koje je proizvedeno i deklarisano kao sadni materijal (voćke, vinova loza, hmelj i ruže), kao i sadni materijal šumske vrste drveća (biljka ili deo biljke) koji se koristi za podizanje šuma, za proizvodnju sadnog materijala ili za druge namene;
6) pod delovima biljaka podrazumevaju se drvo, prerađevine od drveta, kora od drveta, rezano cveće i delovi biljaka namenjeni dekoraciji, kao i povrće i voće namenjeni za ishranu ili preradu;
7) pod biljnim proizvodima podrazumevaju se neprerađeni proizvodi biljnog porekla, uključujući i seme (zrno) namenjeno za ishranu ili preradu, kao i prerađeni proizvodi biljnog porekla (brašno, mekinje, biljna vlakna i dr.) koji mogu da predstavljaju rizik za prenošenje štetnih organizama;
8) pod štetnim organizmima podrazumevaju se biljne bolesti, biljne štetočine i korovi, koji mogu biti karantinski i ekonomski štetni organizmi za Saveznu Republiku Jugoslaviju (u daljem tekstu: Jugoslavija);
9) pod biljnim bolestima podrazumevaju se oboljenja prouzrokovana gljivama, bakterijama, virusima, mikoplazmama i njima sličnim organizmima, kao i parazitne cvetnice;
10) pod biljnim štetočinama podrazumevaju se štetni insekti, grinje, nematode, puževi, stonoge, sisari i ptice;
11) pod korovima se podrazumevaju nepoželjne vrste bilja koje prate gajeno i šumsko bilje i štetno utiču na njih, kao i vrste bilja koje neželjeno raste na nepoljoprivrednim površinama i u vodama;
12) pod karantinskim štetnim organizmima podrazumevaju se organizmi koji predstavljaju posebnu opasnost za bilje koje napadaju i neophodno je preduzimanje posebnih mera radi sprečavanja njihovog unošenja i širenja;
13) pod ekonomski štetnim organizmima podrazumevaju se organizmi koji su rasprostranjeni na teritoriji Jugoslavije i pričinjavaju štete u takvom obimu da se moraju suzbijati povremeno ili svake godine;
14) pod zaštitom bilja podrazumeva se otklanjanje i praćenje, sprečavanje pojave širenja, suzbijanje i iskorenjivanje štetnih organizama na bilju, biljnim proizvodima i biljnim staništima, na ambalaži u koju je upakovano bilje, zemlji koja se nalazi na bilju i oko bilja i predmetima kojima se mogu prenositi štetni organizmi;
15) pod službom za zaštitu bilja podrazumeva se služba za obavljanje poslova nadležnog saveznog organa, uključujući inspekcijske i prognozno-izveštajne poslove u ovoj oblasti, kao i druge poslove koje obavljaju druga pravna lica koja se bave naučno-istraživačkim ili stručnim radom u oblasti zaštite bilja (fakulteti, instituti, zavodi za poljoprivredu, poljoprivredne stanice i šumska gazdinstva);
16) pod držaocem bilja podrazumeva se preduzeće ili drugo pravno lice, preduzetnik i fizičko lice koje se bavi poljoprivrednom i šumarskom proizvodnjom, odnosno prometom i preradom bilja;
17) pod sredstvima za zaštitu bilja (u daljem tekstu: pesticidi) podrazumevaju se proizvodi hemijskog ili biološkog porekla namenjeni za:
- sprečavanje, suzbijanje i uništavanje organizama štetnih za bilje, biljne proizvode i plodove, drvo i proizvode od drveta (u zatvorenom i otvorenom prostoru), kao i suzbijanje ili uništavanje nepoželjnih vrsta biljaka (korov, alge, mahovine i lišajevi);
- privlačenje i odbijanje štetnih insekata, ptica i sisara (atraktanti i repelenti);
- izazivanje ili remećenje normalnog ponašanja insekata (feromoni), osim feromonskih klopki koje se koriste za praćenje leta insekata;
- delovanje na životne procese biljaka različito od načina delovanja sredstava za prihranjivanje (regulatori razvoja i rasta biljaka);
- izazivanje prevremenog opadanja lišća (defolijanti);
- ubrzano sušenje lišća i drugih nadzemnih delova (desikanti);
- sprečavanje rasta biljaka (retardanti);
- sprečavanje klijanja merkantilnih biljnih delova, pojave zaperaka, preranog opadanja plodova, kao i proređivanje mladih plodova, lakšeg ubiranja plodova i alelopatskih efekata na biljku (alelopati);
- zaštitu biljnih proizvoda tokom skladištenja, koja se primenjuju posle žetve, odnosno berbe i prehrambenih proizvoda biljnog porekla;
- poboljšanje delovanja pesticida (sinergisti, protektanti, ađuvanti i drugi).
Pod pesticidima, podrazumevaju se i mikroorganizmi (bakterije, gljive i virusi), predatori i parazitoidi, toksini mikrobiološkog, biljnog ili životinjskog porekla, koji se koriste za suzbijanje štetnih organizama;
18) pod sredstvima za ishranu bilja (u daljemt ekstu: đubriva) podrazumevaju se hemijska jedinjenja mineralnog porekla i mešavine tih jedinjenja, kao i sredstva organskog porekla, bez obzira na agregatno stanje.

