ZAKON

O ZDRAVLjU BILjA

(Objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 41 od 2. juna 2009)

I. OSNOVNE ODREDBE

Predmet uređivanja

Član 1.

Ovim zakonom uređuje se zaštita i unapređenje zdravlja bilja; mere za sprečavanje unošenja, otkrivanje, sprečavanje širenja i suzbijanje štetnih organizama; fitosanitarna kontrola; uslovi za proizvodnju, preradu, doradu, uvoz, skladištenje i promet bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata, kao i uslovi za pružanje usluga u oblasti zaštite zdravlja bilja.

Član 2.

Zaštita zdravlja bilja, u smislu ovog zakona, obuhvata:
1) zaštitu bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata od štetnih organizama;
2) sprečavanje unošenja, širenja štetnih organizama i njihovo suzbijanje primenom fitosanitarnih mera;
3) detekciju i determinaciju štetnih organizama;
4) omogućavanje optimalne proizvodnje i prometa bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata;
5) zaštitu životne sredine od posledica delovanja štetnih organizama;
6) mere, uslove i instrumente za održivo upravljanje, očuvanje celovitosti i raznovrsnosti u oblasti zdravlja bilja;
7) mere i postupke za zaštitu zdravlja bilja;
8) edukaciju i javno informisanje.

Član 3.

Mere i postupci za zaštitu zdravlja bilja iz člana 2. tačka 7) ovog zakona jesu:
1) stalni nadzor nad biljem, koji obuhvata gajene kulture (polja, zasadi, plantaže, rasadnici, matični zasadi, staklenici, mrežanici, laboratorije i sl.), spontanu floru, kao i bilje i biljne proizvode u skladištima, procesu dorade, prerade i tokom transporta;
2) praćenje prisustva i procena rizika od štetnih organizama i njihovo suzbijanje;
3) fitosanitarna kontrola pri uvozu u cilju sprečavanja unošenja i širenja štetnih organizama;
4) fitosanitarna kontrola pri izvozu pošiljaka bilja i biljnih proizvoda za koje druge zemlje postavljaju specifične fitosanitarne zahteve;
5) posebni fitosanitarni pregledi na prisustvo određenih štetnih organizama putem provere zdravstvenog stanja, praćenja i posebnog nadzora;
6) fitosanitarni pregledi, radi izdavanja biljnih pasoša, fitosanitarnih sertifikata i drugih službenih dokumenata i akata;
7) sprovođenje inspekcijskog nadzora radi zaštite zdravlja bilja;
8) sprovođenje fitosanitarnih mera;
9) laboratorijske analize i testiranje bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata, radi utvrđivanja prisustva štetnih organizama i intenziteta njihove pojave;
10) prognoze pojave štetnih organizama, razvoja i kretanja njihove populacije i utvrđivanje optimalnih rokova za njihovo suzbijanje;
11) primenjena i druga istraživanja u oblasti dijagnostike štetnih organizama i zaštite zdravlja bilja;
12) edukacija i davanje saveta i preporuka o štetnim organizmima;
13) suzbijanje štetnih organizama primenom dezinfekcije, dezinsekcije, deratizacije, dekontaminacije i primenom drugih postupaka tretiranja.

Značenje pojmova

Član 4.

Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom zakonu imaju sledeće značenje:
1) autohtoni organizam jeste ona vrsta organizma koja je u određenom ekosistemu prirodno prisutna;
2) biljem se smatraju žive biljke i živi delovi biljaka, uključujući seme;
3) biljni proizvodi jesu svi proizvodi biljnog porekla, neprerađeni ili podvrgnuti procesu jednostavne prerade, zbog čega se više ne mogu smatrati biljem, kao i drvo ako zadržava u potpunosti ili delimično, svoju prirodno oblu površinu, sa ili bez kore ili ako je u obliku iverice, strugotine, delića, otpada ili ako se koristi u formi rezane građe, ambalaže, letvica, paleta i materijala za pakovanje u transportu pošiljki, a može da predstavlja rizik po zdravlje bilja;
4) biljke namenjene za sadnju jesu:
(1) već zasađene biljke, namenjene da ostanu zasađene ili rasađene posle njihovog unošenja,
(2) biljke koje nisu zasađene, ali su namenjene za sadnju;
5) biljni pasoš jeste službeni dokument, isprava ili druga službena oznaka kojom se potvrđuje da bilje, biljni proizvodi i propisani objekti u prometu, ispunjavaju fitosanitarne uslove propisane ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega;
6) biološka zaštita bilja jeste strategija suzbijanja štetnih organizama u poljoprivredi i šumarstvu korišćenjem prirodnih neprijatelja, antagonista ili kompetitora ili njihovih proizvoda i drugih samoreprodukujućih živih bića;
7) vizuelni pregled jeste pregled bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata golim okom ili korišćenjem lupa, binokulara ili mikroskopa, bez vršenja laboratorijske analize, radi utvrđivanja prisustva štetnih organizama na bilju, biljnim proizvodima i propisanim objektima;
8) držalac bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata (u daljem tekstu: držalac bilja) jeste pravno i fizičko lice, odnosno preduzetnik koji je vlasnik ili korisnik bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata, odnosno lice koje se bavi proizvodnjom, preradom, doradom, skladištenjem, prometom i uvozom ili ih na drugi način koristi, kao i vlasnik ili korisnik zemljišta na kojem se utvrdi prisustvo štetnih organizama;
9) zdravlje bilja jeste zaštita zdravlja bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata od štetnih organizama primenom fitosanitarnih mera;
10) zemlja porekla jeste zemlja u kojoj je gajeno bilje ili zemlja u kojoj je gajeno bilje od koga su dobijeni biljni proizvodi ili zemlja gde su biljni proizvodi prvi put izloženi delovanju štetnih organizama;
11) izveštavanje jeste službena procedura kojom se uspostavlja tok informacija na propisan način;
12) izvoz jeste svaki transport pošiljke izvan teritorije Republike Srbije, što obuhvata reeksport i privremeni izvoz;
13) introdukovani organizmi jesu sve vrste organizama koje unosi čovek u odgovarajući ekosistem gde do tog momenta nisu bili prisutni;
14) mesto proizvodnje jeste bilo koja proizvodna površina, odnosno objekat koji predstavlja jedinstvenu proizvodnu jedinicu, sa svim pratećim objektima, mehanizacijom i opremom;
15) međunarodno prihvaćeni standardi smernice i preporuke su oni koje su razrađeni u okviru Sekreterijata Međunarodne konvencije za zaštitu bilja i u saradnji sa regionalnim organizacijama koje deluju u skladu sa međunarodnom konvencijom o zaštiti bilja (IPPC);
16) praćenje zdravstvenog stanja jeste postupak praćenja i provere fitosanitarnog stanja u Republici Srbiji;
17) provera zdravstvenog stanja jeste službena procedura kojom se putem vizuelnog pregleda bilja, uzimanja službenih uzoraka i laboratorijskom analizom proverava prisustvo štetnih organizama na bilju, biljnim proizvodima i propisanim objektima;
18) provoz jeste svaki transport pošiljke preko teritorije Republike Srbije;
19) propisani objekti jesu parcele poljoprivrednog i šumskog zemljišta, objekti predviđeni za skladištenje, obradu, doradu i preradu bilja i biljnih proizvoda, ambalaža za pakovanje i transport, kontejneri, zemlja i druge podloge u ili na kojima se biljke gaje ili drugi organizmi, objekti i materijali koji mogu da sadrže i prenose štetne organizme;
20) posebni nadzor jeste službena procedura koja se sprovodi u utvrđenom vremenskom periodu, radi otkrivanja pojave štetnih organizama ili utvrđivanja osobenosti njihove populacije ili utvrđivanje granice područja koje se smatra zaraženim, napadnutim ili slobodnim od štetnih organizama;
21) pošiljka bilja jeste određena količina bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata koja se transportuje;
22) semenom se smatra seme u botaničkom smislu koje je namenjeno za setvu;
23) službeni uzorak jeste uzorak uzet od strane fitosanitarnog inspektora ili lica koje obavlja poslove od javnog interesa;
24) stalni nadzor jeste službeni proces beleženja, prikupljanja i obrade podataka o prisustvu ili odsustvu štetnih organizama na bazi fitosanitarnih pregleda, praćenja, provere zdravstvenog stanja ili drugih procedura i na osnovu drugih izvora;
25) uvoz pošiljke jeste svako unošenje pošiljke bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata na teritoriju Republike Srbije, osim provoza;
26) unošenje štetnog organizma jeste svaki unos štetnog organizma u određeno područje u kome još uvek nije prisutan ili je njegovo prisustvo ograničeno;
27) fitosanitarna mera jeste službena procedura koja se sprovodi do nivoa neophodnog radi sprečavanja unošenja, odnosno širenja štetnih organizama ili smanjenja ekonomskih šteta prouzrokovanih delovanjem štetnih organizama na bilju, biljnim proizvodima i propisanim objektima;
28) fitosanitarni pregled jeste provera dokumentacije, identiteta i zdravstvenog stanja bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata, radi utvrđivanja prisustva ili odsustva štetnih organizama, kao i svaka druga provera usaglašenosti sa fitosanitarnim propisima;
29) fitosanitarni sertifikat (u daljem tekstu: fitosertifikat) jeste međunarodno uverenje o zdravstvenom stanju pošiljke bilja izdato od strane nadležnog organa za zaštitu bilja zemlje porekla pošiljke i koje prati pošiljku pri izvozu, uvozu i tranzitu;
30) fitosanitarni sertifikat za reeksport (u daljem tekstu: fitosertifikat za reeksport) jeste međunarodno uverenje o zdravstvenom stanju pošiljke bilja izdato od strane nadležnog organe zemlje koja nije zemlja porekla, a na čijoj teritoriji je pošiljka uvezena, skladištena, prepakovana ili podeljena i mora da prati pošiljku koja se reeksportuje;
31) živi delovi biljaka jesu:
(1) plodovi, u botaničkom smislu, izuzev onih koji se čuvaju duboko zamrznuti,
(2) povrće, izuzev onog koje se čuva duboko zamrznuto,
(3) krtole, čenovi, lukovice, rizomi i ostali podzemni reproduktivni delovi,
(4) rezano cveće,
(5) grančice sa lišćem ili iglicama,
(6) rezano drveće sa lišćem i iglicama,
(7) živi polen,
(8) kalem okca, plemke, reznice,
(9) kulture biljnih tkiva,
(10)