Član 3.

Radi zaštite bilja od štetnih organizama čije je sprečavanje i suzbijanje od interesa za Jugoslaviju, ovim zakonom propisuju se uslovi i mere za:
1) sprečavanje pojave i širenja, kao i otkrivanje i suzbijanje štetnih organizama;
2) rad službe za zaštitu bilja;
3) zdravstvenu kontrolu semena, rasada i sadnog materijala;
4) zdravstvenu kontrolu bilja u unutrašnjem prometu i prometu preko državne granice;
5) kontrolu kvaliteta sredstava za zaštitu i ishranu bilja u prometu;
6) ispitivanje i izdavanje dozvola, kao i registraciju sredstava za zaštitu i ishranu bilja u prometu i primeni;
7) pružanje usluga pri suzbijanju štetnih organizama, kao i kontrolu uređaja i opreme pri primeni sredstava za zaštitu bilja.

II. POSLOVI SLUŽBE ZA ZAŠTITU BILjA

Član 4.

Služba za zaštitu bilja obavlja sledeće poslove:
1) praćenje pojave i rasprostranjenosti štetnih organizama;
2) prognoza i izveštavanje o pojavi određenih štetnih organizama;
3) organizovanje sprečavanja pojave i preduzimanje mera suzbijanja, odnosno iskorenjavanja određenih štetnih organizama;
4) vođenje evidencije o pojavi štetnih organizama i preduzetim merama;
5) kontrola zdravstvenog stanja semena, rasada i sadnog materijala u proizvodnji i prometu;
6) pružanje usluga u sprovođenju mera zaštite bilja;
7) kontrola i analiza inspekcijskih uzoraka bilja, pesticida i đubriva.

Član 5.

Prognozno-izveštajne poslove čine:
1) prognoza pojave štetnih organizama, koja obuhvata:
- praćenje razvoja gajenih biljaka (fenološka osmatranja);
- prikupljanje meteoroloških podataka;
- praćenje razvoja i dinamike populacije štetnih i korisnih organizama na gajenim biljkama;
- izradu dugoročne i kratkoročne prognoze pojava štetnih organizama;
- signalizaciju za suzbijanje štetnih organizama;
- prikupljanje podataka o prometu i potrošnji pesticida;
2) sistemska kontrola, koja obuhvata:
- obim pričinjenih šteta;
- raširenost i spektar rezistentnosti štetnih organizama;
- stepen i obim zagađenosti hrane, zemljišta, vode i vazduha pesticidima;
- izloženost ljudi pesticidima (u procesu proizvodnje, prometa, čuvanja i primene);
3) informisanje, koje obuhvata:
- formiranje baze podataka;
- razmenu informacija;
- javno informisanje držaoca bilja (sredstvima javnog informisanja i na drugi način).

Član 6.

Prognozno-izveštajne poslove kao i